Żylis-Gara Teresa Gerarda, *23 I 1930 Landwarów (k. Wilna), †28 VIII 2021 Łódź, polska śpiewaczka (sopran). Osiadłszy po II wojnie światowej wraz z rodziną w Łodzi, podjęła naukę śpiewu w PŚSM, następnie w latach 1952–54 w PWSM pod kierunkiem O. Olginy. W 1952 zdobyła I nagrodę w międzyuczelnianym konkursie muzycznym, a w 1953 w ogólnopolskim konkursie wokalnym w Warszawie. W 1954 B. Wodiczko zaangażował ją – jeszcze studentkę – jako stałą solistkę do kierowanej przez siebie filharmonii w Krakowie, jednak rok później Żylis-Gara musiala ze względów rodzinnych zaprzestać tej współpracy. W 1956 weszła w skład zespołu krakowskiej opery, debiutując tytułową rolą w Halce S. Moniuszki, a niedługo potem wystąpiła w Madame Butterfly G. Pucciniego i Opowieściach Hoffmanna J. Offenbacha. W 1960 wzięła udział w międzynarodowym konkursie radiofonii niemieckiej (ARD) w Monachium, zdobywając III nagrodę. Nie doczekawszy się żadnych interesujących propozycji w kraju, podpisała 2-letni kontrakt z teatrem w Oberhausen, a na kolejne 2 lata związała się z teatrem operowym w Dortmundzie. W latach 1965–70 była solistką Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie. Występowała na festiwalu w Glyndebourne w 1965 (Oktawian w Kawalerze srebrnej róży R. Straussa) i 1967 (Donna Elwira w Don Giovannim W.A. Mozarta). Przełomowym momentem w karierze Żylis-Gary okazał się gościnny występ w 1966 w Operze w Paryżu, gdzie jej kreację Donny Elwiry w Don Giovannim uznano za sensację. W wyniku tego sukcesu otrzymała zaproszenie do Covent Garden (1968/69, 1976–80), na festiwal w Salzburgu oraz do opery w Wiedniu (od 1972). W 1968 debiutowała w San Francisco, a w I 1969 na scenie Metropolitan Opera House w Nowym Jorku (Donna Elwira). Żylis-Gara na wielkich scenach kreowała m.in. role: tytułowa w Manon J. Masseneta, Hrabiny w Weselu Figara Mozarta i Elżbiety w Don Carlosie G. Verdiego. W XII 1976 wystąpiła w roli tytułowej w Tosce Pucciniego w Teatrze Wielkim w Warszawie, a w I 1977 wystąpiła po raz pierwszy w La Scali w Mediolanie (Desdemona w Otellu Verdiego). Od 1979 zaczęła sięgać po role w dziełach Wagnera: Elzy w Lohengrinie, Elżbiety w Tannhäuserze, później także Zyglindy w Walkirii. Z powodzeniem śpiewała również partie w operach R. Straussa: tytułowa w Ariadne auf Naxos i Marszałkowej w Kawalerze srebrnej róży. Po występach na scenie opery w Hamburgu w roli Desdemony w Otellu Verdiego (1988) poświęciła się działalności koncertowej.
Rozporządzała z natury sopranem lirycznym, dzięki niezwykle wytężonej pracy opracowała rozległy i wszechstronny repertuar, zyskując światową sławę i pozycję jednej z najwybitniejszych śpiewaczek drugiej połowy XX w. Obok kreacji operowych wykonywała wiele znakomitych utworów z bogatego repertuaru estradowego – solowego (przede wszystkim pieśni francuskich kompozytorów) i oratoryjnego (E. de Cavalieri, J.S. Bach, W.A. Mozart, G. Mahler). Posiadała obfity dorobek dyskograficzny (Columbia, HMV-Electrola, EMI, DGG, Harmonia Mundi, Nimbus, Opera D’Oro, Myto, Polskie Nagrania, Dux). Wzięła udział m.in. w nagraniu Pasji wg św. Mateusza J.S. Bacha (z H. Preyem, N. Geddą, J. Hamari), Dixit Dominus G.F. Händla (pod dyrekcją D. Willcocksa), oper G. Rossiniego: Mojżesz (dyryg. W. Sawallisch, wyst. 1968) i Wilhelm Tell (dyryg. J. Delacôte, wyst. 1974), Don Giovanniego Mozarta pod dyrekcją H. von Karajana (wyst. 1970) i K. Böhma (wyst. 1977), opery Benvenuto Cellini H. Berlioza pod dyrekcją S. Ozawy (wyst. 1973), ponadto pieśni F. Chopina (z H. Czerny-Stefańską, W. Malickim), I.J. Paderewskiego (z W. Malickim) i K. Szymanowskiego (op. 5, z J. Marchwińskim).
Żylis-Gara zasiadała w jury IV Międzynarodowego Konkursu Wokalnego im. S. Moniuszki w Warszawie (2001). W ostatnich latach zajęła się intensywnie pedagogiką, prowadząc zajęcia na licznych kursach mistrzowskich – także w Polsce (Warszawa 2003, Radziejowice 2007). W 2003 otrzymała tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej we Wrocławiu.
