Logotypy UE

Czerny-Stefańska, Halina

Biogram i literatura

Czerny-Stefańska Halina, *31 XII 1922 Kraków, †1 VII 2001 Kraków, polska pianistka. Pierwsze lekcje muzyki pobierała u swego ojca S. Szwarcenberg-Czernego. Do 1939 uczyła się u J. Turczyńskiego w konserwatorium w Warszawie, w 1938 korzystała też z konsultacji u E. Petriego w Krakowie. Po wojnie kontynuowała studia w PWSM (obecnie Akademia Muzyczna) w Krakowie początkowo u H. Sztompki, potem u Z. Drzewieckiego (1945–49). W 1934 uzyskała I nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Młodych Talentów w Warszawie i stypendium na kurs mistrzowski w Ecole Normale w Paryżu u A. Cortota, w 1949 zdobyła I nagrodę (z B. Dawidowicz), a także nagrodę specjalną za najlepsze wykonanie mazurków na IV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. F. Chopina w Warszawie. Od 1955 była solistką Filharmonii Krakowskiej. W latach 1971–81 była prezesem oddziału SPAM w Krakowie.

Debiutowała publicznie w 1929 koncertem na antenie rozgłośni PR w Krakowie, w tym samym roku wzięła udział w inauguracji koncertów Chopinowskich w Warszawie. Od 1949 występowała w wielu krajach Europy, Ameryki, Azji i Australii m.in. pod batutą P. Kleckiego, A. Boulta, Z. Mehty, G. Soltiego. Jej repertuar obejmował muzykę od baroku po współczesność, ale w programach jej koncertów dominowały utwory klasyków wiedeńskich i romantyków (przede wszystkim Chopina). Z zamiłowaniem uprawiała także kameralistykę. Ostatni recital dała 8 III 2001 w Akademii Muzycznej w Warszawie w ramach koncertu poświęconego pamięci J. Turczyńskiego z cyklu Nestorzy polskiej pianistyki.

W latach 70. zajęła się pedagogiką, prowadząc kursy mistrzowskie w Weimarze, Darmstadcie, Hamburgu, Lugano i Tokio. W latach 1978–81 prowadziła klasę fortepianu w Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu, w latach 1999–2001 była profesor w Tokyo University of Fine Arts and Music, współpracując zarazem z innymi uczelniami japońskimi: Elizabeth University of Music w Hiroszimie, Nagoya Arts Academy oraz Senzoku Gakuen Uozu University w Toyama. Z jej inicjatywy odbył się w 1999 w Tokio cykl 12 koncertów obejmujących całą twórczość F. Chopina w wykonaniu artystów japońskich, a w Aumori zorganizowany został festiwal połączony z międzynarodowym konkursem pianistycznym. Czerny-Stefańska była jurorem wielu międzynarodowych konkursów pianistycznych, m.in. im. F. Chopina w Warszawie (1960, 1980, 1985, 1990, 1995, 2000), im. A. Rubinsteina w Tel Awiwie (1986), w Leeds (1987), im. F. Chopina w Miami (1994), im. M. Long i J. Thibauda w Paryżu (1995), w Pretorii (1996), im. P. Czajkowskiego w Moskwie (1998), im. K. Czernego w Pradze oraz im. J.N. Hummla w Bratysławie (1999).

Dokonała licznych nagrań radiowych i płytowych, głównie z muzyką Chopina, dla firm: Supraphon (Koncert e-moll z orkiestrą Filharmonii Czeskiej pod dyrekcją V. Smetačka, 1955), DGG (mazurki 1955, Koncert e-moll z orkiestrą FN pod dyrekcją W. Rowickiego, 1958), Polskie Nagrania (Preludia 1959, Rondo C-dur na 2 fortepiany, z L. Stefańskim, 1960), Erato (Pieśni z T. Żylis-Garą, 1985), RCA (Nokturny 1987), Pony Canyon (Mazurki 1989–90, Andante spianato i Polonez Es-dur z orkiestrą FN pod dyrekcją K. Korda, 1994, Rondo C-dur na 2 fortepiany, z R. Kobayashi, 1995), Selene (płyta pt. Tańce polskie zawierająca: Polonez A-dur i mazurki op. 24 F. Chopina, Grande Polonaise op. 6 J. Zarębskiego, Krakowiak op. 5 nr 3 i Krakowiak fantastyczny op. 14 nr 3 I.J. Paderewskiego, 2000).

Za swą działalność otrzymała m.in. Nagrodę Państwową II stopnia (1950) i I stopnia (1952), Order Sztandaru Pracy I Klasy (1953), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959), dyplom ministra spraw zagranicznych za propagowanie kultury polskiej za granicą (1982), Order Budowniczego Polski Ludowej (1984), Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984), tytuł Zasłużony dla Kultury Narodowej (1987), a także order Drużba Narodowy przyznany przez Prezydium Rady Najwyższej ZSRR (1987). W 2002 Towarzystwo im. F. Chopina w Warszawie wyróżniło ją pośmiertnie za „promowanie muzyki F. Chopina w świecie”. Jej imię noszą konkursy dla młodych pianistów m.in. w Żaganiu, Płocku i Ajigasawie (Japonia).

Jej mężem był pianista Ludwik Stefański (1917–1982). Córka Elżbieta Stefańska jest wybitną klawesynistką.

Literatura: L. Kydryński Halina Czerny-Stefańska, album, Kraków 1963; S. Dybowski Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie, Warszawa 2005; S. Dybowski Halina Czerny-Stefańska. Epizody z życia chopinistki, Warszawa 2006.