logotypes-ue_ENG

Wodiczko, Bohdan

Biogram i literatura

Wodiczko Bohdan, *5 VII 1911 Warszawa, †12 V 1985 Warszawa, polski dyrygent i pedagog. Pochodził z rodziny czeskich muzyków, osiadłych w Polsce. Jego dziadek, Wacław Wodiczko (1858–1942), urodzony w Těchlovicach i wykształcony w Pradze, działał w Polsce od 1882, m.in. był dyrygentem orkiestry Zamoyskich w Zwierzyńcu. Ojciec, Franciszek Wodiczko (1882–1950), skrzypek, dyrygent i pedagog, prowadził orkiestrę Zamoyskich w Zwierzyńcu (1900–1902), zespoły amatorskie w Warszawie (przed I wojną światową i po jej zakończeniu) oraz w latach 1914–17 orkiestrę teatru w Jekaterynosławiu (obecnie Dniepropetrowsk). Dzieciństwo i młodość Wodiczko spędził w Wołominie. Uczył się w Szkole Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie (skrzypce) oraz od 1929 w tamtejszym konserwatorium (teoria specjalna, fortepian, waltornia). W latach 1932–36 studiował w konserwatorium w Pradze – dyrygentura u M. Doležila i kompozycja u J. Křički. Ukończył także kurs specjalny dyrygentury u V. Talicha. W latach 1936–39 kontynuował studia w konserwatorium w Warszawie u W. Bierdiajewa (dyrygentura) i P. Rytla (kompozycja). W obu specjalnościach otrzymał dyplomy z odznaczeniem. W czasie II wojny światowej Wodiczko grał zarobkowo na fortepianie w kawiarni Adria i komponował. Wtedy też rozpoczął działalność pedagogiczną, ucząc na tajnych kompletach teorii muzyki. W 1945 uczył dyrygowania w Szkole Muzycznej im. K. Kurpińskiego w Warszawie. W latach 1947–50 wykładał dyrygenturę w PWSM w Sopocie, w latach 1950–51, 1959–60 i 1977–78 w Łodzi, w latach 1953–55 w Krakowie, w latach 1955–65 w Warszawie (od 1958 jako docent), w latach 1957–58 w Poznaniu, w latach 1968–72 w Katowicach, w latach 1972–78 (jako profesor nadzwyczajny) ponownie w PWSM w Warszawie, gdzie od X 1972–II 1973 pełnił także funkcję prorektora. Był wybitnym pedagogiem, do jego uczniów należeli m.in. Z. Chwedczuk, S. Gałoński, J. Kulaszewicz, B. Madey, M. Nowakowski, R. Satanowski, Z. Wendyński, J. Talarczyk. Działalność dyrygencką Wodiczko rozpoczął w 1939, kierując orkiestrą symfoniczną Domów Akademickich w Warszawie. W 1945 prowadził amatorską orkiestrę symfoniczną w Otwocku, współtworzył i był pierwszym dyrygentem (oficjalnie pierwszym kapelmistrzem) orkiestry symfonicznej w Sopocie, którą nazwano później Filharmonią Bałtycką. W latach 1947–49 był również kierownikiem muzycznym Rozgłośni PR w Gdańsku. Następnie sprawował kierownictwo artystyczne i był pierwszym dyrygentem filharmonii w Łodzi (X 1950–XI 1951) i filharmonii w Krakowie (XII 1951–V 1955), współpracując w latach 1952–53 z WOSPR w Katowicach. Od VI 1955–VIII 1958 był kierownikiem artystycznym i pierwszym dyrygentem FN, a do VIII 1959 dyrygentem tego zespołu. W latach 1959–60 kierował orkiestrą Państwowej Operetki w Łodzi. W latach 1960–1961 był dyrygentem filharmonii w Reykjaviku, od VII 1961–V 1965 dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Warszawie. W latach 1965–68 ponownie kierował filharmonią w Reykjaviku. W 1967 zorganizował festiwal współczesnej muzyki skandynawskiej i miał wiele udanych występów w krajach tego regionu. Od IX 1968–VIII 1969 był dyrektorem artystycznym WOSPR w Katowicach, od VIII 1977–VI 1979 dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi.

Wodiczko najchętniej wykonywał muzykę barokową, klasyczną i współczesną, zwłaszcza dzieła oratoryjne; był przeciwnikiem subiektywizmu wykonawczego i stronił od muzyki romantycznej i neoromantycznej. Za jego dyrekcji orkiestra FN osiągnęła poziom europejski i w 1958 odniosła pierwsze sukcesy za granicą. Wprowadził na estradę koncertową wiele polskich utworów współczesnych, m.in. G. Bacewiczówny (Uwertura polska, IV Koncert skrzypcowy, III i IV Symfonia), A. Malawskiego (II Symfonia i cykl symfoniczny Hungaria 1956), R. Palestra (Requiem). W kraju odciętym od zachodnich centrów muzycznych prezentował współczesny repertuar symfoniczny. W Teatrze Wielkim w Warszawie stworzył pierwszą polską scenę operową na miarę europejskiej. Wydarzeniami roku 1964 było wykonanie przez zespół teatru War Requiem B. Brittena i występ na międzynarodowym festiwalu operowym w Wiesbaden. W Gdańsku, Warszawie, Łodzi i Poznaniu wystawił szereg oper i baletów współczesnych: B. Bartóka (Cudowny mandaryn, Gdańsk 1960, Poznań 1970; Zamek Sinobrodego, 1963), I. Strawińskiego (Król Edyp i Persefona, 1962; Orfeusz, 1963), L. Nona (Czerwony płaszcz, 1962), L. Dallapiccoli (Więzień, 1963), C. Orffa (Księżyc, 1978). Odbył kilka zagranicznych podróży artystycznych (w 1954 Czechosłowacja, Niemcy, w 1958 Belgia, w 1974 i 1976 Stany Zjednoczone, Kanada, Meksyk).

Wodiczko miał ogromne zasługi w upowszechnianiu muzyki. Nagrał na płyty ok. 60 utworów i dokonał kilkudziesięciu nagrań archiwalnych dla PR. Wspólnie z J. Cegiełłą stworzył dla TVP program Słuchamy i patrzymy. Był wybitnym muzykiem i organizatorem, doskonale łączył rzemiosło kapelmistrzowskie z kulturą i wiedzą muzyczną, ale na skutek bezkompromisowej postawy w dążeniu do realizacji swych celów artystycznych obok fanatycznych zwolenników miał także zagorzałych przeciwników. Mimo wielu niepowodzeń pozostawił po sobie trwałe ślady w polskiej kulturze muzycznej. Wśród nielicznych wyróżnień i odznaczeń otrzymał Złoty Krzyż Zasługi (1952), nagrodę MKiS II stopnia (1963) i I stopnia (1973), nagrodę Komitetu ds. PRiTV (1968), nagrodę ZKP (1975), Order of the Falcon, przyznany przez prezydenta Islandii (1968).

Literatura: B. Pociej Wodiczko, Kraków 1964; J. Waldorf Wodiczko, w: Diabły i anioły, Kraków 1988; Z. Urbanyi-Krasnodębska Bohdan Wodiczko. Dyrygent, pedagog, protektor muzyki, „Ruch Muzyczny” 2005 nr 23 i 24.