Solti, Georg

Solti [szˊolti] Sir Georg, właśc. György Stern, *21 X 1912 Budapeszt, †5 IX 1997 Antibes, angielski dyrygent i pianista węgierskiego pochodzenia. Studiował kompozycję u Z. Kodálya oraz grę na fortepianie u E. Dohnányiego i B. Bartóka w akademii muzycznej w Budapeszcie, tamże w latach 1930–39 był korepetytorem i dyrygentem w operze (w 1938 debiutował, prowadząc Wesele Figara Mozarta). W latach 1936–37 był asystentem A. Toscaniniego podczas festiwali w Salzburgu. W 1939 przeniósł się do Szwajcarii, gdzie rozwijał karierę pianistyczną (w 1942 zdobył I nagrodę na międzynarodowym konkursie muzycznym w Genewie). W 1946 debiutował w Bayerische Staatsoper w Monachium (Fidelio Beethovena) i do 1952 piastował tam stanowisko dyrektora muzycznego. W latach 1952–61 był dyrektorem muzycznym w operze we Frankfurcie n. Menem, w latach 1961–71 w Covent Garden, w latach 1969–91 w Chicago Symphony Orchestra. Równocześnie w latach 1972–75 pełnił funkcje dyrektora artystycznego Orchestre de Paris, w latach 1971–73 Opery w Paryżu oraz w latach 1979–84 pierwszego dyrygenta i dyrektora artystycznego London Philharmonic Orchestra. Współpracował także z orkiestrami symfonicznymi i operowymi w Europie, Stanach Zjednoczonych i Ameryce Południowej. Ekspansywna technika dyrygencka, autokratyczny charakter Soltiego oraz narzucana orkiestrom dyscyplina pracy przyczyniały się do szybkiego podnoszenia poziomu wykonawczego prowadzonych przez niego zespołów. Repertuar Soltiego obejmował kompozycje od baroku do współczesności. Był znakomitym interpretatorem dzieł Mahlera, Wagnera i Bartóka. Dokonał szeregu prawykonań, m.in. III Symfonii Lutosławskiego (Chicago 1983) oraz dedykowanej mu X Symfonii Panufnika (Chicago 1990). Od 1947 Solti był związany kontraktem płytowym z firmą Decca; pierwszego nagrania dokonał jako pianista (sonaty na skrzypce i fortepian Mozarta i Beethovena z G. Kulenkampffem). Z ponad 250 nagrań Soltiego (w tym 45 oper) do najlepszych zalicza się rejestracje utworów Brahmsa (symfonie), Mahlera (II, VII i VIII Symfonia), A. Schönberga (Moses und Aron), R. Straussa (Die Frau ohne Schatteri), Verdiego (Aida) i Wagnera (Lohengrin, Walkiria). Solti zdobył kilkadziesiąt nagród fonograficznych, w tym 32 Grammy Awards. Zmarł na dzień przed planowanym wykonaniem Requiem Verdiego na festiwalu BBC Proms.

Literatura: P. Robinson Solti, Londyn 1979; Solti on Solti. A Memoir, z H. Sachsem, Londyn 1997, wyd. niem. Monachium 1997, wyd. węg. Budapeszt 1998.