Kondraszyn Kiriłł Pietrewicz, *6 III (21 II) 1914 Moskwa, †7 III 1981 Amsterdam, rosyjski dyrygent. Pochodził z rodziny muzyków. Gry na fortepianie uczył się w Technikum Muzycznym im. Stasowa w Moskwie; harmonię, polifonię i analizę form studiował pod kierunkiem N. Żylajewa. W latach 1932–36 studiował dyrygenturę u B. Chajkina w konserwatorium w Moskwie; jeszcze w czasie studiów został zaangażowany jako asystent dyrygenta w Teatrze Muzycznym im. Niemirowicza-Danczenki. W 1938 został laureatem I Wszechzwiązkowego Konkursu Dyrygentów. W latach 1937–41 był dyrygentem Małego Teatru Operowego w Leningradzie, gdzie obok licznych premier współczesnych dzieł operowych i baletowych prowadził m.in. Dziewczynę z Zachodu (1938) i Madame Butterfly (1939) Pucciniego oraz Pompadury A. Paszczenki (1940) i Kalinkę M. Czeriomuchina (1942). W latach 1943–56 był dyrygentem Teatru Wielkiego w Moskwie; prezentował bardzo rozległy repertuar zawierający obok klasyki operowej i baletowej liczne pozycje współczesnej muzyki radzieckiej, a także dzieła innych kompozytorów słowiańskich (m.in. Sprzedana narzeczona Smetany – 1948, Halka Moniuszki – 1949). Działalność koncertową rozpoczął w 1938, zaś od 1956 poświęcił się jej całkowicie. Był pierwszym radzieckim dyrygentem występującym w Stanach Zjednoczonych (w 1958 wspólnie z Van Cliburnem). W latach 1960–75 był pierwszym dyrygentem i kierownikiem artystycznym orkiestry filharmonii w Moskwie; pod jego kierunkiem zespół ten osiągnął wysoki poziom. Kondraszyn nawiązał wówczas bliską współpracę z takimi solistami, jak D. Ojstrach, Ś. Richter, M. Rostropowicz, E. Gilels, L. Kogan i in. Od 1960 dyrygował bez batuty, posługując się oszczędnymi gestami dłoni i palców, mimiką i wyrazem oczu. Jego interpretacje odznaczały się powściągliwym dramatyzmem i tendencją do programowego traktowania narracji muzycznej; z upodobaniem sięgał po utwory o dowcipnym, groteskowym charakterze. Wybitnym osiągnięciem Kondraszyna był cykl symfonii Mahlera, wykonanych w latach 60. Wiele uwagi poświęcał najnowszym dziełom kompozytorów radzieckich; prowadził m.in. prawykonania XIII Symfonii (1962) oraz Kazni Stiepana Razina (1964) Szostakowicza, utworów A. Chaczaturiana, G. Swiridowa, R. Szczedrina, B. Czajkowskiego, M. Weinberga; wydarzeniem historycznym stało się w 1962 prawykonanie skomponowanej w latach 30. IV Symfonii Szostakowicza, którą wkrótce Kondraszyn przedstawił także w Warszawie. W latach 1950–53 i od 1972 był profesorem konserwatorium w Moskwie. W 1978 wyemigrował do Europy Zachodniej, od 1979 był stałym dyrygentem Concertgebouw w Amsterdamie. Często występował gościnnie, dyrygując czołowymi orkiestrami Europy i Ameryki; w Warszawie koncertował w 1953, 1962, 1966. Zajmował się też popularyzacją muzyki, wygłaszał pogadanki w radio i telewizji, opublikował szereg artykułów zebranych w tomie O diriżorskom iskusstwie (Leningrad 1972).
Literatura: R. Glezer Kiriłł Kondraszyn, „Sowietskaja Muzyka” 1963 nr 5; W. Juzefowicz Razmyszlenija o profiessii (rozmowa z Kondraszynem) oraz W. Rażnikow, W. Urickij Wysokaja missija diriżora, „Sowietskaja Muzyka” 1974 nr 4.
