Hofmann, Hoffmann, Leopold, *14 VIII 1738 Wiedeń, †17 III 1793 Wiedeń, austriacki kompozytor i organista. Mając 7 lat, został śpiewakiem w kapeli cesarzowej Elżbiety Krystyny. Później uczył się kompozycji i gry na klawesynie u G.Ch. Wagenseila oraz gry na skrzypcach być może u G. Traniego. Od 1758 był muzykiem (skrzypkiem?) w kapeli przy kościele św. Michała, a od 1766 kapelmistrzem kościoła św. Piotra, gdzie prawdopodobnie już od 1764 kierował chórem. W 1769 otrzymał posadę klawesynisty (Hofklaviermeister) na dworze wiedeńskim, z czym łączył się obowiązek nauczania dzieci z rodziny cesarskiej. W 1772 krótko pełnił funkcję drugiego organisty na dworze cesarskim; w tym samym roku został kapelmistrzem katedry św. Stefana (w 1791 jego asystentem był tam W.A. Mozart). Formalnie pozostawał na tym stanowisku aż do śmierci, jednak w 1783, m.in. na skutek złego stanu zdrowia oraz reform Józefa II dotyczących muzyki kościelnej, w dużej mierze wycofał się z życia muzycznego, spędzając ostatnie lata w swojej posiadłości w Oberdöbling (obecnie dzielnica Wiednia).
W życiu muzycznym XVIII-wiecznego Wiednia Hofmann zajmował ważną pozycję; był wysoko ceniony zarówno przez dwór cesarski, jak i przez środowisko muzyczne, w którym porównywano jego dorobek z osiągnięciami K. Dittersdorfa, Ch.W. Glucka, J. Haydna. Jego dzieła (zwłaszcza msze, koncerty, symfonie i utwory kameralne) cieszyły się też dużą popularnością poza Wiedniem, o czym świadczą liczne odpisy zachowane w wielu środkowoeuropejskich archiwach. Hofmann był ponadto jednym z pierwszych twórców pieśni w Austrii.
Literatura: I. Pollak-Schlaffenberg Die Wiener Liedmusik von 1778–1789, „Studien zur Musikwissenschaft” V, 1918; V. Kreiner Leopold Hofmann als Sinfoniker, dysertacja uniwersytet w Wiedniu 1958 (zawiera katalog tematyczny); H. Prohászka Leopold Hofmann und seine Messen, „Studien zur Musikwissenschaft” XXVI, 1964 (zawiera katalog tematyczny); A. P. Brown Joseph Haydn and Leopold Hofmann’s Street Songs, „Journal of the American Musicological Society” 33 (1980); G. C. Kimball The Symphonies of Leopold Hofmann (1738–1793), dysertacja uniwersytet Columbia 1985; A. D. J. Badley The Concertos of Leopold Hofmann (1738–1793), dysertacja uniwersytet w Auckland 1986; B. MacIntyre The Viennese Concerted Mass of the Early Classic Period, Ann Arbor 1986; D. Heartz Haydn, Mozart and the Viennese School 1740–1780, Nowy Jork, Londyn 1995; A. Badley How foreign is foreign? On the origins of Leopold Hofmann’s smaller liturgical works, „Fontes artis musicae” 61/1 (2014).
Edycje (wybór):
2 pieśni, wyd. I. Pollak-Schlaffenberg i M. Ansion, «Denkmäler der Tonkunst in Österreich» LIV, 1920
Concerto per l’organo, wyd. V. Bělský i V. Šrámek, 1963
Divertimento a tre, wyd. E. Schenk, «Hausmusik» CLVI, Wiedeń 1953, oraz «Diletto musicale» CDLXII, Wiedeń 1969
Pastor bone. Chorus pastoralis, wyd. O. Biba, Hilversum 1973
Koncert D-dur na flet, 2 rogi ad lib., smyczki i b.c., wyd. K. Burmeister, Lipsk 1980
Trio op. 1/1, wyd. W. Sawodny, Monachium 1984
Divertimento in D, wyd. P. Erhart, Wiedeń 2011
liczne dzieła instrumentalne wyd. współcześnie A. Badley (Artaria, Wellington)
Kompozycje:
Instrumentalne:
orkiestrowe:
ponad 60 symfonii, z których zachowało się ponad 40, m.in.:
6 sinfonie op. 1, wyd. Paryż 1760
Sinfonia, wyd. Paryż 1767
2 inne symfonie wyd. w antologiach w Lipsku 1762 i 1763
ponad 20 koncertów na klawesyn, m.in.:
Concert pour le clavecin, we współpracy z J. Haydnem, wyd. Paryż 1771
Concert pour le clavecin op. 3, wyd. Paryż 1775
ponadto ok. 25 koncertów, głównie na skrzypce i flet
6 concertini
kameralne:
Six sonates op. 1, wyd. Berlin i Amsterdam 1775
Première quartetto, wyd. Londyn 1785 (?)
ponadto zachowane w rkp. m.in.:
ok. 20 divertimenti
1 kwartet
ok. 20 triów
ok. 15 duetów
10 utworów na instrumenty klawiszowe
Wokalno-instrumentalne:
ponad 40 mszy
Requiem
blisko 40 motetów i ofertoriów
29 antyfon
16 litanii
3 cykle nieszporne
graduały, hymny, psalmy i in.
Oratorio S. Ioannis Nepomuceni (zaginione)
6 pieśni w: Sammlung deutscher Lieder für das Klavier, wyd. Wiedeń 1780
3 pieśni w: Liedersammlung für Kinder und Kindefreunde am Clavier. Winterlieder, wyd. Wiedeń 1791
arietta na głos i fortepian w: „In questa tomba oscura”, Arietta con accompagnamenti (...) da molti autori, wyd. Wiedeń 1808