Szafranek, Karol

Szafranek Karol, *14 XII 1904 Bottrop (Westfalia), †29 VII 1997 Katowice, polski pianista i pedagog. Pochodził ze śląskiej rodziny górniczej, która w latach 1895–1920 przebywała na emigracji zarobkowej w Niemczech. Naukę muzyki rozpoczął pod kierunkiem ojca, Jana Szafranka, skrzypka amatora, dyrygenta zespołów muzycznych i działacza polonijnego w Bottrop, w latach 1912–16 kontynuował naukę muzyki w Bottrop, a w 1918–20 pod kierunkiem pianisty A. Patziga w konserwatorium w Essen; oprócz tego uczył się jeszcze gry na wiolonczeli u jego syna. Po powrocie do kraju i osiedleniu się w Rybniku odbył studia pianistyczne u Z. Lisickiego w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu. (1921–27). Kontynuował także naukę gry na wiolonczeli u Dezyderiusza Danczowskiego a przedmiotów teoretycznych uczyli go m.in. W. Raczkowski oraz S. Wiechowicz. Na przełomie 1926/27 uzupełniał studia u P. Brandego w Schola Cantorum w Paryżu, jednakże problemy finansowe zmusiły go do powrotu do kraju. W 1928 roku wyjechał do Berlina, by kontynuować studia w Hochschule für Musik w Berlinie w klasie fortepianu L. Kreutzera (dyplom 1932). Zetknął się tam m.in. z dyrygentem G. Schellem, muzykologiem C. Sachsem i kompozytorem P. Hindemithem. Po uzyskaniu dyplomu (1932) powrócił do Polski.

Działalność koncertową rozpoczął w wieku dwunastu lat jako solista i członek orkiestry prowadzonej przez ojca. W czasie studiów koncertował, m.in. w Niemczech, Holandii, Szwajcarii i Francji. Występy w Polsce, organizowane m.in. przez Wydział Oświaty Pozaszkolnej w Poznaniu, zwłaszcza w mniejszych ośrodkach, traktował jako działalność umuzykalniającą. Koncertował często w duecie z bratem Antonim, także na antenie Polskiego Radia w Katowicach (1933–39). Podczas koncertów symfonicznych organizowanych przez Śląskie Towarzystwo Muzyczne występował jako solista w koncertach fortepianowych m.in. C. Saint-Saënsa (g-moll). W 1946, wraz z bratem Antonim, prowadził działalność koncertową na ziemiach odzyskanych i na Śląsku. W 1948 roku wystąpił z Orkiestrą Filharmonii Śląskiej (I Koncert fortepianowy b-moll Piotra Czajkowskiego) pod batutą B. Wodiczki.

W 1933 Karol Szafranek stworzył z bratem Antonim szkołę muzyczną w Rybniku, znaną jako “szkoła Szafranków”, która stała się ważnym ośrodkiem kształcenia i upowszechniania kultury muzycznej na Śląsku. W kwietniu 1940 roku rozpoczął pracę w uruchomionym wtedy niemieckim konserwatorium w Katowicach (Konservatorium Kattowitz, od 1942 Landesmusikschule). W 1946 reaktywował szkołę muzyczną w Rybniku. Po jej upaństwowieniu (1952) do 1970 był dyrektorem Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej. Po przejściu na emeryturę jeszcze przez sześć lat prowadził tam klasę fortepianu. Jednocześnie kierował powstałym w 1952 roku Ogniskiem Muzycznym w Rybniku. Jego uczniami byli m.in. L. Grychtołówna, P. Paleczny i A. Makowicz. Szafranek odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1958), Odznaką Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego (1963), Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury (1971) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973). W 2018 roku bracia Szafrankowie zostali upamiętnieni pomnikiem w Rybniku.

Literatura: Kattowitz – Heimstätte deutscher Musik, “Kattowitzer Zeitung” 1940 nr 113 (25.04), s. 3; M. Warchoł-Sobiesiak 80 lat Państwowej Szkoły Muzycznej im. Karola i Antoniego Szafranków w Rybniku. Założyciele i ich dzieło, Rybnik 2013; Karol i Antoni Szafrankowie, http://www.filharmoniarybnik.pl/karol-i-antoni-szafrankowie; Patroni Szkoły, https://www.gov.pl/web/psmrybnik/patroni-szkoly; Rzeźbę Braci Szafranków odsłonili w Rybniku ich słynni wychowankowie, https://katowice.tvp.pl/40089739/rzezbe-braci-szafrankow-odslonili-w-rybniku-ich-slynni-wychowankowie.