Gustaw Roguski
Roguski Gustaw, *12 V 1839 Warszawa, †5 IV 1921 Ostrowy (pow. kutnowski), polski pedagog i kompozytor. W 1849 uczył się gry na fortepianie u T. Skapczyńskiego, od 1850 gry na fortepianie i harmonii u E. Szwarcbacha. W 1858 ukończył Gimnazjum Gubernialne w Warszawie, w 1860 otrzymał stypendium rządowe i wyjechał do Berlina na studia uniwersyteckie (wydział nauk politycznych) oraz prywatne studia kompozytorskie u A.B. Marxa i F. Kiela. Od 1862 przebywał w Paryżu, gdzie uzyskał szereg wskazówek kompozytorskich u H. Berlioza. Po powrocie do Warszawy w 1865 Roguski komponował i uczył muzyki. W latach 1873–1915 był profesorem Instytutu Muzycznego w Warszawie: w latach 1875–1915 prowadził klasę harmonii i kontrapunktu, 1880–88 był członkiem zarządu, 1887–1915 inspektorem uczelni, 1888–96 członkiem Rady Zarządzającej, od 1907 do 1910 pełnił funkcję dyrektora. Od 1871 działał w WTM: 1872–75 jako sekretarz, 1872–80 i 1892–1902 członek zarządu, 1873–74 gospodarz, 1898–1915 członek zarządu Sekcji im. Moniuszki WTM. W latach 1875–77 był sprawozdawcą muzycznym w „Tygodniku Ilustrowanym”. Od 1887 współredagował serię pedagogiczną utworów fortepianowych «Le Programme des Professeurs», a od 1888 serię «Salon», obie wydawane przez F.W. Hoesicka. Zasiadał w jury konkursów kompozytorskich, ogłaszanych przez WTM (1885–1912), Warszawskie Towarzystwo Śpiewacze Lutnia (1892, 1903), Towarzystwo Śpiewacze Lutnia w Łodzi (1893), „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” (1894), Filharmonię Warszawską (1904), był także członkiem jury konkursów im. hr. M. Zamoyskiego (1901) oraz im. hr. K. Lubomirskiego (1903–05). W 1872 otrzymał wyróżnienie na konkursie kompozytorskim WTM za Sonatę G-dur na wiolonczelę i fortepian, w 1873 zdobył II nagrodę za Trio fortepianowe d-moll, a w 1903 – III nagrodę na konkursie Lutni za 3 pieśni chóralne (Noc wokoło, Gdzie róże?, Taki mój los). 2 XII 1896 został odznaczony orderem św. Stanisława (III klasy).
Głównym nurtem działalności Roguskiego była praca pedagogiczna w Instytucie Muzycznym w Warszawie; jego uczniami byli m.in.: M.M. Biernacki, M. Zawirski, P. Maszyński, M. Karłowicz i I.J. Paderewski, z którym łączyły Roguskiego więzy przyjaźni. Paderewski dedykował i ofiarował mu swoją pierwszą kompozycję Valse mignonne, ukończoną 11 II 1876 (obecnie zaginioną). Podręcznik do harmonii, napisany przez Roguskiego wspólnie z Żeleńskim, był twórczą syntezą polskich i zagranicznych prac tego typu. Nad dotychczasowymi podręcznikami polskimi górował rozległością poruszanej problematyki, systematycznością i dogłębnością wykładu, pozostawał jednak w kręgu tradycyjnych reguł generałbasu. Twórczość muzyczną uprawiał Roguski w młodości oraz na początku XX w., koncentrując się na pieśni solowej, wzorowanej na utworach S. Moniuszki i I. Komorowskiego. W kompozycjach fortepianowych dominowały formy taneczne, pozbawione jednak większej oryginalności. Utwory Roguskiego były wykonywane dość rzadko, przeważnie na estradzie WTM; z czasem twórczość kompozytora uległa zapomnieniu. Wszystkie jego niewydane utwory spłonęły 8 VIII 1944 podczas powstania warszawskiego.
Literatura: J. Kleczyński Nauka harmonii oraz pierwszych zasad kompozycyi przez Wł. Żeleńskiego i p. Roguskiego, „Bluszcz” 1878 nr 45; Cz. Jankowski Gustaw Roguski, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1888 nr 263; Życiorys Gustawa Roguskiego, „Ilustrowany Przegląd Teatralny” 1921 nr 16; E Starczewski Gustaw Roguski, „Muzyka Polska” 1936 nr 1 (zawiera wykaz twórczości Roguskiego); A. Rutkowska Działalność pedagogiczna Instytutu Muzycznego Warszawskiego (1860–1918), Warszawa 1967; M. Podhajski Praca Żeleńskiego-Roguskiego, w: Nowy system muzyki X. Jana Jarmusiewicza w perspektywie polskich prac z harmonii XIX wieku, «Prace Specjalne Akademii Muzycznej w Gdańsku» nr 42, 1992.
Kompozycje:
Instrumentalne:
Trio fortepianowe c-moll, 1858
I kwartet smyczkowy e-moll op. 9, 1865, Warszawa-Lipsk 1869 Hoesick-Hofmeister
Uwertura d-moll 1865, wyk. 8 X 1865, dyryg. S. Moniuszko
Kwintet smyczkowy A-dur 1867
Sonata G-dur na wiolonczelę i fortepian, 1871
Trio fortepianowe d-moll, 1872
II kwartet smyczkowy a-moll, 1873
Andante F-dur na 3 klarnety, 1892, Lipsk ok. 1900 Bosworth & Co
Preludia organowe, 2 z., Warszawa 1902 M. Arct
Suita h-moll na wiolonczelę i fortepian, 1904
81 utworów fortepianowych, w tym wydane:
Impromptu h-moll op. 2 na fortepian, 1858, wyd. Warszawa 1859 Gebethner i Spółka
Serenada na fortepian 1859, wyd. „Ruch Muzyczny” 1859 nr 21, dodatek nutowy
Les lanciers de belle Varsovienne na fortepian, 1859
Fantaisie mazurka op. 6 na fortepian, 1859, Warszawa 1860 J. Müller
Le Souvenir. Valse de salon op. 7 na fortepian, 1860
Deux Mazourkas (g-moll, f-moll) op. 8 na fortepian, 1863, 1865, wyd. Warszawa 1866 Gebethner i Wolff
Mazourka de salon fis-moll op. 11 na fortepian, 1867, wyd. Warszawa 1870 Hoesick
Resignation op. 12 na fortepian, „Świat Muzykalny” 1871 nr 23
Moderato f-moll na fortepian, faksymile autografu w: „Na pomoc”. Na korzyść powodzian, Warszawa 1884 Kasprzykiewicz
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
na chór a cappella, m.in.
Msza dla uczniów Gimnazjum Guberialnego Warszawskiego 1856, F-dur na sopran solo, 4-głosowy chór mieszany i organy, autograf z 1858 BN
Msza na chór mieszany, 1871
Veni Creator na 3-głosowy chór męski lub żeński, wyd. „Śpiew Kościelny” 1895 nr 1, dod. nut.
17 pieśni na chór męski, 1865–1903, w tym wydane:
Barkarola na chór męski, 1871, wyd. w: Wieniec, Lwów 1884 Gubrynowicz i Schmidt, także „Śpiewak” 1908/09 nr 8, dodatek nutowy
Na wiosnę na chór męski, 1871
Taki mój los na chór męski, 1883
Noc wokoło na chór męski, 1903
Sen na chór męski, 1903, wyd. w: Pieśniarz, Warszawa 1903 Sadowski
Gdzie róże? na chór męski, 1903, wyd. w: Pieśniarz, Warszawa 1903 Sadowski
Nokturn na chór męski, 1884 wyd. w: P. Maszyński Lutnia, t. 1, Warszawa 1888–1905 Gebethner i Wolff
Maj na chór męski, 1903 wyd. w: P. Maszyński Lutnia, t. 5, Warszawa 1888–1905 Gebethner i Wolff
Maryś na chór męski, 1903, wyd. w: P. Maszyński Lutnia, t. 6, Warszawa 1888–1905 Gebethner i Wolff
149 pieśni na głos i fortepian, 1857–1902, w tym wydane:
Wspomnienie I. Komorowskiego op. 1 na głos i fortepian, sł. T. Nowosielski, 1859, Warszawa 1859 Gebethner i Spółka
Trzy śpiewy op. 4 na głos i fortepian: 1. Zbieraj kwiatki, sł. B. Zaleski, 1859, 2. Łzy, sł. T. Lenartowicz, 1859, 3. Pierwiosnek, sł. T. Nowosielski, 1857, wyd. Warszawa 1860 J. Müller
Łzy op. 5 na głos i fortepian, sł. J. Chęciński, 1859, wyd. Warszawa 1860 J. Müller
Złudzenie op. 10 na głos i fortepian, 1865, Warszawa 1870 Hoesick
Dwa śpiewy na głos i fortepian: 1. Nigdyż serce stęsknione, sł. B. Zaleski, 1865, 2. Obawa, sł. T. Nowosielski, 1860, Warszawa 1875 Sennewald, 4. wyd. 1902, także Warszawa 1905 Gebethner i Wolff
Do lutni na głos i fortepian, sł. S. Pruszakowa, 1869, Warszawa 1878 Sennewald
Pieśni na jeden głos: 1. Dumka 1872, 2. Czyliż on zgadnie 1871, 3. Zakochana 1901, 4. Dziewczyna 1901, 5. Czyja wina 1901, 6. Lećcie myśli 1901, 7. Kukułka 1864, 8. Tęsknota 1901, 9. Czy słyszysz 1901, 10. Piosnka ludowa 1901, Warszawa 1901–02 Gebethner i Wolff
8 utworów na chór i fortepian lub organy.
Opracowania:
Directorium chori J. Surzyńskiego (harmonizacja Roguskiego), 2 t., Poznań 1885–86 J. Leitgeber
oprać, utw. S. Moniuszki —
Pieśń o wesołości S. Moniuszki na chór mieszany a cappella, autograf Roguskiego z ok. 1895 w Bibliotece WTM
Sub tuum praesidium S. Moniuszki, wyciąg fortepianowy, autograf Roguskiego z ok. 1899 w Bibliotece WTM
Hrabina S. Moniuszki, wyciąg fortepianowy wyd. Warszawa 1901 WTM
Loteria S. Moniuszki, wyciąg fortepianowy, autograf Roguskiego z ok. 1900 w Bibliotece WTM, wyd. Warszawa 1908 WTM
Paria S. Moniuszki – Uwertura, w: Paria, wyciąg fortepianowy, wyd. Warszawa 1913 WTM
15 pieśni ludowych i 10 pieśni patriotycznych na głos i fortepian.
Wydania utworów S. Moniuszki:
Hrabina, wyciąg fortepianowy (bez głosów wokalnych), wyd. nowe, Warszawa 1899 GiW;
Verbum nobile, wyciąg fortepianowy, 1900, wyd. WTM
Halka – Mazur, partytura, 2. wyd. 1902 WTM
Loteria, 1908, wyd. WTM
Hrabina – Uwertura, wyd. nowe 1913 WTM
Paria – Recitativo i Romans Naeli, partytura orkiestrowa i głosy, 1913
Rokiczana – Ballada o Florianie Szarym, 1913
Trzech Budrysów, 1913, wyd. WTM
Prząśniczka, 1913, wyd. WTM
Żal dziewczyny, 1913, wyd. WTM
Czaty, 1915, wyd. WTM
Księżyc i rzeczka na baryton solo i kwintet smyczkowy, partytura i głosy, 1915, wyd. WTM.
Prace:
Nauka harmonii oraz pierwszych zasad kompozycyi, z W. Żeleńskim, wyd. Warszawa 1877 nakład własny, 2. wyd. 1899 Gebethner i Wolff
Odpowiedź p. Janowi Kleczyńskiemu z powodu jego recenzji o dziele pt. „Nauka harmonii i pierwszych zasad kompozycyi” przez W. Żeleńskiego i G. Roguskiego, z W. Żeleńskim, wyd. „Echo Muzyczne” 1879 nr 2
Słowniczek znakomitszych muzyków, wyd. Warszawa 1906 M. Arct
Słowniczek muzyczny, Warszawa 3. wyd. 1927 M. Arct (2 pierwsze wyd. autorstwa Aleksandra Arcta)
tłumaczenia:
M. Heller Pierwsze zasady muzyki krótko i przystępnie ułożone, wyd. Warszawa 1901 M. Arct, 2. wyd. 1905
E. Prout Nauka instrumentacji, wyd. Warszawa 1906 Gebethner i Wolff.