Taylor [tˊejler] Cecil Percival, *15 III 1929 Nowy Jork, †5 IV 2018 Nowy Jork, amerykański pianista, kompozytor jazzowy. Uczył się gry na fortepianie (od 6 roku życia) i perkusji. W latach 1952–55 studiował w New England Conservatory w Bostonie (fortepian i teoria muzyki). Zadebiutował w 1953 w zespole Hot Lips Page’a, w 1955 prowadził kwartet ze S. Lacym, B. Neidlingerem i D. Charlesem (Jazz Advance, 1957), z którym grał w klubie Five Spot w Nowym Jorku. W 1957 wystąpił na Newport Jazz Festival, w 1958 na Great South Bay Jazz Festival. W 1960 założył The Connection (z A. Sheppem w miejsce Lacy’ego); w 1961 rozpoczął współpracę z J. Lyonsem (trwała aż do śmierci saksofonisty w 1986), a następnie z S. Murrayem i H. Grimesem, z którymi na przełomie 1962/63 występował w Danii. Komponował i nagrywał dla G. Evansa (Into the Hot, 1961). W 1964 w Nowym Jorku Taylor wziął udział w serii koncertów p.n. October Revolution in Jazz; w latach 1964–65 był członkiem Jazz Composers Guild, w tym czasie grał z A. Silvą i A. Cyrillem; w 1965 występował w klubie Village Vanguard, w 1968 nagrywał z Jazz Composers Orchestra, w latach 1968–70 grał m.in. z S. Riversem, z którym wystąpił w Paryżu (Nuits de la Fondation Maeght, 1969). W latach 1970–71 prowadził zajęcia z jazzu na University of Wisconsin w Madison, a w 1971–73 w Antioch College w Ohio. W 1973 otrzymał stypendium fundacji Guggenheima; w tym czasie kierował własną wytwórnią płytową Unit Core, odbył tournée po Japonii, Europie i Stanach Zjednoczonych, występował z recitalami solowymi (albumy: Silent Tongues, 1975; Air Above Mountains, 1978; Fly! Fly! Fly! Fly! Fly!, 1981); w 1977 zagrał w duecie z M.L. Williams (Embraced, 1978), a w 1979 z M. Roachem (Historic Concerts, 1984). W 1984 wystąpił podczas festiwalu jazzowego w Rawennie; w 1988 koncertował solo i z różnymi składami w Berlinie (Cecil Taylor in Berlin ’88, 11 CD, 1989). W 1990 prowadził zespół Feel Trio (z W. Parkerem i T. Oxleyem), w następnych latach grał solo lub z małymi grupami; w 1999 wystąpił w Library of Congress w Waszyngtonie. W latach 2000. był nadal aktywny, występując z własnymi zespołami, big-bandem i w duetach z T. Oxeyelem i D. Duvalem. Nagrane wówczas albumy (m.in. Taylor/Dixon/Oxley, 2002; The All Notes, 2004; The Last Dance, 2009) zawierają wyłącznie materiał z koncertów.
Taylor był jednym z najbardziej radykalnych, bezkompromisowych i kontrowersyjnych muzyków w historii jazzu. Mimo początkowego braku uznania konsekwentnie rozwijał koncepcję wyzwalania fortepianu z jego tradycyjnej roli w zespole jazzowym i muzyce jazzowej w ogóle. We wczesnych latach 50. pozostawał pod wpływem D. Ellingtona, D. Brubecka, L. Tristano, B. Powella, T. Monka, H. Silvera; inspirowała go również muzyka Strawińskiego, Bartóka i Stockhausena. Szybko jednak porzucił tradycyjne wzory; już debiutancka płyta Jazz Advance ukazuje jego nowatorski stosunek do formy, improwizacji i tonalności. Kolejne albumy (m.in. Unit Structures i Conquistador!, 1966) prezentują oryginalny styl Taylora z wszechstronnym wykorzystaniem fortepianu – operował dużymi strukturami brzmieniowymi, gęstą fakturą polifoniczną stosował gwałtowne kontrasty dynamiczne, klastery, repetycje, glissanda. Rozbudowane, trwające niekiedy ponad godzinę improwizacje stawały się często samodzielnymi utworami, ilustrującymi jego możliwości jako pianisty „totalnego”. Kompozytor traktował w nich instrument w sposób orkiestrowy, perkusyjny, siłowy (uderzenia całą dłonią, pięścią, przedramieniem), grał na najwyższym poziomie dynamiki i natężenia emocjonalnego, stosował zawrotne tempa. Jego śmiałe koncepcje przyczyniły się do powstania i rozwoju free jazzu, wyprzedzając o kilka lat zdobycze O. Colemana. W kręgu jego wpływów znaleźli się m.in. pianiści A. v. Schlippenbach i Y. Yamashita.
