Skowron Zbigniew, *19 I 1950 Warszawa, polski muzykolog. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim filologię polską (1970–75) i muzykologię (1975–79) oraz teorię muzyki w Akademii Muzycznej (obec. Uniwersytet Muzyczny) w Warszawie (1976–80). Od 1982 pracuje w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego początkowo jako asystent, po doktoracie w 1986 na podstawie rozprawy Dzieło, twórczość, percepcja w refleksji wybranych przedstawicieli awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku (promotor Z. Helman) – jako adiunkt. W 1994 habilitował się na podstawie rozprawy Geneza i rozwój nowej muzyki w Stanach Zjednoczonych; w 1999 mianowany profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. W 1984 przebywał w University di Palermo jako stypendysta włoskiego rządu. W latach 1987–88 prowadził badania nad nową muzyką amerykańską pod kierunkiem L.B. Meyera w University of Pennsylvania w Filadelfii jako stypendysta American Council of Learned Societies. W latach 1993–98 prowadził wykłady na temat nowej muzyki polskiej i amerykańskiej w Ecole Normale Supérieure w Paryżu, w Royal Holloway College (University of London) oraz w University de Poitiers. W 2003 był stypendystą P. Sacher Stiftung w Bazylei. W latach 1994–2005 pełnił w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego funkcję koordynatora międzynarodowego programu wymiany studentów „Socrates-Erasmus”. Od 1997 współredaguje internetową stronę chopinowską TIFC w Warszawie. W latach 2001–13 był redaktorem naczelnym „Przeglądu Muzykologicznego” – rocznika Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 2012 uzyskał tytuł profesora. W 2013 prowadził wykłady poświęcone twórczości W. Lutosławskiego w czołowych ośrodkach akademickich w Japonii (Hokkaido University w Sapporo, Tokyo College of Music, Kunitachi College of Music w Tokio, Osaka University).
Zainteresowania naukowe Skowrona skupiają się wokół dziejów nowożytnej myśli o muzyce, teoretyczno-estetycznych aspektów muzyki awangardowej, twórczości i poglądów estetycznych W. Lutosławskiego oraz biografistyki i epistolografii chopinowskiej. W jego pracach zwraca uwagę ujęcie interdyscyplinarne, zmierzające do przedstawiania zjawisk muzycznych w kontekście filozoficzno-estetycznych i w porównaniu z innymi dziedzinami sztuki. Opcję taką prezentuje już w książce Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku, poświęconej poglądom trzech jej głównych przedstawicieli: J. Cage’a, P. Bouleza i K. Stockhausena. W pracy Nowa muzyka amerykańska historyczną perspektywę łączy z teoretyczno-estetyczną. Opierając się na koncepcji stylu L.B. Meyera, uwzględnia zarówno poziom analizy stylistycznej, skoncentrowanej na cechach wspólnych, tworzących historyczne konwencje, jak i analizy krytycznej, zorientowanej na pojedynczy utwór i jego cechy indywidualne. Ideą przewodnią w obrazie dziejów muzyki amerykańskiej staje się obecność nurtów radykalnych, począwszy od Ivesa, Cowella i Varese’a aż do koncepcji powojennej awangardy. W swoich badaniach Skowron wiele uwagi poświęca także recepcji postaw i programów awangardowych we współczesnej muzyce polskiej. Z tego punktu widzenia rozważa twórczość Lutosławskiego, wskazując na znamienny dla jego świadomości twórczej respekt wobec tradycji i postawę kreatywną wobec nowych zjawisk w muzyce. Badanie pism muzycznych Lutosławskiego pozwoliło autorowi na próbę rekonstrukcji poglądów estetycznych kompozytora. W monografii poświęconej myśli muzycznej J.-J. Rousseau ukazał prekursorskie znaczenie refleksji estetycznej tego filozofa dla kształtowania się głównych pojęć romantycznej koncepcji muzyki.
Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku, Warszawa 1989, uzup. 2. wyd. 2013 (praca doktorska)
Nowa muzyka amerykańska, Kraków 1995, popr. 2. wyd. 2011 (praca habilitacyjna)
Myśl muzyczna Jeana-Jacques’a Rousseau, Warszawa 2010
Koncepcje formy muzycznej w teorii K. Stockhausena, „Muzyka” 1980 nr 4
Muzyka elektroniczna K. Stockhausena, „Muzyka” 1981 nr 3/4, 1982 nr 1/2
Rola i znaczenie tradycji w refleksji muzyczno-estetycznej P. Bouleza, „Muzyka” 1985 nr 3/4
Awangarda muzyczna w perspektywie historycznej, w: Przemiany techniki dźwiękowej, stylu i estetyki w polskiej muzyce lat 70., red. L. Polony, Kraków 1986
J. Cage. Indeterministyczna koncepcja dzieła muzycznego, „Muzyka” 1987 nr 3 i 4, przekł. słowacki, „Slovenska Hudba” 1993 nr 1
Awangarda muzyczna, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, red. G. Dziamski, Warszawa 1996
Die Rezeption der deutschen und französischen musikalischen Avantgarde in Polen nach 1950, w: Deutsche Musik im Wegekreuz zwischen Polen und Frankreich, red. Ch.-H. Mahling, K. Pfarr, Tutzing 1996
Recepcja postaw i programów awangardowych w powojennej muzyce polskiej, w: Muzyka polska 1945–1995, red. K. Droba, T. Malecka, K. Szwajgier, Kraków 1996
Die Bedeutung der polnischen Kammermusik für die zeitgenössische Musik nach 1950, w: Aspekte der Kammermusik vom 18. Jahrhundert bis zur Gegenwart, red. Ch.-H. Mahling, K. Pfarr, K. Böhmer, Moguncja 1998
Die Wendung zur „Minimal Music” im Warschauer Herbst, w: Warschauer Herbst und Neue Polnische Musik, red. V. Kalisch, Essen 1998
The Liberation of Sound, Time and Space. The New Status of Musical Text in the Compositions of E. Brown and M. Feldman, w: Musik als Text, t. 1, red. H. Danuser, T. Plebuch, Kassel 1998
Tradycja, awangarda i nowoczesność jako źródła postawy twórczej W. Lutosławskiego, w: W. Lutosławski. Człowiek i dzieło w perspektywie kultury muzycznej XX wieku, red. J. Astriab, M. Jabłoński, J. Stęszewski, Poznań 1999
Estetyka sformułowana W. Lutosławskiego. Próba rekonstrukcji, w: Estetyka i styl twórczości W. Lutosławskiego, red. Z. Skowron, Kraków 2000
W poszukiwaniu perspektyw nowej muzyki. Ocena prognoz L.B. Meyera z wczesnych lat sześćdziesiątych XX wieku, w: Muzyka w kontekście kultury, ks. pam. M. Tomaszewskiego, red. M. Janicka-Słysz, T. Malecka, K. Szwajgier, Kraków 2001
Muzyka w „Dworzaninie polskim” Ł. Górnickiego. Porównanie z „Il libro del Corteggiano” B. Castiglionego, „Przegląd Muzykologiczny” 2001 nr 1, tłum, włoskie, «Res Facta Nova» 2003 nr 6 (15)
Historyzm jako postawa badawcza w historiografii muzycznej XX wieku, „Muzyka” 2002 nr 3/4
Nowe Preludium es-moll Chopina? Mity i rzeczywistość, „Ruch Muzyczny” 2002 nr 24
„An Essay on Musical Expression” (1752) Ch. Avisona jako świadectwo kształtowania się nowożytnej koncepcji wyrazu w muzyce, w: Complexus effectuum musicologiae, ks. pam. M. Perza, red. T. Jeż, Kraków 2003
In Search of Chopin’s Immanent Aesthetic. The Romantic Background of Some Narrative Elements in the Chosen Ballades, w: Chopin and His Work in the Context of Culture, red. I. Poniatowska, t. 1, Kraków 2003, tłum. polskie W poszukiwaniu estetyki immanentnej Chopina. Romantyczne źródła niektórych elementów narracyjnych w wybranych „Balladach”, w: Jan Ekier. Artysta stulecia – w darze Chopinowi, ks. pam. J. Ekiera, red. I. Poniatowska, Warszawa 2013
A. Panufnik’s Artistic Attitude and His Aesthetics, w: A. Panufnik’s Music and Its Reception, red. J. Paja-Stach, Kraków 2003
Creating a legend or reporting facts? Chopin as a performer in the biographical accounts of F. Liszt, M.A. Szulc, and F. Niecks, w: Chopin in Performance. History, Theory, Practice, red. A. Szklener i inni, Warszawa 2004, tłum. polskie Tworzenie legendy czy zapis faktów? Chopin jako wykonawca w biografiach autorstwa F. Liszta, M.A. Szulca i F. Niecksa, „Ruch Muzyczny” 2005 nr 21 i 22
Przejawy świadomości preromantycznej w „Dictionnaire de musique” J.-J. Rousseau, w: Muzyka wobec tradycji. Idee, dzieło, recepcja, ks. pam. I. Poniatowskiej, red. Sz. Paczkowski, Warszawa 2004
Monachijski pobyt Chopina w świetle nowo odkrytych dokumentów, „Ruch Muzyczny” 2004 nr 3
Wiedeńskie listy Chopina do Jana Matuszyńskiego. Ich znaczenie i problemy edytorskie, „Ruch Muzyczny” 2004 nr 16
Zwrot ku „minimal music” w repertuarze „Warszawskiej Jesieni”, w: Ekspresja formy – ekspresja treści. Marianowi Borkowskiemu w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Gronau-Osińska, Warszawa 2004
En route to Paris. New light on Chopin’s cultural contacts in Vienna, Munich and Stuttgart between November 1830 and September 1831, w: The Sources of Chopins Style. Inspirations and Contexts, materiały z V Międzynarodowej Konferencji Chopinologicznej, Warszawa XII 2005, red. A. Szklener, J. Comber, M. Chylińska, Warszawa 2005
W. Lutosławski wobec awangardy i nowatorstwa w muzyce XX wieku, w: W. Lutosławski i jego wkład do kultury muzycznej XX wieku, red. J. Paja-Stach, Kraków 2005
Imitation et expression. La musique dans les „Réflexions critiques sur la poësie et sur la peinture” de Jean-Baptiste Du Bos (1719), w: La note bleue. Mélanges offerts au Professeur Jean-Jacques Eigeldinger, red. J. Waeber, Berno 2006
Chopin w Stuttgarcie. Nowe fakty i… znaki zapytania, „Ruch Muzyczny” 2006 nr 20
Klasycy muzyki europejskiej XX wieku w świadomości twórczej W. Lutosławskiego, «Res Facta Nova» 2007 nr 9 (18)
Muzyka – jej struktura, przeżycie i przesłanie. W kręgu dociekań muzyczno-estetycznych Zofii Lissy, w: Z. Lissa Wybór pism estetycznych, red. Z. Skowron, Kraków 2008, tłum, angielskie, w: 20th Century Aesthetics in Poland. Masters and Their Followers, red. K. Wilkoszewska, Warszawa 2013
W. Lutosławski na rozstajnych drogach. Nowe spojrzenie na „Trzy postludia” w świetle stanu badań oraz szkiców kompozytorskich, w: Muzyka jest zawsze współczesna, studia dedyk. A. Jarzębskiej, red. M. Woźna-Stankiewicz, A. Sitarz, Kraków 2011
Ludwig Rellstab jako krytyk Chopina, „Ruch Muzyczny” 2012 nr 3
Die neue kritische Ausgabe der Korrespondenz von F. Chopin auf der Grundlage des Quellenmaterials. Das Projekt und die methodologischen Voraussetzungen der Edition, „Jahrbuch des Wissenschaftlichen Zentrums der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Wien” III, Wiedeń 2010–12
Muzyka w refleksji estetycznej i twórczości Jeana-Jacques’a Rousseau, „Przegląd Filozoficzny” 2012 nr 4 (84)
Carla Dahlhausa myśli o strukturalnej historii muzyki, „Polski Rocznik Muzykologiczny” 2012
Muzyka w świadomości artystycznej Eugène a Delacroix, w: Epoka Chopina – kultura romantyczna we Francji i w Polsce, red. A. Pieńkos, A. Rosalez Rodrigues, Warszawa 2013
redakcje:
Estetyka i styl twórczości W Lutosławskiego, Kraków 2000
Lutosławski Studies, Oksford 2001
Lutosławski on Music, Lanham (Maryland) 2007
Karol Szymanowski w perspektywie kultury muzycznej przeszłości i współczesności, ks. pam. Z. Helman, Kraków 2007 (w tym artykuł „Zeszyt myśli” W. Lutosławskiego jako dokument jego drogi twórczej)
Z. Lissa Wybór pism estetycznych, Kraków 2008
W. Lutosławski Zapiski, Warszawa 2008
Korespondencja F. Chopina, t. 1 (1816–1831), wyd. źródłowo-krytyczne, z Z. Helman i H. Wróblewską-Straus, Warszawa 2009
Korespondencja F. Chopina z G. Sand i z jej dziećmi, Warszawa 2. wyd. 2010
W. Lutosławski O muzyce. Pisma i wypowiedzi, Gdańsk 2011
tłumaczenia:
F. Chopin. Szkice do metody gry fortepianowej, oprac. J.-J. Eigeldinger, Kraków 1995
E. Fubini Historia estetyki muzycznej, Kraków 1997
J.-J. Eigeldinger Chopin w oczach swoich uczniów, Kraków 2000
W.G. Atwood Paryskie światy Fryderyka Chopina, Kraków 2005
C. Dahlhaus Estetyka muzyki, Warszawa 2007
M.-P. Rambeau Chopin w życiu i twórczości G. Sand, Kraków 2009
C. Dahlhaus Podstawy historii muzyki, Warszawa 2010
