Rowicki, Witold

Rowicki Witold, właśc. W. Kałka, Kałka-Rowicki, *26 II 1914 Taganrog (Rosja), †1 X 1989 Warszawa, polski dyrygent, skrzypek i kompozytor. Repatriowany w 1923 do Polski, lata szkolne spędził w Żywcu i Nowym Sączu. W 1931 podjął studia w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie u A. Malawskiego (skrzypce), M. Piotrowskiego i B. Wallek-Walewskiego (teoria), ukończył je w 1938 w klasie skrzypiec S. Mikuszewskiego. Po dyplomie otrzymał stanowisko profesora gry skrzypcowej w tej samej uczelni. Już w latach studiów grał w orkiestrze Filharmonii Krakowskiej i występował jako solista i kameralista, w 1933 debiutował jako dyrygent. Lata okupacji spędził w Krakowie, gdzie organizował koncerty symfoniczne, którymi sam dyrygował; był też altowiolistą w orkiestrze Generalnego Gubernatorstwa. W latach 1942–44 studiował w Krakowie dyrygenturę u R. Hindemitha oraz teorię i kompozycję u Z. Jachimeckiego. W tym czasie używał nazwiska Kałka-Rowicki, przyjmując drugi człon po rodzinie ciotki, u której się wychowywał, a które w XII 1948 stało się oficjalnie jego właściwym nazwiskiem. W I 1945 został kierownikiem muzycznym Rozgłośni PR w Krakowie, w II tegoż roku objął analogiczne stanowisko w Katowicach, gdzie zorganizował 16-osobowy zespół instrumentalny, zalążek przyszłej WOSPR i 23 III 1945 wystąpił z pierwszym koncertem radiowym. Do X 1947 był dyrektorem artystycznym WOSPR, a po powrocie G. Fitelberga do kraju został jego zastępcą. 13 IV 1948 w Katowicach dyrygował polskim prawykonaniem III Symfonii „Liturgicznej” A. Honeggera. W latach 1948–50 koncertował z WOSPR w Czechosłowacji, Rumunii i na Węgrzech oraz w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu. Obok pracy artystycznej prowadził ożywioną działalność jako przewodniczący Związku Zawodowego Muzyków i Związku Zawodowego Pracowników PR okręgu Śląsko-Dąbrowskiego w Katowicach. 15 IX 1950 powołany na stanowisko dyrektora artystycznego Państwowej Filharmonii w Warszawie, zreorganizował orkiestrę symfoniczną i 12 I 1951 dyrygował koncertem inauguracyjnym nowego zespołu, zaś w VIII pierwszym koncertem zagranicznym w Berlinie Wschodnim. W celu popularyzacji muzyki w zakładach pracy, szkołach i ośrodkach pozawarszawskich w VII 1953 utworzył przy Filharmonii Warszawskiej Małą Orkiestrę Symfoniczną, którą dyrygowali jego asystenci: S. Marczyk i J. Procner. Zainicjował też cykle koncertów, które wśród melomanów cieszyły się wielką popularnością (Béla Bartók w FN, Symfonie Beethovena, Symfonie Czajkowskiego, Symfonie Brahmsa, J.S. Bach, Karol Szymanowski, Muzyka francuska). W latach 1952–54 uczył dyrygentury w PWSM w Warszawie, a jego uczniami byli m.in. W. Kabalewski, F. Klimczak i A. Markowski, później prowadził Międzynarodowe Kursy Dyrygenckie w Wiedniu. 21 II 1955 dyrygował uroczystym koncertem z okazji otwarcia odbudowanego gmachu filharmonii i przemianowania jej na Filharmonię Narodową. 1 IV 1955 ze względów zdrowotnych ustąpił ze stanowiska i zajął się wyłącznie kompozycją. W 1956 został ponownie dyrygentem WOSPR w Katowicach, od IX 1957 pierwszym dyrygentem Filharmonii Krakowskiej. 1 IX 1958 wrócił do FN na stanowisko dyrektora artystycznego i dyrygenta-szefa. Od V 1965 do IV 1966 był również dyrektorem artystycznym Opery Warszawskiej, 20 XI 1965 poprowadził przedstawienie Strasznego dworu S. Moniuszki, inaugurujące działalność Teatru Wielkiego w Warszawie w nowo odbudowanym gmachu. 30 VI 1977 odszedł na emeryturę, ale jeszcze wielokrotnie występował z orkiestrą FN i odbył trzykrotnie tournées po Francji, RFN, Austrii, Szwajcarii i NRD. W latach 1983–85 był dyrektorem artystycznym Bamberger Symphoniker w RFN. Ostatni raz wystąpił w FN 12 I 1989. Rowicki był członkiem honorowego Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim (1947), Komandorskim (1954), Komandorskim z Gwiazdą (1974) Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1950) i I klasy (1959, 1977), otrzymał wiele odznaczeń i nagród, m.in.: Zasłużony Działacz Kultury (1972), Złota Odznaka SPAM (1975), nagroda ZKP (1962), nagroda MKiS (1963, 1977, 1983), Grand Prix National du Disque w Paryżu i w Montevideo (1966), nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji (1983).

Rowicki zajmuje poczesne miejsce w historii muzyki polskiej jako twórca i wieloletni dyrektor artystyczny dwóch najlepszych orkiestr polskich w 2. poł. XX w. Z orkiestrą FN, którą wprowadził do grona zespołów na światowym poziomie, wystąpił 445 razy w kraju i 358 razy za granicą podczas 48 tournées, z których najdłuższe w 1970 obejmowało Egipt, Liban, Iran, Indie, Singapur, Australię, Filipiny, Hong-Kong i Japonię. Wielokrotnie dyrygował koncertami na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Dokonał licznych prawykonań dzieł współczesnych kompozytorów polskich, m.in. G. Bacewicz (Koncert na wielką orkiestrę symfoniczną), T. Bairda (Cassazione, Cztery eseje, Egzorta, Wariacje bez tematu), W. Lutosławskiego (Gry weneckie, Koncert na orkiestrę, zamówiony w 1951 przez Rowickiego dla Filharmonii Warszawskiej i jemu dedykowany), B. Szabelskiego (V Symfonia). Dyrygował gościnnie najwybitniejszymi orkiestrami symfonicznymi Europy, Azji i obu Ameryk; w latach 1947–89 poprowadził ponad 900 koncertów, a w repertuarze miał ok. 450 utworów 150 kompozytorów. Ponad 150 utworów nagrał na płytach PN, DGG, Philipsa i in. Był cenionym interpretatorem muzyki neoromantycznej i współczesnej, propagatorem i znakomitym odtwórcą dzieł K. Szymanowskiego. Z jego doświadczeń, pasji i intuicji wypływała umiejętność tworzenia nowych wizji dźwiękowych i własnych interpretacji. Napisał wspomnienia zatytułowane Bez batuty (2 fragmenty ukazały się w „Ruchu Muzycznym” 1989 nr 18 i 20).

Literatura: T. Marek Wielka Orkiestra Symfoniczna PR, Kraków 1960; L. Terpiłowski, M. Holzman Witold Rowicki, Kraków 1961; M. Gołębiowski Witold Rowicki w Filharmonii Warszawskiej i Narodowej, Warszawa 1991.