Ricordi [rik'ordi] Tito II, *17 V1865 Mediolan, †30 III 1933 Mediolan, włoski wydawca muzyczny, syn Giulia. Kierował wydawnictwem w latach 1912–19, zajmował się głównie sprawami organizacyjnymi i reżyserią teatralną; odszedł na skutek nieporozumień z akcjonariuszami. W firmie pozostali jego bracia: Emanuele, kierownik warsztatu graficznego (†1940) i Luigi, kierownik archiwum (†1944), ale wydawnictwem w latach 1919–40 kierowali wspólnie Renzo Valcarenghi (*15 XI 1860 Crema, †11 II 1947 Mediolan) i Carlo Clausetti (*17 X 1869 Neapol, †9 VIII 1943 Fano). R. Valcarenghi rozpoczął pracę w wydawnictwie w 1880, prowadził filie w Neapolu i Rzymie, w 1888 założył filię w Palermo. W 20-leciu międzywojennym wykupiono kilka firm w Ameryce Południowej, w 1924 powstała filia w Buenos Aires, w 1927 w São Paulo; znacznie rozszerzono profil wydawniczy, publikując zarówno więcej muzyki dawnej jak i współczesnej. W latach 1940–44 wydawnictwem kierowali R. Valcarenghi i Alfredo Colombo (*26 IX 1877 Cassano Magnano, Lombardia, †11 VII 1962 Rapallo), który pracował w firmie od 1903, a od 1905 był jej pełnomocnikiem. Był także współzałożycielem Bureau International des Editions Musico-mécaniques, członkiem honorowym komisji legislacyjnej Confédération Internationale des Sociétés d’Auteurs et Compositeurs. W latach 1944–52 firmą kierowali: A. Colombo, Eugenio Clausetti (syn Carla) i Camillo Ricordi (syn Emanuele’a). W 1946 kupiono wydawnictwo M. Pasquariello w Neapolu, w 1947 wydawnictwo Romero y Fernandez w Buenos Aires. Otwarto nowe filie: w 1949 w Lörrach (w 1966 przeniesiona do Monachium) i w Bazylei, w 1954 w Toronto, w 1956 w Sydney, w 1958 w m. Meksyk, natomiast filię w Nowym Jorku przejęło wydawnictwo amerykańskie Belwin-Mills Publishing Corporation. W 1952 wydawnictwo przekształcono w spółkę z o.o., w 1956 w towarzystwo akcyjne. Kierownictwo firmy objęli E. Clausetti i Guido Valcarenghi (*6 XII 1893 Palermo, †8 IX 1967 Mediolan, syn Renza), który pracował w firmie od 1920, założył i prowadził filie w Buenos Aires (1924) i São Paulo (1927), w 1952 powrócił do Mediolanu. W 1964 zastąpił go w kierownictwie Guido Rignano (*16 VI 1924 Mediolan, †28 I 2017 Mediolan), a następnie w 1982 Mimma Guastoni. Produkcją płyt gramofonowych kierował Carlo Emanuele Ricordi (syn Camilla). Prezesami towarzystwa byli kolejno: w 1952 A. Colombo, w 1961 G. Valcarenghi, w 1967 Carlo Origoni (wnuk Giulia Ricordiego), w 1982 Gianni Babini. W katalogu wydawniczym, który w 1996 liczył 137 000 pozycji, są m.in. utwory S. Bussottiego, A. Caselli, M. Castelnuova-Tedesca, N. Castiglioniego, F. Donatoniego, B. Maderny, G.F. Malipiera, G. Manzoniego, G.C. Menottiego, L. Nona, L. Perosiego, G. Petrassiego, O. Respighiego i E. Wolfa-Ferrariego, wydania dzieł wszystkich G. Rossiniego, D. Scarlattiego i A. Vivaldiego, «Istituzioni e Monumenti dell’Arte Musicale Italiana» (1931–39 i 1956–64) i «Antica Musica Strumentale Italiana» (1959–70) oraz Enciclopedia della musica (4 t., red. C. Sartori, Mediolan 1963–64) i Nuovo Dizionario Ricordi della musica e dei musicisti (red. R. Allorto, Mediolan 1976). W koedycji z University Press of Chicago opublikowano krytyczne wydanie dzieł G. Verdiego, a z Pendragon Press w Nowym Jorku wydano partytury oper G.B. Pergolesiego, V. Belliniego, G. Donizettiego i Vivaldiego. W wydawnictwie Ricordi ukazywały się również czasopisma: „Gazzetta musicale di Milano” 1842–1902 (1902–06 jako „Musica e musicisti”, 1906–12 jako „Ars et labor”), „Rivista minima” 1865–83, „Musica d’oggi” 1919–42, 1958–65 (1951–57 jako „Ricordiana”).
W 1994 roku G. Rignano w imieniu akcjonariuszy sprzedał większościowy pakiet akcji Ricordi niemieckiej Bertelsmann Music Group, a firma działała pod nazwą BMG Ricordi. W 2004 roku, w wyniku połączenia działalności nagraniowej Sony i BMG, utworzono BMG Ricordi Music Publishing. Od 2007 roku Ricordi jest częścią Universal Music Publishing Classical (UMPC), europejskiego lidera w wydawaniu muzyki klasycznej.
Literatura: C. Sartori Casa Ricordi 1808–1958, Mediolan 1958; F. Degrada i in. Musica, musicisti, editoria. 175 anni di Casa Ricordi 1808–1983, Mediolan 1983.
