Przychodzińska Maria, zam. Kaciczak, *20 III 1927 Skarżysko-Kamienna, †14 IX 2019 Warszawa lub Grodzisk Mazowiecki (okresowo się tam leczyła, znajdując lepszą opiekę niż w szpitalach warszawskich), polska pedagog, teoretyk wychowania muzycznego. W 1951 ukończyła prawo na Uniwersytecie Warszawski, w 1962 studia na wydziale pedagogicznym Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna im. F. Chopina) w Warszawie. W 1967 uzyskała stopień doktora w zakresie pedagogiki muzycznej na Uniwersytecie Warszawskim (promotor B. Suchodolski), tamże w 1978 nastąpiła jej habilitacja. W latach 1951–58 pracowała w Ministerstwie Kultury i Sztuki, sprawując opiekę nad amatorskim ruchem artystycznym; w latach 1960–68 prowadziła chóry i lekcje umuzykalnienia w 3-letnich Studiach Nauczycielskich w Warszawie; w latach 1968–74 jako starszy wykładowca kształciła nauczycieli wychowania muzycznego na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego; w latach 1972–90 pracowała w Instytucie Doskonalenia Nauczycieli Ministerstwa Oświaty i Wychowania (od 1989 Centrum Doskonalenia Nauczycieli im. W. Spasowskiego) jako adiunkt, docent (1978–88), tamże w 1988 otrzymała tytuł profesora. Od 1991 była profesorem na wydziale artystycznym Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie i kierowała Zakładem Dydaktyki Muzycznej. Ponadto wykładała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie w latach 1962–70 i ponownie w latach 1983–91, kierując Katedrą Teorii Wychowania Muzycznego, a do 1993 także podyplomowym studium metodyki wychowania muzycznego dla nauczycieli akademickich. Prowadziła też zajęcia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach, najpierw na zasadzie współpracy (1968–85), a później jako stały pracownik (1988–90). Wykształciła ponad 200 magistrów i 6 doktorów.
Wszechstronne wykształcenie Przychodzińskiej umożliwiło jej skoncentrowanie się na tworzeniu koncepcji pedagogicznych, kształceniu nauczycieli i metodologicznych badaniach wychowania muzycznego; jej nowatorskie prace oddziałały na edukację muzyczną dzieci w Polsce, toteż w zakresie teorii pedagogiki muzycznej stała się autorytetem. Przychodzińska przeszczepiała na polski grunt elementy zagranicznych systemów wychowania muzycznego (np. Z. Kodálya, Jaques-Dalcroze’a i C. Orffa), wdrażając nowe, empiryczne metody pracy z dziećmi. Z grupą współpracowników wypracowała nową koncepcję wychowania muzycznego o wielonurtowej ofercie treści programowych i repertuarowych, której istotę stanowi stałe unowocześnianie programów i podręczników przestawionych z tradycyjnej nauki śpiewu na eksponowanie ekspresji wykonawczej i twórczej ucznia, rozwijanie jego wyobraźni i umiejętności oraz pogłębianie estetycznych przeżyć. Zasługą Przychodzińskiej jest podniesienie poziomu wykształcenia muzyki nauczycieli.
Została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim.
Literatura: Bliżej muzyki, bliżej człowieka, ks. pam. M. Przychodzińskiej, red. A. Białkowski i B. Smoleńska-Zielińska, Lublin 2002 (zawiera pełną bibliografię prac Przychodzińskiej); R. Gabryś M. Przychodzińskiej koncepcje wychowania muzycznego, „Ruch Muzyczny” 1980 nr 14; B. Smoleńska Co słychać, wywiad z Przychodzińską, „Ruch Muzyczny” 1982 nr 12; B. Smoleńska-Zielińska Współczesna edukacja ma dawać szansę każdemu dziecku, wywiad z Przychodzińską, „Wychowanie Muzyczne w Szkole” 1998 nr 4.
Muzyka i wychowanie, Warszawa 1969, 2. wyd. 1979
Dziecko i muzyka, Warszawa 1973, 2. wyd. zmienione 1981
Zrozumieć muzykę, Warszawa 1984
Polskie koncepcje powszechnego wychowania muzycznego. Tradycje – współczesność, Warszawa 1979, 2. wyd. zmienione 1987 (rozprawa habilitacyjna)
Wychowanie muzyczne – idee, treści, kierunki rozwoju, Warszawa 1989
Drogi do muzyki. Metodyka i materiały repertuarowe, z E. Lipską, Warszawa 1999
ok. 50 artykułów i przyczynków naukowych, w tym:
Integracja zajęć plastycznych i muzycznych w procesie kształcenia kultury estetycznej uczniów, z A. Trojanowską, w: Integracja wychowania estetycznego w teorii i praktyce, red. I. Wojnar, „Studia Pedagogiczne” 1975 nr 34
Z badań nad percepcją muzyczną dzieci…, „Studia Estetyczne” 1976 nr 13
Percepcja muzyki i modele przeżycia estetycznego w polskiej literaturze z zakresu estetyki i psychologii muzyki, „Biuletyn ISME” 1976 nr 1, 2
Wielka sztuka i małe dzieci – akceleracja uczuć estetycznych i ogólnych w procesie wychowania estetycznego, „Biuletyn ISME” 1976 nr 2
Polské koncepcie všeobecné hudební výchovy, w: O uměni a výchové. Teorie a praxe estetické výchovy v Polsku, red. B. Suchodolski i I. Wojnar, Praga 1981
Wielość wartości w muzyce a wychowanie muzyczne, „Oświata i Wychowanie” 1981 nr 1, 3, 4
O potrzebie narodowej koncepcji wychowania muzycznego, w: W kręgu problematyki wychowania muzycznego, red. Z. Burowska, Kraków1982
Metodyka wychowania muzycznego – dydaktyka muzyki. Status metodologiczny, w: Podstawy teoretyczne wychowania muzycznego, red. B. Smoleńska-Zielińska, Warszawa 1984
Edukacja muzyczna, w: Wychowanie estetyczne młodego pokolenia, red. I. Wojnar i W. Pielasińska, Warszawa 1989
Music in Education. Current Condition and Risks, w: Clutter of the Time of Transformation, ks. kongr., Poznań 1998
15 podręczników dla nauczycieli i uczniów oraz przewodników metodycznych dla nauczycieli, wyd. w latach 1970–97 (przez Państwowy Zakłady Wydawnictw Szkolnych, obec. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne), wielokrotnie wznawianych i poprawianych (pierwszy dla klasy IV Nuty moje, nuty, i E. Lipską, 1970)
2 przewodniki do płytoteki szkolnej (pierwszy wyd. 1966, 2. wyd. 1969, drugi 1988), programy nauczania dla wszystkich szczebli edukacji muzycznej, 40 programów radiowo-telewizyjnych dla nauczycieli muzyki (drukowane w „Oświacie i Wychowaniu”), opracowania stopni specjalizacyjnych dla nauczycieli, 40 recenzji książek o muzyce dla młodzieży, kilkadziesiąt publikacji na podstawie referatów wygłoszonych na międzynarodowych i krajowych konferencjach dotyczących kultury, estetyki, teorii wychowania muzycznego, kształcenia nauczycieli
współuczestnictwo w 4 ekspertyzach, m.in. Kształcenie nauczycieli muzyki w wyższych szkołach pedagogicznych i uniwersytetach, z A. Białkowskim, Lublin 2002
