logotypes-ue_ENG

Parry, Hubert

Biogram i literatura

Parry [p'æry] Sir Charles Hubert Hanstings, *27 II 1848 Bournemouth, †7 X 1918 Rustington (Sussex), angielski kompozytor i pedagog. Pochodził z bogatej i wpływowej rodziny. Studiował prawo i historię w Exeter College w Oksfordzie, od 1870 pracował w firmie ubezpieczeniowej Lloyda w Londynie. Muzyki uczył się dorywczo: w latach 1861–67 w szkole w Eton, w 1867–70 u W.S. Benneta i G.A. Macfarrena oraz w 1872–79 u E. Dannreuthera w Londynie. W 1877 Parry zrezygnował z kariery urzędniczej i zajął się wyłącznie działalnością muzyczną. Z poręki G. Grove’a pracował jako zastępca redaktora naczelnego The Dictionary of Music and Musicians; w 1883 profesor historii muzyki w Royal College of Music, gdzie w 1894 (jako następca Grove’a) został dyrektorem. W 1883 dyrygent chóru uniwersytetu w Oksfordzie, tamże w od 1898 do 1908 był profesorem muzyki. Otrzymał doktoraty muzyczne uniwersytetów: w Cambridge (1883), Oksfordzie (1884), Dublinie (1891), Durham (1894); działał jako egzaminator uniwersytetu w Londynie (1891). Działalność pedagogiczna Parry’ego podbudowana była głębokim wykształceniem pozamuzycznym i wysokim poziomem intelektualnym. Zainteresowany kierunkami artystycznymi (np. teorią sztuki J. Ruskina), naukami przyrodniczymi (teorią ewolucji K. Darwina, społecznym darwinizmem H. Spencera), głosił liberalne poglądy W.E. Gladstone’a, prezentując się niekiedy jako radykał, niekiedy jako idealista. Wszechstronność umysłowa, a także dążenie do podkreślenia społecznej i narodowej roli sztuki zyskały mu rozgłos i szacunek współczesnych, wzbudziły podziw młodej generacji. Utwory Parry’ego w większości zostały wydane w Londynie na przełomie XIX i XX w.

Parry należał do grupy angielskich kompozytorów (Ch.V. Stanford, J. Steiner, S.S. Wesley, F.A. Ouseley) pozostających pod wpływem romantyzmu. Jego twórczość wokalna, zwłaszcza a cappella, nawiązująca zarówno do dawnej muzyki angielskiej (anthems, motety, ody), jak też do rodzimej poezji (Szekspir, Shelley, Blake i in.), cieszyła się ogromną popularnością i pisana była na liczne zamówienia społeczne i państwowe, toteż Parry zyskał wkrótce miano twórcy narodowego (np. oda Blest Pair of Sirens, De profundis, anthem Jerusalem uważany za hymn naród.). Obfita twórczość symfoniczna powstała dzięki zamówieniom towarzystwa filharmonicznego. W twórczości Parry’ego widoczne są wpływy F. Mendelssohna (oratoria), nieco rzadziej Brahmsa, niekiedy Wagnera, którego Parry szczególnie podziwiał. Powodzeniem cieszyły się także jego miniatury instrumentalne oraz utwory kameralne, natomiast opery nie przyniosły mu sukcesów z powodu braku doświadczenia scenicznego. Muzyka Parry’ego, bardzo popularna za życia kompozytora, dziś jest rzadziej wykonywana.

Literatura: W.H. Hadow Sir Hubert Parry, „Proceedings of the Royal Musical Association” XLV, 1918/19, przedr. w: Collected Essays, Londyn 1928; J.A. Fuller Maitland Hubert Parry, ‘The Musical Quarterly” V, 1919; R.O. Morris Hubert Parry, „Music and Letters” I, 1920; H.C. Colles Parry as a Song-Writer, „The Musical Times” LXII, 1921, przedr. w: Essays and Lectures, Londyn 1945; A. Brent-Smith Charles Hubert Hastings Parry, „Music and Letters” VII, 1926; C.L. Graves Hubert Parry. His Life and Works, 2 t., Londyn 1926; H.P. Allen Hubert Parry, „Royal Academy of Music Magazine” VI, 1933 (nr jubileuszowy); J. A. Fuller Maitland The Music of Parry and Stanford, Cambridge 1934; D.F. Towey Essays in Musical Analysis, t. 2,4 i 5, wyd. Oksford 1935,1937 i 1937; J.C. Dibble Structure and Tonality in P.’s Chamber Music oraz Parry and English Diatonic Dissonance, „British Music Society Journal” III, 1981 oraz V, 1983; J.C. Dibble Charles Hubert Hastings Parry. His Life and Music, Oksford 1992; B. Benoliel Parry before „Jerusalem”. Studies of His Life and Music with Excerpts from His Published Writings, Aidershot 1997; M. Pilkinton Parry and Stanford, Londyn 1997.

Kompozycje i prace

Kompozycje

Instrumentalne:

orkiestrowe:

I Symfonia G-dur 1880

II Symfonia F-dur „Cambridge” 1882

III Symfonia C-dur „English” 1889

IV Symfonia c-moll 1889

Symphonic Fantasia 1912

3 uwertury

From Death to Life, poemat symfoniczny, 1914

3 suity, m.in. An English Suite na orkiestrę smyczkową, 1918

Wariacje symfoniczne 1897

2 koncerty fortepianowe, 1869, 1878

Konzertstück 1877

kameralne:

Kwartet smyczkowy g-moll 1867

Kwartet smyczkowy C-dur 1868

Nonet B-dur na instrumenty dęte, 1877

Kwintet Es-dur 1884

Kwartet fortepianowy As-dur 1879

Kwartet smyczkowy G-dur 1880

5 triów, m.in. Trio fortepianowe e-moll 1877

sonaty, m.in. Fantasia Sonata na skrzypce i fortepian, 1878

partity, suity, miniatury kameralne

utwory na 2 fortepiany

liczne miniatury fortepianowe i organowe

Wokalno-instrumentalne:

kilkadziesiąt pieśni na głos z fortepianem, m.in.: English Lyrics, 12 z., 1874–1918; 4 sonety Szekspira, 3 ody Anakreonta, pieśni do sł. M. Coleridge’a, P.B. Shelleya, T. Wyatta

oratoria do sł. biblijnych i kompozytora: Judith 1888, Job 1892, King Saul 1894

13 kantat

poematy, m.in. sceny z Prometeusza rozpętanego P.B. Shelleya, 1880

liczne ody: Blest Pair of Sirens 1887 i L’Allegro ed il Pensieroso J. Miltona, Eton A.C. Swinburne’a, De profundis 1891, A Song of Darkness and Light 1898, War and Peace 1903, An Ode on the Nativity 1912

liczne utwory liturgiczne

psalmy

6 motetów

10 anthems, m.in.: I was glad na koronację Edwarda VII, 1902, Hear my words, ye people 1894, Jerusalem, sł. W. Blake, 1916

ponad 50 pieśni wielogłosowych do sł. poetów dawnych i współczesnych

Sceniczne:

Guenever, opera, 1886

muzyka do sztuk Arystofanesa — Ptaki 1883, Żaby 1892, Chmury 1905, Acharnejczycy 1914, Ajschylosa — Agamemnon 1900

opracowania muzyki dawnej, m.in. 2 sonaty triowe W. Boyce’a, 1892, Soul of the World H. Purcella, 1918

 

Prace:

Studies of Great Composers, Londyn 1886, 20. wyd. 1934, 26. wyd. 1966

The Art of Music, Londyn 1893, wyd. poszerz. pt. The Evolution of the Art of Music, Londyn 1896, wyd. nowe, red. C. Colles, Nowy Jork 1930, przedr. Londyn 1931, 1934, 1950, Nowy Jork 1958, 1968

Summary of the History and Development of Mediaeval and Modern European Music, Londyn 1896, 2. wyd. 1904

Style in Musical Art, Oksford 1900, Londyn 2. wyd. 1911, przedr. St. Clairs-Shores 1972

Johann Sebastian Bach. The Story of the Development of a Great Personality, Londyn 1909, 2. wyd. 1934, 8. wyd. 1949, przedr. Westport (Connecticut) 1970

artykuły w angielskich czasopismach

wydania:

A Collection of Madrigals by Ancient Composers, z W.B. Squire’em i L. Bensonem, Londyn 1899

 

Edycje:

Evening Service, wyd. J.C. Dibble, Londyn 1984

Solo Songs, 2 z., wyd. E. Daymond, C. Word, H.P. Greene, Londyn 1920

3 kwartety smyczkowe, wyd. M. Allis, Londyn 1995.