Parry, Hubert

Parry [p’æry] Sir Charles Hubert Hanstings, *27 II 1848 Bournemouth, †7 X 1918 Rustington (Sussex), angielski kompozytor i pedagog. Pochodził z bogatej i wpływowej rodziny. Studiował prawo i historię w Exeter College w Oksfordzie, od 1870 pracował w firmie ubezpieczeniowej Lloyda w Londynie. Muzyki uczył się dorywczo: w latach 1861–67 w szkole w Eton, w 1867–70 u W.S. Benneta i G.A. Macfarrena oraz w 1872–79 u E. Dannreuthera w Londynie. W 1877 Parry zrezygnował z kariery urzędniczej i zajął się wyłącznie działalnością muzyczną. Z poręki G. Grove’a pracował jako zastępca redaktora naczelnego The Dictionary of Music and Musicians; w 1883 profesor historii muzyki w Royal College of Music, gdzie w 1894 (jako następca Grove’a) został dyrektorem. W 1883 dyrygent chóru uniwersytetu w Oksfordzie, tamże w od 1898 do 1908 był profesorem muzyki. Otrzymał doktoraty muzyczne uniwersytetów: w Cambridge (1883), Oksfordzie (1884), Dublinie (1891), Durham (1894); działał jako egzaminator uniwersytetu w Londynie (1891). Działalność pedagogiczna Parry’ego podbudowana była głębokim wykształceniem pozamuzycznym i wysokim poziomem intelektualnym. Zainteresowany kierunkami artystycznymi (np. teorią sztuki J. Ruskina), naukami przyrodniczymi (teorią ewolucji K. Darwina, społecznym darwinizmem H. Spencera), głosił liberalne poglądy W.E. Gladstone’a, prezentując się niekiedy jako radykał, niekiedy jako idealista. Wszechstronność umysłowa, a także dążenie do podkreślenia społecznej i narodowej roli sztuki zyskały mu rozgłos i szacunek współczesnych, wzbudziły podziw młodej generacji. Utwory Parry’ego w większości zostały wydane w Londynie na przełomie XIX i XX w.

Parry należał do grupy angielskich kompozytorów (Ch.V. Stanford, J. Steiner, S.S. Wesley, F.A. Ouseley) pozostających pod wpływem romantyzmu. Jego twórczość wokalna, zwłaszcza a cappella, nawiązująca zarówno do dawnej muzyki angielskiej (anthems, motety, ody), jak też do rodzimej poezji (Szekspir, Shelley, Blake i in.), cieszyła się ogromną popularnością i pisana była na liczne zamówienia społeczne i państwowe, toteż Parry zyskał wkrótce miano twórcy narodowego (np. oda Blest Pair of Sirens, De profundis, anthem Jerusalem uważany za hymn naród.). Obfita twórczość symfoniczna powstała dzięki zamówieniom towarzystwa filharmonicznego. W twórczości Parry’ego widoczne są wpływy F. Mendelssohna (oratoria), nieco rzadziej Brahmsa, niekiedy Wagnera, którego Parry szczególnie podziwiał. Powodzeniem cieszyły się także jego miniatury instrumentalne oraz utwory kameralne, natomiast opery nie przyniosły mu sukcesów z powodu braku doświadczenia scenicznego. Muzyka Parry’ego, bardzo popularna za życia kompozytora, dziś jest rzadziej wykonywana.

Literatura: W.H. Hadow Sir Hubert Parry, „Proceedings of the Royal Musical Association” XLV, 1918/19, przedr. w: Collected Essays, Londyn 1928; J.A. Fuller Maitland Hubert Parry, ‘The Musical Quarterly” V, 1919; R.O. Morris Hubert Parry, „Music and Letters” I, 1920; H.C. Colles Parry as a Song-Writer, „The Musical Times” LXII, 1921, przedr. w: Essays and Lectures, Londyn 1945; A. Brent-Smith Charles Hubert Hastings Parry, „Music and Letters” VII, 1926; C.L. Graves Hubert Parry. His Life and Works, 2 t., Londyn 1926; H.P. Allen Hubert Parry, „Royal Academy of Music Magazine” VI, 1933 (nr jubileuszowy); J. A. Fuller Maitland The Music of Parry and Stanford, Cambridge 1934; D.F. Towey Essays in Musical Analysis, t. 2,4 i 5, wyd. Oksford 1935,1937 i 1937; J.C. Dibble Structure and Tonality in P.’s Chamber Music oraz Parry and English Diatonic Dissonance, „British Music Society Journal” III, 1981 oraz V, 1983; J.C. Dibble Charles Hubert Hastings Parry. His Life and Music, Oksford 1992; B. Benoliel Parry before „Jerusalem”. Studies of His Life and Music with Excerpts from His Published Writings, Aidershot 1997; M. Pilkinton Parry and Stanford, Londyn 1997.