Osthoff Helmuth , *13 VIII 1896 Bielefeld, †9 II 1983 Würzburg, niemiecki muzykolog. Gry fortepianowej, kompozycji i teorii muzyki uczył się początkowo w Bielefeld i Münster u O. Wentzla i W. Niessena. Brał udział w I wojnie światowej, w latach 1919–23 studiował w Stern’sches Konservatorium w Berlinie u W. Klattego (kompozycja), G. Brechera (dyrygenturta) i J. Kwasta (fortepian); jednocześnie studiował muzykologię u J. Wolfa, H. Kretzschmara i G. Schünemanna na uniwersytecie w Berlinie, gdzie w 1922 uzyskał doktorat. W latach 1923–25 pracował jako korepetytor opery w Lipsku, w latach 1926–28 był wykonawcą muzyki dawnej oraz asystentem A. Scheringa w Berlinie. Po habilitacji w 1932 wykładał w latach 1932–38 na uniwersytecie w Berlinie, a następnie jako profesor zwyczajny. W latach 1938–39 oraz 1950–64 we Frankfurcie n. Menem. W 1973 osiadł w Würzburgu.
Zainteresowania naukowe Osthoffa były bardzo szerokie, obejmowały tematykę historyczną od czasów średniowiecza po G. Mahlera, przede wszystkim jednak muzykę okresu renesansu. Do jego szczególnie cenionych prac należy pierwsza obszerna monografia Josquina des Prés, oparta na nowych dokumentach, zawierająca analizy porównawcze i szerokie omówienia utworów oraz wprowadzająca ważne szczegóły do chronologii dzieł kompozytora.
Literatura: Festschrift H. Osthoff zum 65. Geburtstag, red. L. Hoffmann Erbrecht i H. Hucke, Tutzing 1961; H. Osthoff zu seinem siebzigsten Geburtstag, red. W. Stauder, M. Aarburg, P. Cahn, Tutzing 1969; Renaissance Studien. H. Osthoff zum 80. Geburtstag, red. L. Finscher, Tutzing 1979; E.E. Lowinsky H. Osthoff’s Josquin Monograph, w: E.E. Lowinsky. Music in the Culture of the Renaissance and Other Essays, t. 2, wyd. B.J. Blackburn, Chicago 1989.
Prace:
Der Lautenist Santino Garsi da Parma, Lipsk 1926, Wiesbaden 12. wyd. 1973 (rozprawa doktorska)
A. Krieger, Lipsk 1929, przedr. Wiesbaden 1970
Die Niederländer und das deutsche Lied (1400–1640), Berlin 1938, przedr. Tutzing 1967 (rozprawa habilitacyjna)
Johannes Brahms und seine Sendung, Bonn 1942
Josquin Desprez, 2 t., Tutzing 1962, 1965
liczne rozprawy i artykuły, m.in.:
Eine unbekannte Schauspielmusik J. Regnarts, w: Musikwissenschaftliche Beiträge, ks. pam. J. Wolfa, Berlin 1929
Zu Isaacs und Senfls deutschen Liedern, „Zeitschrift für Musikwissenschaft” XIV, 1931/32
Die Anfänge der Musikgeschichtsschreibung in Deutschland, „Acta Musicologica” V, 1933
Einwirkungen der Gegenreformation auf die Musik des 16. Jahrhunderts, „Jahrbuch der Musikbibliothek Peters” XLI, 1934
Solo- und Konzertliteratur und duettierende Kammermusik für Blas- und Streichinstrumente, w: Das Atlantisbuch der Musik, red. F. Hamel, M. Hurlimann, Berlin 1934, 7. wyd. 1950
Friedrich der Grosse als Komponist, „Zeitschrift für Musik” CIII, 1936
Die Historien R. Michaels, w ks. pam. A. Scheringa, red. H. Osthoff, W. Serauky i A. Adrio, Berlin 1937
Der Gesangstil der frühdeutschen Oper, w: Singen und Sprechen, ks. międzynarodowego kongresu we Frankfurcie n. Menem 1938, Monachium 1939
Deutsche Liedweisen und Wechselgesänge im mittelalterlichen Drama, „Archiv für Musikforschung” VII, 1942
Die Musik im Drama des deutschen Mittelalters, „Deutsche Musikkultur” VIII, 1942/43
Neue Quellen zu A. Krieger, „Archiv für Musikforschung” VIII, 1943
„Wohlauf gut G’sell von hinnen!”. Ein Beispiel deutsch-französischer Liedgemeinschaft um 1500, „Jahrbuch für Volksliedforschung” VIII, 1951
Besetzung und Klangstruktur in den Werken von Josquin des Prez, „Archiv für Musikwissenschaft” IX, 1952
Zur Echtheitsfrage und Chronologie bei Josquins Werken, w ks. kongr. Międzynarodowego Towarzystwa Muzycznego w Utrechcie 1952, Amsterdam 1953
Vergils Aeneis in der Musik von Josquin des Prez bis Orlando di Lasso, „Archiv für Musikwissenschaft” XI, 1954
L’idea drammatica e lo stile musicale nelle opere di G. Spontini, «Studi Spontiniani» I, 1951 oraz w: Atti de I Congresso internazionale di studi spontiniani..., Ancona 1951, Fabriano 1954
Die Psalm-Motetten von Josquin Desprez, w ks. kongr. roku Mozartowskiego, Wiedeń 1956, red. E. Schenk, Graz 1958
Mozarts Einfluss auf R. Strauss, „Schweizerische Musikzeitung und Sängerblatt” XCVIII, 1958
Das Magnificat bei Josquin Desprez, „Archiv für Musikwissenschaft” XVI, 1959
Gedichte von T Stigliani auf G. Caccini, C. Monteverdi, S. Garsi da Parma und C. Merulo, w ks. pam. H. Anglésa, red. M. Querol i inni, t. 2, Barcelona 1961
Der Durchbruch zum musikalischen Humanismus, w ks. VIII kongr. Międzynarodowego Towarzystwa Muzycznego w Nowym Jorku 1961, red. J. LaRue, t. 2, Kassel 1962
Domenico Mazzocchi’s Vergil-Kompositionen, w ks. pam. K.G. Fellerera, red. H. Hüschen, Ratyzbona 1962
Das Te Deum des Arnold von Bruck, w ks. pam. F. Blumego, red. A.A. Abert i in., Kassel 1963
Ein Josquin-Zitat bei H. Isaac, w: Liber amicorum, ks. pam. Ch. Van den Borrena, Antwerpia 1964
Claudio Monteverdi in unserer Zeit, „Musica” XXI, 1967
Zu G. Mahlers Erster Symphonie, „Archiv für Musikwissenschaft” XXVIII, 197
wydania:
J. Regnart Fünf deutsche Lieder, Kassel 1928
J.S. Kusser [arie, duety i chóry z opery Erindo] w «Das Erbe Deutscher Musik», seria II: Schleswig-Holstein und Hansestädte, t. 3, Brunszwik 1938
Das deutsche Chor lied vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart, «Das Musikwerk» X, Kolonia 1955
w seriach «Nagels Musik Archiv», «Das Chorwerk» i innych utwory J.S. Kussera, Josquina des Prés, R. Michaela, A. Kriegera, J.Ph. Krügera, Rudolpha Lasso, Fryderyka Wielkiego, A. Willaerta i innych
dzieła zebrane A. Scheringa pt. Humor, Heldentum, Tragik bei Beethoven, Strasburg 1955
Kompozycje:
Kwartet smyczkowy
Kleine Tanzsuite na fortepian
2 kantaty
Lyrische Skizzen na głos, fortepian i orkiestrę
pieśni solowe na głos z fortepianem
