Oborin, Lew

Oborin Lew Nikołajewicz, *11 IX (29 VIII) 1907 Moskwa, †5 I 1974 Moskwa, rosyjski pianista, kompozytor i pedagog. Gry na fortepianie uczył się do 1921 u J. Gniesiny w szkole muzycznej Gniesinych w Moskwie, w latach 1921–26 odbył studia pianistyczne w klasie K. Igumnowa w konserwatorium w Moskwie, gdzie jednocześnie studiował kompozycję pod kierunkiem G. Catoira i N. Miaskowskiego. Utwory Oborina z lat 1923–27, m.in. Scherzo symfoniczne (1925) i Sonata Es-dur (1927), świadczyły o „nieprzeciętnym talencie kompozytorskim” (D. Szostakowicz), jednak sukcesy estradowe, zapoczątkowane w 1927 świetnym występem na I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. F. Chopina w Warszawie (I nagroda), przesądziły o wyrzeczeniu się przez niego kariery kompozytorskiej na rzecz pianistycznej. Pierwsze recitale Oborin dał w 1924 w Leningradzie i Moskwie, a w 1926 debiutował na koncercie moskiewskiej orkiestry Piersimfans, wykonując III Koncert fortepianowy Prokofiewa, który stał się później jednym z jego popisowych utworów. W latach 1927–45 występował tylko w ZSRR, występy zagraniczne, zapoczątkowane w 1927 w Warszawie i Niemczech, wznowił dopiero w 1946. Koncertował wielokrotnie w krajach Europy Środkowej (w Polsce w 1950 i 1955) i Zachodniej (1953–62), w Japonii (1956, 1963) i Stanach Zjednoczonych (1963). Obdarzony fenomenalną pamięcią muzyczną, dysponował rozległym repertuarem, w którym szczególne miejsce zajmowały utwory Beethovena, Chopina, Schumanna, Liszta, Czajkowskiego, Rachmaninowa oraz kompozytorów radzieckich. Oborin był pierwszym wykonawcą dedykowanego mu Koncertu fortepianowego A. Chaczaturiana (1936), utworów N. Miaskowskiego, W. Szebalina, A. Bałancziwadze (3 koncerty fortepianowe), utworów kameralnych Prokofiewa i Szostakowicza, z którym od 1923 łączyła go przyjaźń. Oceniając grę Oborina po jego występie w 1927 w Warszawie, recenzenci podkreślali „poetyczną, ujmującą prostotę i duchową czystość sztuki wykonawczej” (S. Niewiadomski, „Warszawianka” z 25 I), „pełną finezji pastelową technikę” (J. Wertheim, „Epoka” z 4 II), „porywający zapał i igranie z trudnościami technicznymi” (J. Iwaszkiewicz, „Wiadomości Literackie” z 6 III). Krytyka radziecka uwypuklała „niepojęty blask i rzadką swobodę gry” (A. Alszwang), a także skłonność do zmiękczania dramatycznych napięć, refleksyjność (Pory roku Czajkowskiego) oraz umiejętność ujawniania podtekstów lirycznych (utwory Prokofiewa) i epickich (koncerty Rachmaninowa). Nie mniej ważne miejsce w działalności Oborina zajmowała kameralistyka. Przygodny występ z D. Ojstrachem w 1935 w Ankarze (Sonata c-moll Griega) dał początek długoletniej współpracy artystycznej, którą uwieńczyły sukcesy na koncertach w Paryżu (1953, 1962), Londynie (1958), Moskwie (1962–63) oraz Grand Prix du Disque za nagranie kompletu sonat skrzypcowych Beethovena dla firmy Chant du Monde (1962). W latach 1941–63 Oborin współtworzył z D. Ojstrachem i Ś. Knuszewickim słynne trio fortepianowe, którego występy w kraju i za granicą (od 1945) upamiętniły się zwłaszcza wykonaniami triów Schuberta, Czajkowskiego, Dvořáka (op. 90), Rachmaninowa, Szostakowicza (op. 67) oraz Koncertu potrójnego C-dur Beethovena (z orkiestrą Philharmonia pod dyrekcją M. Sargenta, Londyn 1958). Jako pedagog Oborin związany był od 1928 z konserwatorium w Moskwie, gdzie w 1935 otrzymał tytuł profesora; do jego uczniów należeli m.in. laureaci międzynarodowych konkursów pianistycznych: W. Aszkenazi, J. Nowicka i M. Woskriesienski.

Literatura: S. Chientowa Lew Oborin, Leningrad 1964; Lew Nikołajewicz Oborin. Statji i wospominanija, red. M. Sokołow, Moskwa 1977 (zawiera artykuł Oborina, artykuł o Oborinie oraz wspomnienia o Oborinie, m.in. D. Szostakowicza, A. Chaczaturiana, J. Fliera, J. Zaka i G. Rożdiestwienskiego).