Korolewicz-Waydowa Janina, *3 I 1876 Warszawa, †20 VI 1955 Warszawa, polska śpiewaczka (sopran). Młodość spędziła we Lwowie, ucząc się śpiewu u A. Myszugi, a następnie u W. Wysockiego w konserwatorium. Po 2 latach studiów debiutowała w 1897 w Operze Lwowskiej jako Hanna w Strasznym dworze Moniuszki, a następnie śpiewała tamże Alinę w Goplanie Żeleńskiego, Micaëlę w Carmen Bizeta oraz tytułową partię w Marcie Flotowa. W 1898 ukończyła konserwatorium z odznaczeniem i z zespołem Opery Lwowskiej pojechała na występy gościnne do Krakowa, odnosząc pierwsze znaczniejsze sukcesy w partiach Małgorzaty w Fauście Gounoda i Violetty w Traviacie Verdiego. W tym samym roku zaangażowana została na 3 lata do opery w Warszawie, gdzie debiutowała rolą Aminy w Lunatyczce Belliniego, następnie śpiewała główne partie m.in. w Cyruliku sewilskim Rossiniego, Don Giovannim Mozarta i Rigoletcie Verdiego. Często też występowała w tym czasie na koncertach, z których dochód przeznaczony był na pomoc dla więźniów politycznych, w 1900 wzięła udział w otwarciu Teatru Miejskiego we Lwowie, śpiewając pierwszy raz w swej karierze partię Halki w operze Moniuszki (w reż. L. Solskiego); rola ta z czasem stała się jedną z najświetniejszych jej kreacji. W 1901 w Pajacach Leoncavalla miała za partnera goszczącego w Warszawie E. Carusa. W Operze Warszawskiej pozostawała do VI 1902, ale równocześnie w latach 1900–06 była solistką opery we Lwowie, gdzie z lekkiego (koloraturowego) repertuaru zaczęła przestawiać się na partie liryczne oraz dramatyczne (Bronia w Hrabinie Moniuszki, Mimi w Cyganerii i rola tytułowa w Tosce Pucciniego, Lotta w Werterze Masseneta, Elza w Lohengrinie Wagnera). W 1902 poślubiła doktora praw Władysława Waydę. W sezonie 1902/03 występowała gościnnie w Teatro San Carlos w Lizbonie, w 1903/04 śpiewała w Madrycie, Barcelonie, Budapeszcie, Wenecji i Bukareszcie, wiosną 1904 zaśpiewała we Lwowie swoją pierwszą partię Wagnerowską (Zyglinda w Walkirii). W 1904 występowała z własnym zespołem w Odessie, a potem sama w Kijowie, gdzie m.in. śpiewała Halkę (po polsku). W Kijowie w 1906 śpiewała z F. Szalapinem w Fauście Gounoda, a w Londynie z Carusem w Pajacach i Fauście. W latach 1906–10 gościła w Berlinie, Budapeszcie, Petersburgu, Pradze, Sofii i Paryżu, często też występowała w Warszawie oraz we Lwowie, biorąc udział w licznych akcjach patriotyczno-charytatywnych. W 1910 po raz pierwszy wystąpiła w Stanach Zjednoczonych: w Nowym Jorku, Chicago, Filadelfii, Bostonie, Cleveland i Minneapolis. W 1911 wzięła udział w zorganizowanym przez N. Melbę „tournée gwiazd” do Australii. Na sezon 1912/13 powróciła do zespołu Opery Lwowskiej. We Lwowie też zastała ją wojna, której dalsze lata przeżyła w Warszawie. Od IX 1917 do XI 1918 była (jako pierwsza kobieta na takim stanowisku) dyrektorem Opery w Warszawie, wystawiając m.in. utwory polskich kompozytorów (Paria Moniuszki, Eros i Psyche Różyckiego, Stara baśń Żeleńskiego). W 1920 powtórnie wyjechała do Ameryki, tym razem na 3 lata. W 1923, wycofawszy się z czynnego życia artystycznego, osiadła z mężem w Zakopanem. W 1934 ponownie objęła na 2 lata dyrekcję Opery Warszawskiej. Później stworzyła w Warszawie własne studio operowe; do jej uczniów zaliczali się m.in. L. Szczepańska, E. Szabrańska, F. Beval, K. Poreda. Lata II wojny światowej przeżyła w Warszawie, skąd następnie przeniosła się do Krakowa, gdzie 11 IV 1947 urządzono jej w filharmonii jubileusz 50-lecia działalności artystycznej, przyznając Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Ostatnie lata przeżyła w Warszawie w trudnych warunkach, prawie zupełnie utraciwszy wzrok. 9 II 1955 w Operze Warszawskiej został zorganizowany jej jubileusz, połączony z uroczystym wystawieniem Halki.
Głos Korolewicz-Waydowej (utrwalony w nielicznych nagraniach z początku stulecia) odznaczał się wyjątkowo pięknym, srebrzystym brzmieniem i dużą siłą dramatyczną. Artystka miała wielką kulturę muzyczną, była też obdarzona wybitną urodą oraz temperamentem scenicznym. Należała do czołowych postaci polskiego świata operowego w 1. połowie XX w. Do najświetniejszych jej kreacji zaliczały się partie Halki, Małgorzaty, Aidy, Elzy, a ponadto Racheli w Żydówce Halévy’ego. Była również doskonałą interpretatorką pieśni, zwłaszcza Moniuszki.
Literatura: J. Korolewicz-Waydowa Sztuka i życie. Mój pamiętnik, oprac. A. Gozdawa-Reutt, Wrocław 1958, 2. wyd. 1969, tłum. ros. Leningrad 1965; Janina Korolewicz-Waydowa – 35-lecie działalności, Warszawa 1935 (m.in. artykuły F.K. Brzezińskiego, F. Szopskiego, C. Jellenty); L. Solski Wspomnienia 1855–1954, Kraków 1961; R. Jasiński Na przełomie epok. Muzyka w Warszawie (1910–1927), Warszawa 1979; R. Jasiński Koniec epoki. Muzyka w Warszawie (1927–1939), Warszawa 1986.
