Danzi, Franz

Danzi [d'anci] Franz Ignaz, *15 VI 1763 Schwetzingen k. Heidelbergu, †13 IV 1826 Karlsruhe, niemiecki kompozytor, dyrygent i wiolonczelista włoskiego pochodzenia. Był synem Innocenza Danziego (ok. 1730–1798), wiolonczelisty w orkiestrze elektora Karola Teodora w Mannheimie, bratem Johanna Baptisty Danziego, skrzypka tejże orkiestry, oraz Franziski Danzi-Lebrun (1756–1791), kompozytorki i śpiewaczki (sopran). Naukę muzyki (wiolonczela, fortepian i śpiew) rozpoczął u ojca; ok. 1775–80 studiował kompozycję u G.J. Voglera zwanego Abbé; w 1778 był wiolonczelistą w orkiestrze książęcej w Mannheimie. W tym samym roku orkiestra została przeniesiona do Monachium; Danzi pozostał w Mannheimie do 1781 jako korepetytor w teatrze dworskim, gdzie w 1780 wystawiono jego pierwszą operę Azakia. W 1783 przeniósł się do Monachium, by zająć miejsce ojca w orkiestrze książęcej; w latach 1791–96 podróżował do Hamburga, Lipska, Pragi, Wenecji i Florencji. W 1798 powrócił do Monachium na stanowisko wicekapelmistrza orkiestry książęcej; działał też w teatrze i kościele dworskim, dla którego komponował liczne utwory religijne. W latach 1807–12 był dyrygentem (po zmarłym w 1802 J.R. Zumsteegu) i dyrektorem konserwatorium w Stuttgarcie. Tu utrwaliła się jego przyjaźń z poznanym w Monachium Weberem, którego opery konsekwentnie propagował. Współpracował również i przyjaźnił się z L. Spohrem. W ostatnich latach życia działał w Karlsruhe jako kapelmistrz w teatrze dworskim.

W swych utworach instrumentalnych kontynuował Danzi tradycje szkoły mannheimskiej i Mozarta. Bardziej zaawansowane stylistycznie są niektóre jego opery, których partie wokalne wskazują wprawdzie na tradycje włoskiej śpiewności, lecz warstwa orkiestrowa – dzięki zastosowaniu chromatyki, użyciu nietypowych rejestrów instrumentalnych i częstemu wykorzystywaniu brzmieniowych walorów instrumentów dętych (zwłaszcza rogu i klarnetu) – wywarła wpływ na kształtowanie środków w operze wczesnoromantycznej, zwłaszcza u Webera.

Literatura: katalog tematyczny utworów symfonicznych i kameralnych, oprac. A. Sandberger, «Denkmäler der Tonkunst in Bayern» VII/2, 1906 i XVI/2, 1915; F. Walter Geschichte des Theaters und der Musik am kurpfälzischen Hofe, Lipsk 1898, przedr. 1968; M. Zenger Geschichte der Münchener Oper, Monachium 1923; F. Waldrich Die Konzertanten Sinfonie der Mannheimer, Ludwigshafen 1931; U. Sirker Die Entwicklung des Blaserquintetts in der ersten Hälfte des 19. Jahrhundert, «Kölner Beiträge zur Musikforschung» L, Ratyzbona 1968.