logotypes-ue_ENG

Danzi, Franz

Biogram

Danzi [d'anci] Franz Ignaz, *15 VI 1763 Schwetzingen k. Heidelbergu, †13 IV 1826 Karlsruhe, niemiecki kompozytor, dyrygent i wiolonczelista włoskiego pochodzenia. Był synem Innocenza Danziego (ok. 1730–1798), wiolonczelisty w orkiestrze elektora Karola Teodora w Mannheimie, bratem Johanna Baptisty Danziego, skrzypka tejże orkiestry, oraz Franziski Danzi-Lebrun (1756–1791), kompozytorki i śpiewaczki (sopran). Naukę muzyki (wiolonczela, fortepian i śpiew) rozpoczął u ojca; ok. 1775–80 studiował kompozycję u G.J. Voglera zwanego Abbé; w 1778 był wiolonczelistą w orkiestrze książęcej w Mannheimie. W tym samym roku orkiestra została przeniesiona do Monachium; Danzi pozostał w Mannheimie do 1781 jako korepetytor w teatrze dworskim, gdzie w 1780 wystawiono jego pierwszą operę Azakia. W 1783 przeniósł się do Monachium, by zająć miejsce ojca w orkiestrze książęcej; w latach 1791–96 podróżował do Hamburga, Lipska, Pragi, Wenecji i Florencji. W 1798 powrócił do Monachium na stanowisko wicekapelmistrza orkiestry książęcej; działał też w teatrze i kościele dworskim, dla którego komponował liczne utwory religijne. W latach 1807–12 był dyrygentem (po zmarłym w 1802 J.R. Zumsteegu) i dyrektorem konserwatorium w Stuttgarcie. Tu utrwaliła się jego przyjaźń z poznanym w Monachium Weberem, którego opery konsekwentnie propagował. Współpracował również i przyjaźnił się z L. Spohrem. W ostatnich latach życia działał w Karlsruhe jako kapelmistrz w teatrze dworskim.

W swych utworach instrumentalnych kontynuował Danzi tradycje szkoły mannheimskiej i Mozarta. Bardziej zaawansowane stylistycznie są niektóre jego opery, których partie wokalne wskazują wprawdzie na tradycje włoskiej śpiewności, lecz warstwa orkiestrowa – dzięki zastosowaniu chromatyki, użyciu nietypowych rejestrów instrumentalnych i częstemu wykorzystywaniu brzmieniowych walorów instrumentów dętych (zwłaszcza rogu i klarnetu) – wywarła wpływ na kształtowanie środków w operze wczesnoromantycznej, zwłaszcza u Webera.

Literatura: katalog tematyczny utworów symfonicznych i kameralnych, oprac. A. Sandberger, «Denkmäler der Tonkunst in Bayern» VII/2, 1906 i XVI/2, 1915; F. Walter Geschichte des Theaters und der Musik am kurpfälzischen Hofe, Lipsk 1898, przedr. 1968; M. Zenger Geschichte der Münchener Oper, Monachium 1923; F. Waldrich Die Konzertanten Sinfonie der Mannheimer, Ludwigshafen 1931; U. Sirker Die Entwicklung des Blaserquintetts in der ersten Hälfte des 19. Jahrhundert, «Kölner Beiträge zur Musikforschung» L, Ratyzbona 1968.

Kompozycje

Symfonia koncertująca Es-dur na flet, obój, róg, fagot i orkiestrę, 1785

Symfonia d-moll, 1800

Symfonia C-dur, 1804

Abraham auf Moria, oratorium, 1808

Symfonia B-dur, 1818

Symfonia d-moll, 1818

Concertante na flet, klarnet i orkiestrę op. 41

Concertino na wiolonczelę op. 46

Concerto concertant na klarnet, fagot i orkiestrę op. 47, 1819

uwertura koncertowa

Symfonia koncertująca B-dur na 2 skrzypiec i orkiestrę

2 koncerty na fortepian

Koncert klawesynowy

4 koncerty na flet

5 koncertów na fagot

5 koncertów na wiolonczelę

ponad 100 utworów kameralnych, m.in.: 19 kwartetów smyczkowych, ponadto 2 sekstety, 18 kwintetów, 9 kwartetów, 9 triów, 45 duetów i sonat na różne składy, głównie z udziałem instrumentów dętych

liczne sonaty i miniatury fortepianowe na 2 i 4 ręce

ok. 100 canzonett i pieśni solowych

liczne tercety i kwartety wokalne

3 msze, liczne psalmy, Te Deum, Tantum ergo i inne utwory religijne

kilka kantat, oda An die Freude, sł. F. Schiller

17 oper, m.in.:

Azakia, wyst. Mannheim 1780

Die Mitternachtstunde, wyst. Monachium 1788

Iphigenie in Aulis, libretto A. Zeno, wyst. Monachium 1807 (zaginiona)

Camilla und Eugen oder Der Gartenschlilssel, wyst. Stuttgart 1812

Rübezahl, libretto C. Mazzola, wyst. Karlsruhe 1813

Turandot, libretto C. Gozzi, wyst. Karlsruhe 1817

L’Abbe de l’Attaignant oder Die Theaterprobe, wyst. Karlsruhe 1820

muzyka antraktowa do sztuk teatralnych