logotypes-ue_ENG

Bach, Carl Philipp Emanuel

Biogram i literatura

Bach Carl Philipp Emanuel, *8 III 1714 Weimar, †l4 XII 1788 Hamburg, drugi syn Johanna Sebastiana i jego pierwszej żony Marii Barbary, niemiecki kompozytor i klawesynista, zwany berlińskim lub hamburskim Bachem. Wykształcenie muzyczne w kompozycji i grze na instrumentach klawiszowych odebrał u ojca. Uczęszczał do szkoły łacińskiej w Köthen i do Thomasschule w Lipsku, gdzie w 1731 został immatrykulowany na uniwersytet jako student prawa; w latach 1734–38 kontynuował studia we Frankfurcie n. Odrą.

Zaczął komponować mając 18 lat (Menuet Wq 111); w czasie pobytu w Lipsku napisał utwory solowe i koncerty na klawikord i klawesyn oraz dzieła kameralne, które później w Berlinie opracowywał na nowo. W 1738 został powołany na dwór księcia Fryderyka Pruskiego w Rupinie. W 1740 w Charlottenburgu towarzyszył na klawesynie produkcjom fletowym króla Fryderyka II. Jako nadworny klawesynista (Kammercembalist) uczestniczył w koncertach wieczornych króla w Berlinie i Poczdamie oraz akompaniował mu na zmianę z Ch.F. Schalem (od 1741), Ch. Nichelmannem (1744–56) i C.F.Ch. Faschem (od 1756). W kapeli królewskiej poznał J.J. Quantza oraz braci J.G. i C.H. Graunów. Uczył gry na klawesynie: księcia Carla E. von Württemberga, któremu poświęcił zbiór 6 sonat, tzw. „wirtemberskich” (1743), swojego brata Johanna Christiana, który mieszkał u niego w latach 1750–54, J.A.P. Schulza i F.W. Rusta. W 1745 dedykował zbiór 6 sonat, tzw. „pruskich”, Fryderykowi II, a księżnej Annie Amalii Pruskiej – 6 sonat „z odmienionymi repryzami” (1760).

Związany był z kręgiem muzyków i literatów berlińskich: J.Ph. Kirnbergerem, G.E. Lessingiem, C.W. Ramlerem, J.W.L. Gleimem. W utworach programowych na klawikord i klawesyn przedstawiał muzyczne portrety z mieszczańskiego środowiska intelektualnego Berlina (Wq 117, m.in. La Gleim, L’Auguste, La Sophie). Oprócz kompozycji instrumentalnych i wokalnych powstało w Berlinie dzieło dydaktyczne Versuch über die wahre Art das Klavier zu spielen (część 1, 1753), które rozsławiło imię Carla Philippa Emanuela Bacha jako najwybitniejszego pedagoga w owym czasie. Chęć wyzwolenia się ze sztywnych reguł estetycznych szkoły berlińskiej oraz brak należytej oceny ze strony króla spowodowały, że Carl Philipp Emanuel ubiegał się w 1753 o stanowisko kantora w kościele św. Jana w Zittau, a w 1755 o przejęcie po ojcu kantoratu w kościele św. Tomasza w Lipsku. Starania nie zostały uwieńczone sukcesem. Dopiero w III 1768 Carl Philipp Emanuel objął po Telemannie, swoim ojcu chrzestnym, stanowisko dyrektora muzyki w 5 kościołach i kantora w gimnazjum Johanneum w Hamburgu. Tam znalazł się znów w centrum środowiska artystycznego i naukowego.

Utrzymywał kontakty m.in. z F.G. Klopstockiem, H.W. von Gerstenbergiem, M. Claudiusem, J.H. Vossem, Ch.D. Ebelingiem, J.A.H. Reimarusem i wydawcą Ch. Bodem; wymieniał z nimi poglądy na temat śpiewania utworów poetyckich (Sing-Poesie), retoryki muzycznej (redende Prinzip) oraz muzyki programowej. Urządzał publiczne koncerty (w sali Auf dem Kamp, jednej z pierwszych sal koncertowych w Niemczech), sam dał się poznać jako doskonały wirtuoz i genialny improwizator; dyrygował także koncertami złożonymi z własnych kompozycji i dzieł swego ojca, z oratoriów Händla, Telemanna, C.H. Grauna, Hassego, Haydna. Propagując dzieła współczesnych kompozytorów, walczył o niezależność społeczną twórców. Swoje dzieła wydawał m.in. własnym nakładem u B & H w Lipsku; utrzymywał też kontakty z Artarią w Wiedniu, inspirowane przez barona G. von Swietena, dla którego w 1773 napisał 6 symfonii na orkiestrę smyczkową (Wq 182) i któremu poświęcił w 1781 trzeci zbiór sonat, fantazji i rond na fortepian „dla znawców i amatorów” (Wq 57). Korespondował m.in. z Diderotem i J.N. Forklem. Do jego uczniów w Hamburgu należeli N. Schiørring, baron D.E. von Grotthus i F.J. Hérold (ojciec Ferdinanda Hérolda). Carl Philipp Emanuel Bach miał z żoną Johanną Marią Dannemann dwóch synów: Johanna Adama (1745–89) i Johanna Sebastiana (1748–78), malarza, ucznia A.F. Ösera w Lipsku, oraz córkę Annę Carolinę Philippinę (*1747), która przeżyła ojca. W 1925 odnaleziono miejsce złożenia zwłok Carla Philippa Emanuela Bacha (także jego rodziny) w kościele św. Michała w Hamburgu.

Twórczość Carla Philippa Emanuela Bacha wyznacza w muzyce instrumentalnej pomost między Johannem Sebastianem Bachem a klasykami wiedeńskimi. Carl Philipp Emanuel był czołowym przedstawicielem muzyki klawikordowej swej epoki i ostatnim mistrzem gry na klawikordzie. Na ukształtowanie jego indywidualności artystycznej wpłynęła twórczość ojca, także tradycje włoskie (kantylena) i częściowo francuskie (ilustracyjność). Stylowi galant przeciwstawiał poetycką refleksyjność, zarazem bezpośredniość uczucia i pogłębienie wyrazu charakterystyczne dla sentymentalizmu (empfindsamer Stil). Pojmował muzykę jako „mowę uczuć”, postulował wzorowanie się na głosie ludzkim, zgodnie z koncepcjami Rousseau i założeniami szkoły berlińskiej, ale dążył do pogłębienia autonomicznego sensu i wyrazu samej muzyki. Znał i stosował w muzyce instrumentalnej zasadę dualizmu tematycznego, jednak koncepcję formy opierał przede wszystkim na improwizacji, fantazjowaniu i przetwarzaniu jednej myśli tematycznej z zastosowaniem zaskakujących kontrastów fakturalnych, harmonicznych i rytmicznych (stosował m.in. nieregularne grupy rytmiczne), w czym zbliżał się do ducha muzyki romantycznej. Wpływ 3-częściowych (prawie bez wyjątku) sonat Carla Philippa Emanuela Bacha (z następstwem części: szybka, wolna, szybka) sięgał do Haydna i młodego Beethovena. Jego 6 zbiorów sonat, rond i fantazji z cyklu „dla znawców i amatorów” odzwierciedla przejście od faktury klawikordu i klawesynu do faktury fortepianowej; spotyka się tam oznaczenia klawikordowego wibrata z wirtuozowską figuracją klawesynową, bogactwem ornamentyki oraz nagłymi zmianami i niuansami dynamicznymi właściwymi dla fortepianu. Zderzenie środków technicznych klawesynu i fortepianu wyzyskał Carl Philipp Emanuel w podwójnym koncercie na te instrumenty (Wq 47). Również w drugim wydaniu Versuch... (część 1, 1759) postawił już fortepian na równi z klawesynem i klawikordem pod względem walorów dźwiękowych, a w części 2. Versuch... (1762) wypowiadał się o zaletach pedału forte. Dzieło to jest głównym źródłem wiedzy o grze na instrumentach klawiszowych ok. połowy XVIII w. i obok szkoły na flet Quantza oraz szkoły na skrzypce L. Mozarta stanowi kompendium ówczesnej instrumentalnej praktyki wykonawczej – generałbasu, ornamentyki i w ogóle improwizacji. Koncerty i symfonie Carla Philippa Emanuela osadzone są w konwencji barokowego stylu koncertującego z 4–5-krotnymi przeciwstawieniami tutti-solo w I części, przy czym drugie tutti przebiega nierzadko na płaszczyźnie subdominanty, a nie dominanty, oraz prezentuje typową technikę rozwijania linii melodycznej za pomocą snucia motywicznego. Niekiedy jednak zarysowują się szersze, bardziej zamknięte tematy płaszczyznowe, jak np. w I części Koncertu B-dur na klawesyn (Wq 28 oraz 167, 171). Carl Philipp Emanuel najchętniej konstruuje tematy żywe, w allegro (Koncert d-moll na klawesyn, Wq 23), przepojone ornamentyką, rytmami punktowanymi i skokami interwałowymi. Rytmiczne motywy przejął od Vivaldiego i J.S. Bacha. Korzysta też ze wzorów barokowej instrumentacji; stosuje oznaczenia b.c., które zdarzają się również w niektórych utworach na instrumenty klawiszowe, np. w improwizacyjnych fantazjach ze zbiorów „dla znawców i amatorów” (m.in. Fantazja Es-dur z 4. zbioru). W muzyce wokalnej oprócz pełnych wyrazu ód i pieśni Carl Philipp Emanuel Bach nie osiągnął bardziej indywidualnego stylu, pozostając w kręgu maniery północno-niemieckiej szkoły pieśniarskiej. W muzyce kościelnej oparł się głównie na twórczości ojca.

Literatura C.Ph.E. Bachs Autobiographie, Hamburg 1773, «Fascimiles of Early Biography» IV, wyd. W.S. Newman, Hilversum 1967; A. Wotquenne Thematisches Verzeichnis der Werke von C.Ph.E. Bach (1714–1788), Lipsk 1905, przedruk Wiesbaden 1972; C.H. Bitter C.Ph.E. Bach und Wilhelm Friedemann Bach und deren Brüder, 2 t., Berlin 1868, przedruk Lipsk 1973; H. Schenker Ein Beitrag zur Ornamentik ais Einführung zu C.Ph.E. Bachs Klavierwerken, Wiedeń 1908, nowe wydanie Wiedeń 1954; O. Vrieslander C.Ph.E. Bach ais Theoretiker, w: Von Neuer Musik, Kolonia 1925; H. Miesner C.Ph.E. Bach in Hamburg, Lipsk 1929, przedruk 1969; E.F. Schmid C.Ph.E. Bach und seine Kammermusik, Kassel 1931; W.J. Mitchell, C.Ph.E. Bach’s Essay. An Introduction, „The Musical Quartely” XXXIII, 1947; K. v. Fischer C.Ph.E. Bachs Variationenwerke, RBelgM IV, 1952; P.C.G. Canave A Re-Evaluation of the Role Played by C.Ph.E. Bach in the Development ofthe Claoier Sonata, dysertacja, Catholic University of America Press, Waszyngton 1956; Ch.R. Haag The Keyboard Concertos of Karl Ph.E. Bach, dysertacja, University of California, Los Angeles 1956; W. Muller Das Ausdrucksproblem in der Klaviermusik C.Ph.E. Bachs, dysertacja, Saarbrucken 1959; H. Jurisch Prinzipien der Dynamik im Klavierwerk Ph.E. Bachs, dysertacja, Tybinga 1959; R. Wyler Form- und Stiluntersuchungen zum ersten Satz der Klaviersonaten Carl Philipp Emanuel Bachs, Zürich 1960; N. Fiszman Estietika Filipa Emanuela Bacha, „Sowietskaja Muzyka” XXVIII, 1964; W.S. Newman E. Bachs Autobiography, „The Musical Quarterly” LI, 1965; Ph. Barford The Keyboard Musie of C.Ph.E. Bach, Londyn 1965, Nowy Jork 1966; E. Suchalla Die Orchestersinfonien C.Ph.E. Bachs nebst einem thematischen Verzeichnis seiner Orchesterwerke, Augsburg 1968; M. Terry C.Ph.E. Bach and J.J.H. Westphal. A Clarification, „Journal of the American Musicological Society” XXII, 1969; P. Young The Bachs. 1500–1850, Londyn 1970, wydanie niemieckie Die Bachs. 1500–1850, Lipsk 1978; A. Wotquenne Thematisches Verzeichnis der Werke von C.Ph.E. Bach (1714–1788), Lipsk 1905, przedruk Wiesbaden 1972, 2. wyd. 1988; E. Helm The „Hamlet” Fantasy and the Literary Element in C.Ph.E. Bachs Music, „The Musical Quarterly” LVIII, 1972; P. Cohen Theorie und Praxis der Clavierästhetik C.Ph.E. Bachs, Hamburg 1974; H.G. Ottenberg Die Entwicklung des theoretisch-ästhetischen Denkens innerhalb der Berliner Musikkultur von den Anfängen der Aufklärung bis Reichardt, Leipzig 1978; J.M. Meer Klangfarbliche Identität der Klavierwerke C.Ph.E. Bachs, Amsterdam 1978; E. Helm Bach Carl Philipp Emanuel, hasło w: „The New Grove Dictionary of Music and Musicians”, London 1980; R.W. Wade The Keyboard Concertos of C.Ph.E. Bach, Ann Arbor (Michigan) 1981; S.L. Clark The Letters from C.Ph.E. Bach to G.M. Telemann, „Journal of Musicology” III, 1984; P. Soinne, C.Ph.E. Bachs „Versuch über die wahre Art das Clavier zu spielen” I (1753) als Quelle der Bachforschung, w: „Bericht über die Wissenschaftliche Konferenz zum V. Internationalen Bachfest der DDR in Verbindung mit dem 60. Bachfest der Neuen Bachgesellschaft”, Lipsk 1985; G. Wagner Traditionsbezug im musikhistorischen Prozess zwischen 1720 und 1740 am Beispiel von Johann Sebastian und Carl Philipp Emanuel Bach. Musikalische Analyse und musikhistorische Bewertung, Stuttgart 1985; H.-G. Ottenberg C.Ph.E. Bach, Lipsk 1982, 21987, wydanie angielskie Nowy Jork 1987 (zawiera wykaz dzieł Bacha); C.Ph.E. Bach Studies, red. S.L. Clark, Oksford 1988; A. Beurmann Tasteninstrumente aus der Zeit C.Ph.E. Bachs,w:„Der Hamburger Bach und die neue Musik des 18. Jahrhunderts Programmbuch”, Hamburg 1988; A. Edler C.Ph.E. Bach within the Musical Life of his Epoch, «Studia Musicologica Norvegica» XIV, 1988; W. Horn C.Ph.E. Bach. Frühe Klaviersonaten, Hamburg 1988; C.Ph.E. Bach Studies, red. S.L. Clark, Oxford 1988; D. Schulenberg C.Ph.E. Bach through the 1740: The Growth of a Style, w: „C.Ph.E. Bach Studies”, red. S.L. Clark, Oxford 1988; E. Darbellay Bach’s Aesthetic as Reflected in his Notation, w: „C.Ph.E. Bach Studies”, Oxford 1988; H.G. Ottenberg C.Ph.E. Bach, München 1988; H.W. Schwab C.Ph.E. Bach und sein Komponieren „fürs Publikum”, w: «Carl Philipp Emanuel Bach: Musik und Literatur in Norddeutschland. Ausstellung zum 200.Todestag Bachs», red. D. Lohmeier, t. 4, Hamburg 1988; S. Wollenberg A New Look at C.Ph.E. Bach’s Musical Jokes, w: „C.Ph.E. Bach Studies, red. S.L. Clark, Oxford 1988; D. Gutknecht Aspekte zur Aufführungspraxis in den Lehrwerken von C.Ph.E. Bach, J. J. Quantz, L. Mozart und Fr.W. Marpurg, w: „Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation der musik des 18. Jahrhunderts”, Heft 37: „Fragen der Aufführungspraxis und Interpretation von Werken Carl Philipp Emanuel Bachs – ein Beitrag zum 200.Todestag”, Michaelstein 1989; R. Pecman Einige Probleme der Affektentheorie bei Johann Joachim Quantz und Carl Philipp Emanuel Bach, w: „Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation der musik des 18. Jahrhunderts”, z. 37: „Fragen der Aufführungspraxis und Interpretation von Werken Carl Philipp Emanuel Bachs – ein Beitrag zum 200.Todestag”, Michaelstein 1989; W. Siegmund-Schultze Carl Philipp Emanuel Bach und seine Epoche, w: «Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation der musik des 18. Jahrhunderts», z. 37: „Fragen der Aufführungspraxis und Interpretation von Werken Carl Philipp Emanuel Bachs – ein Beitrag zum 200.Todestag”, Michaelstein 1989; E.E. Helm Thematic Catalogue of the Works of C.Ph.E. Bach, New Haven (Connecticut) 1989; R. Angermüller C.Ph.E. Bachiana, «Jahrbuch des Staatlichen Instituts für Musikforschung Preussischer Kulturbesitz» XXII–XXIII, 1989; Quellen der Bach-Tradition in der Berliner Amalien-Bibliothek..., wyd. E.R. Wutta, Tutzing 1989; C.Ph.E. Bach und die europäische Musikkultur des mittleren 18. Jahrhunderts, red. H.J. Marx, «Veröffentlichung der J. Jungius-Gesellschaft» LXII, Getynga 1990; D.M. Berg C. Ph. E. Bach und die „empfindsame Weise”, w: „Carl Philipp Emanuel Bach und die europäische Musikkultur des mittleren 18. Jahrhunderts”, red. H.J. Marx, Göttingen 1990; D. Krickeberg Clavichord und Fortepiano bei Carl Philipp Emanuel Bach – Ästhetische Aspekte, w: „Carl Philipp Emanuel Bach und die europäische Musikkultur des mittleren 18. Jahrhunderts”, red.  H. J. Marx, Göttingen 1990; C.Ph.E. Bach. Beiträge zu Leben und Werk, red. H. Poos, Moguncja 1993; C.Ph.E. Bach im Spiegel seiner Zeit. Die Dokumentensammlung J.J.H. Westphals, wyd. E. Suchalla, «Studien und Materialien zur Musikwissenschaft» VIII, Hildesheim 1993; G. Puchelt Für Kenner und Liebhaber. Die letzten Klavierwerke von C.Ph.E. Bach, w: „C.Ph.E. Bach. Beiträge zu Leben und Werk”, red. H. Poos, Mainz 1993; G. Wagner Anmerkungen zur historischen Aufführungspraxis am Beispiel von Carl Philipp Emanuel Bachs „Versuch [... ]”, w: „C.Ph.E. Bach. Beiträge zu Leben und Werk”, red. H. Poos, Mainz 1993; U. Leisinger i P. Wollny „Altes Zeug von mir”. C.Ph.E. Bachs Kompositorisches Schaffen vor 1740, „Bach-Jahrbuch” LXXIX, 1993; Briefe und Dokumente. Kritische Gesamtausgabe, wyd. E. Suchalla, «Veröffentlichung der J. Jungius-Gesellschaft» LXXX, Getynga 1994; C.Ph.E. Bach „Spurensuche”. Leben und Werk in Selbstzeugnissen und Dokumenten seiner Zeitgenossen, «C.-Ph.-E.-B.-Konzepte. Sonderreihe» I, red. H.-G. Ottenberg, Lipsk 1994; G. Wagner Die Sinfonien Carl Philipp Emanuel Bachs. Werdende Gattung und Originalgenie, Stuttgart 1994; H.G. Ottenberg C.Ph.E. Bach Spurensuche. Leben und Werk in Selbstzeugnissen und Dokumenten Seiner Zeitgenossen, Leipzig 1994; R. Nestle Das Bachschrifttum 1986–1990, „Bach-Jahrbuch” LXXX, 1994; C.Ph.E. Bach. Musik für Europa, H.G. Ottenberg, Frankfurt 1998; D. Gutknecht Tradition und Fortschrift in C.Ph.E. Bachs Versuch über die wahre Art das Clavier zu spielen, w: „Carl Philipp Emanuel Bach. Musik für Europa”, red. H.G. Ottenberg, Frankfurt 1998; E. Badura-Skoda C.Ph.E. Bach und der Hammerflügel, w: „Carl Philipp Emanuel Bach Musik für Europa”, red. H.G. Ottenberg, Frankfurt 1998; E. Helm Liebhaber, Kenner and C.Ph.E. Bach in the Musical Philosophy of the Enlightenment, w: „C.Ph.E. Bach. Musik für Europa”, Seria „Carl-Philipp-Emanuel-Bach-Konzepte, Sonderband 2”, red. H. G. Ottenberg, Frankfurt 1998; R. Fuller Affekt and Rhetorik in the Clavier Music of C.Ph.E. Bach and suggested applications in the music of Joseph Haydn, w: „De Clavicordio III. Proceedings of the International Clavichord Symposium Magnano, 24–28 September 1997”, red. B. Brauchli, S. Brauchli, A. Galazzo, Magnano 1998; P. Soinne Aspekte des satztechnischen Denkens in dem Versuch über die wahre Art das Clavier zu spielen von C.Ph.E. Bach, w: „Carl Philipp Emanuel Bach. Musik für Europa”, red. H.G. Ottenberg, Frankfurt 1998; G. Wagner C.Ph.E. Bach, hasło w: „Die Musik in Geschichte und Gegenwart”, Personenteil, t. 1, Kassel 1999; U. Leisinger Bach Carl Philipp Emanuel (Werkverzeichnis), w: „Die Musik in Geschichte und Gegenwart”, Personenteil, t. 1, Kassel 1999; A. Mądry Carl Philipp Emanuel Bach. Estetyka - Stylistyka – Dzieło, Poznań 2003; W. Enßlin Der Werkbegriff bei Carl Philipp Emanuel Bach und die Konsequenzen bei der Erstellung seines Vokalwerkeverzeichnisses, „Denkströme” nr 5, 2010; Unterwegs mit Carl Philipp Emanuel Bach. Musikalisch-biografischer Reiseführer zu seinen Lebensstationen red. Ch. Blanken, W. Enßlin, Berlin 2014; Carl Philipp Emanuel Bach: Thematisch-systematisches Verzeichnis der musikalischen Werke, Teil 2: Vokalwerke, red. Ch. Blanken, W. Enßlin, U. Wolf, Stuttgart 2014; O. Mary C.Ph.E. Bach and the Flute, „Flutist Quarterly” 39 nr 4, 2014; D. Schulenberg The Music of C.Ph.E. Bach «Eastman Studies in Music» 114, Rochester, Nowy Jork 2014; C.Ph.E. Bach „O prawdziwej sztuce gry na instrumentach klawiszowych”, przekład J. Solecka i M. Kraft, Kraków 2017.

Kompozycje, prace i edycje

Kompozycje:

(Wq – katalog A. Wotquenne’a: Thematisches Verzeichnis der Werke von C.Ph.E. Bach, Wiesbaden 1972)

Instrumentalne:

symfonie:

Sinfonia G-dur, Wq 173, na 2 violini, violetta, basso, Berlin 1741; oprac. na klawesyn (Wq 122), wyd. w Raccolta delle megliore sinfonie di più celebri compoitori di nostro tempo, accomodate all’clavicembalo, zbiór III nr 13, Lipsk 1761

Sinfonia C-dur, Wq 174, na 2 corni, 2 flauti, 2 violini, violetta, basso, Berlin 1755

Sinfonia F-dur, Wq 175, na 2 corni, 2 flauti, 2 fagotti, 2 violini, violetta, basso, Berlin 1755; oprac. na klawesyn (Wq 122), wyd. w Raccolta delle megliore sinfonie di più celebri compoitori di nostro tempo, accomodate all’clavicembalo, zbiór III nr 13, Lipsk 1761

Sinfonia D-dur, Wq 176, na 3 trombe, timpani, 2 corni, 2 oboi, 2 flauti, 2 violini, violetta, basso, Berlin 1755

Sinfonia e-moll, Wq 177, na 2 violini, violetta, basso, Berlin 1756, wyd. Norymberga 1759 B. Schmid; oprac. na klawesyn (Wq 122), wyd. w Raccolta delle megliore sinfonie di più celebri compoitori di nostro tempo, accomodate all’clavicembalo, zbiór III nr 13, Lipsk 1761

druga wersja, Wq 178, na 2 corni, 2 oboi, 2 flauti, 2 violini, violetta, basso, Berlin 1756

Sinfonia Es-dur, Wq 179, na 2 corni, 2 oboi, 2 violini, violetta, basso, Berlin 1757

Sinfonia G-dur, Wq 180, na 2 corni, 2 oboi, 2 violini, violetta, basso, Berlin 1758; oprac. na klawesyn (Wq 122), wyd. w Raccolta delle megliore sinfonie di più celebri compoitori di nostro tempo, accomodate all’clavicembalo, zbiór III nr 13, Lipsk 1761

Sinfonia F-dur, Wq 181, na 2 corni, 2 oboi, 2 flauti, 2 violini, violetta, basso, Berlin 1762; oprac. na klawesyn (Wq 122), wyd. w Raccolta delle megliore sinfonie di più celebri compoitori di nostro tempo, accomodate all’clavicembalo, zbiór III nr 13, Lipsk 1761

Sei sinfonie: G-dur, B-dur, C-dur, A-dur, h-moll, E-dur, Wq 182, na 2 violini, violetta, basso, Hamburg 1773

Orchester-Sinfonien z 12 głosami obbligato D-dur, Es-dur, F-dur, G-dur, Wq 183, na 2 corni, 2 flauti, 2 oboi, 2 violini, viola, violoncello, fagotto, cembalo i violon, Hamburg 1776, wyd. Lipsk 1780 Schwickert

koncerty:

Concerto doppio F-dur na 2 klawesyny z towarzyszeniem 2 corni, 2 violini, violetta, basso (Wq 46), Berlin 1740

Concerto doppio Es-dur na klawesyn i fortepian z towarzyszeniem 2 corni, 2 flauti, 2 violini, violetta, basso (Wq 47), Hamburg 1788

32 koncerty klawesynowe z towarzyszeniem 2 violini, violetta, basso:

a-moll, Es-dur, G-dur (Wq 1–3), Lipsk 1733, 1734, Frankfurt 1737

G-dur, c-moll, g-moll, A-dur, A-dur, G-dur, B-dur (Wq 4–10), Berlin 1738–42

D-dur (Wq 11), wyd. Norymberga 1745 B. Schmid

F-dur, D-dur (Wq 12, 13), Berlin 1744

E-dur (Wq 14), wyd. Berlin 1760 G.L. Winter

e-moll, G-dur, d-moll, D-dur, A-dur, C-dur, a-moll, d-moll (Wq 15–22), Berlin 1745–47

d-moll, e-moll (Wq 23, 24), Poczdam 1748

B-dur (Wq 28), także wersja na flet (Wq 167) i wersja na wiolonczelę (Wq 171), Berlin 1751

B-dur (Wq 25), wyd. Norymberga B. Schmid

A-dur (Wq 29), także wersja na flet (Wq 168) i wersja na wiolonczelę (Wq 172), Poczdam 1753

h-moll (Wq 30), Poczdam 1753; c-moll, F-dur, B-dur (Wq 31, 33, 36), Berlin 1753, 1755, 1762

Es-dur (Wq 40), wersja na obój (Wq 165), Berlin 1765

3 koncerty klawesynowe z towarzyszeniem 2 violini, viola, basso:

a-moll (Wq 26), także wersja na flet (Wq 166) i wersja na wiolonczelę (Wq 170), Berlin 1750

D-dur (Wq 27), Berlin 1750

B-dur (Wq 39), także wersja na obój (Wq 164), Berlin 1765

4 koncerty klawesynowe z towarzyszeniem 2 corni, 2 violini, violetta: c-moll, F-dur, G-dur, D-dur (Wq 37, 42, 44, 45), Berlin 1762, Hamburg 1770, 1778, 1778

Koncert g-moll na klawesyn z towarzyszeniem 2 flauti, 2 violini, violetta, basso (Wq 32), Berlin 1754

Koncert F-dur na klawesyn z towarzyszeniem 2 violini, viola, basso oraz 2 flauti ad libitum (Wq 38), Berlin 1763

Koncert Es-dur na klawesyn z towarzyszeniem 2 corni, 2 flauti, 2 violini, yioletta, basso (Wq 41), Hamburg 1769

Sei concerti per il cembalo, z towarzyszeniem 2 corni, 2 flauti, 2 violini, yioletta, basso: F-dur, D-dur, Es-dur, c-moll, G-dur, C-dur (Wq 43), wydanie Hamburg 1772 nakładem autora

Koncert G-dur na organy (lub klawesyn) z towarzyszeniem 2 violini, violetta, basso (Wq 34), także wersja na flet (Wq 169), Berlin 1755

Koncert Es-dur na organy (lub klawesyn) z towarzyszeniem 2 corni, 2 violini, violetta, basso (Wq 35), Berlin 1759

kameralne:

10 sonat, 3 duety, sinfonia, arioso, fantazja na klawesyn i skrzypce lub flet lub altówkę (Wq 71–80, 83–88), 1731–87

2 zbiory Zwölf... kleine Stücke für die Flöte (oder Violin) und Clavier (Wq 81, 82), wyd. Berlin 1758 G.L. Winter, także Hamburg 1770 F. Schönemann

Six sonates for the Harpsichord or Piano Forte with Accompaniments for a Violin and Violoncello (Wq 89), wyd. Londyn 1776

2 zbiory Clavier-Sonaten na klawesyn z towarzyszeniem skrzypiec i wiolonczeli (Wq 90, 91), wyd. Lipsk 1776–77 nakładem autora

Sechs kleine Sonaten na klawesyn, klarnet i fagot (Wq 92)

11 triów na flet, skrzypce i b.c. (Wq 143–153), 1731–55

4 tria, 2 sonaty, symfonia na 2 skrzypiec i b.c. (Wq 154–160), 1747–56

solowe z b.c. na flet (Wq 123–134), 1735–86, sonata (Wq 132 bez b.c.), wyd. Berlin 1763 G.L. Winter

utwory na obój (Wq 135)

utwory na wiolę da gamba (Wq 136–137), 1745–46

utwory na wiolę (Wq 138) 1740 i 1769

utwory na harfę (Wq 139) 1762

utwory na instrumenty klawiszowe:

Sei sonate per cembalo, tzw. Sonaty pruskie (Wq 48), wyd. Norymberga 1742 B. Schmid

Sei sonate per cembalo, tzw. Sonaty wirtemberskie (Wq 49), wyd. Norymberga 1744 G.U. Haffner

18 sonat w zbiorach: Sechs Sonaten für Clavier mit veränderten Reprisen, Fortsetzung von sechs Sonaten, Zweyte Fortsetzung von sechs Sonaten (Wq 50–52), Berlin 1760, 1761, 1763 G.L. Winter

Six sonates pour le clavecin, à l’usage des dames (Wq 54), wyd. Amsterdam 1770 J.J. Hummel

sonaty, ronda i fantazje w 6 zbiorach z cyklu „fur Kenner und Liebhaber” (Wq 55–59, 61), wyd. Lipsk 1779–87 nakładem autora

24 sonaty klawesynowe (Wq 62) wydane w różnych zbiorach

50 sonat (Wq 65) 1731–86, niewydane

Sonata per il cembalo a due tastature (Wq 69) 1747

ponadto różne utwory klawesynowe, m.in. menuety, sonaty, polacche, Singoden (Wq 111–114), wyd. Berlin 1765–68

7 sonat organowych (Wq 70, tylko nr 7 z pedałem), 1755–58

fugi organowe i klawesynowe (Wq 119) wydane w różnych zbiorach

Wokalno-instrumentalne:

Geistliche Oden und Lieder, (Wq 194), tekst Ch.F. Gellert, wyd. Berlin 1758 G.L. Winter

12 geistliche Oden und Lieder (Wq 195) tekst Ch.F. Gellert, wyd. Berlin 1764 G.L. Winter (dodatek do Geistliche Oden...)

Psalmen (Wq 196), tekst w tłumaczeniu J.A. Cramera, wyd. Lipsk 1774 nakładem autora

Geistliche Gesänge I i II (Wq 197, 198), tekst Ch.Ch. Sturm, wyd. Hamburg 1780 i 1781 J.H. Herold

Oden (Wq 199), wyd. Lipsk 1762 J.G.I. Breitkopf

Neue Lieder-Melodien nebst einer Kantate (Wq 200), wyd. Lubeka 1789 Ch.G. Donatius

Der Wirth und die Gäste (Wq 201), tekst J.W.L. Gleim, wyd. Berlin 1766 G.L. Winter

56 geistliche und weltliche Oden und Lieder (Wq 202), niektóre publikowane w różnych zbiorach

Neue Melodien (Wq 203), zbiór chorałów, wyd. Hamburg (?) 1787 J.H. Herold

utwory 2–8-głosowe m.in. motety, psalmy i litanie, niekiedy z b.c. (Wq 204–210), wydane tylko 2 litanie (Wq 204), Kopenhaga 1786 N. Schiørring

utwory z towarzyszeniem zespołu instrumentalnego, m.in. arie, chóry i magnifikat (Wq 211–231), wyd. tylko Heilig ist Gott (Wq 217), Hamburg 1779 nakładem autora

kantaty:

Phillis und Tirsis (Wq 232), wyd. Berlin 1766 G.L. Winter

Die letzten Leiden des Erlösers (Wq 233), Hamburg 1770, wyciąg fortepianowy (Wq 263), wyd. Hamburg 1789 Hermann

Selma (Wq 236), Hamburg 1770

Der Frühling (Wq 237), Hamburg 1770–72

Morgengesang am Schöpfungsfeste (Wq 239), tekst F.G. Klopstock, partytura i wyciąg fortepianowy, wyd. Lipsk 1784 nakładem autora

4 kantaty Öster-Musik (Wq 241–244), Berlin 1756, Hamburg 1778 i 1784

4 kantaty Michaelis-Musik (Wq 245–248), Hamburg 1772, 1772, 1775, 1774

Weihnachts-Musik (Wq 249), Hamburg 1775

4 kantaty (Wq 250–253), Wq 250 i 252 Hamburg 1785 i 1773

pasje i oratoria:

Passions-Musik (Wq 234), tekst wg św. Mateusza, 1787

Passions-Musik (Wq 235), tekst wg św. Łukasza, 1788

Die Israeliten in der Wüste (Wq 238), wyd. Hamburg 1775 nakładem autora

Auferstehung und Himmelfahrt Jesu (Wq 240), tekst C.W. Rammler, Hamburg 1777–78, wyd. Lipsk 1787 Breitkopf

 

Prace:

Versuch über die wahre Art das Klavier zu spielen mit Exempeln und 18 Probe-Stücken in 6 Sonaten erläutert, 2 części, wyd. Berlin 1753, 1762 G.L. Winter

Kurze Anweisung zum General-Bass, rękopis w Bibliotece F.-J. Fétisa w Brukseli, nr 6487

 

Edycje:

symfonie:

C-dur (Wq 174), wyd. F. Oberdörffer, Berlin 1935, nowe wydanie w «Gradus ad Symphoniam, Unterstufe» X, Berlin 1963

G-dur i A-dur ze zbioru Sei Sinfonie (Wq 182 nr 1, 4), bez b.c. jako kwartety smyczkowe, wydanie H. Riemann, Langensalza 1897, nowe wydanie W. Lebermann, Moguncja 1970

ponadto osobno A-dur (Wq 182 nr 4), wyd. E. Suchalla, Wiesbaden 1965

B-dur, C-dur, h-moll ze zbioru Sei Sinfonie (Wq 182 nr 2, 3, 5), wyd. E.F. Schmid, „Nagels Musik-Archiv” XCVI, DCCIII, i CXXX, 1933, 1931, 1937

D-dur, Es-dur, F-dur, G-dur (Orchester-Sinfonien, Wq 183 nr 1–4), wyd. R. Steglich, Lipsk 1942

koncerty klawesynowe z towarzyszeniem 2 vni, violetty lub violi i basso:

g-moll (Wq 6), wyd. F. Oberdörffer, Kassel 1952

d-moll (Wq 23), wyd. A. Schering, „Denkmäler Deutscher Tonkunst” XXIX/XXX Lipsk 1907, nowe wydanie H.J. Moser, 1958

a-moll (Wq 26), wyd. W. Altmann, Lipsk 1938

D-dur (Wq 27), wyd. E.N. Kulukundis «Collegium Musicum Yale University», Madison (Wisconsin) 1970

F-dur (Wq 33), wyd. F. Oberdörffer, Kassel 1952

D-dur (Wq 43 nr 2), wyd. L. Landshoff, Wilhelmshaven 1967

Concerto doppio Es-dur na klawesyn i fortepian z towarzyszeniem 2 cr, 2 vni, violetty i basso (Wq 47), wyd. E.R. Jacobi, Kassel 1958.

koncerty organowe (lub klawesynowe):

G-dur i Es-dur (Wq 34 i 35), wyd. H. Winter, Hamburg 1964

Koncert B-dur na obój (Wq 164), wyd. O. Kaul, Lipsk 1942

Koncert A-dur na wiolonczelę lub flet lub klawesyn (Wq 172, 168 oraz 29), wyd. H.M. Kneihs, Londyn 1967

sonaty triowe:

Wq 89, wyd. E.F. Schmid, Kassel 1952

Wq 90 nr 3, wyd. F. Oberdörffer, Kassel 1944

Wq 136 i 137, wyd. P. Klengel, Lipsk 1930

Wq 143 wyd. R. Ermler, Lipsk 1932

Wq 154 i 160, wyd. P. Klengel, Lipsk 1933

Wq 157, wyd. H. Riemann, Lipsk 1904, ponadto B. Hinze-Reinhold, Lipsk 1924

Wq 158, wyd. G. Schumann, Lipsk 1910

Wq 161 nr 2, na flet, skrzypce (lub 2 skrzypiec) i b.c., wyd. L. Landshoff, Lipsk 1936

Wq 162 nr 2, na 2 flety i b.c., wyd. K. Walther, Lipsk 1935

6 sonat Wq 184, na 2 flety, 2 klarnety, 2 rogi, fagot, wyd. U. Leopold, Brunszwik 1937

4 sonaty Wq 83–86, na flet i fortepian, wyd. K. Walther, 2 t., Wiesbaden 1955

sonaty na fortepian (cemb. obbligato) i skrzypce:

Wq 71, wyd. E.F. Schmid, Karlowe Wary 1952

Wq 76 i 78, wyd. H. Sitt, Lipsk 1919

Wq 77, wyd. L. Landshoff, Lipsk bez roku

Die preussischen Sonaten Wq 48, wyd. R. Steglich, „Nagels Musik-Archiv” VI i XV, 1927

Die würtembergischen Sonaten Wq 49, wyd. R. Steglich, „Nagels Musik-Archiv” XXI i XXII, 1928

Neues C.Ph.E. Bach-Album, wyd. E. Caland (m.in. sonaty, sonatiny, fantazje i rondo)

Die sechs Sammlungen von Sonaten, freien Fantasien und Rondos „für Kenner und Liebhaber” Wq 55–59, 61, wyd. C. Krebs, Lipsk 1895, wydanie poprawione L. Hoffmann-Erbrecht, Lipsk 1953

Klavierwerke, wyd. H. Schenker, 2 zeszyty, Wiedeń 1902 (zawiera utwory z cyklu „für Kenner und Liebhaber”)

Kurze und leichte Klavierstücke mit veränderten Reprisen... Wq 113 i 114, wydanie O. Vrieslander, Wiedeń 1914, nowe wydanie O. Jonas, Wiedeń 1961

sonaty Wq 63 nr 1–6 pt. Sechs Probensonaten zu... „Versuch über die wahre Art das Clavier zu spielen”, wyd. E. Doflein, Moguncja 1935

Vier leichte Sonaten na fortepian Wq 65 nr 22, 33, 11, 14, wyd. O. Vrieslander, „Nagels Musik-Archiv” XC, 193

różne małe utwory na fortepian oraz 6 sonatin Wq 63 nr 7–12, z dodatku do „Versuch...”, wyd. O. Vrieslander, „Nagels Musik-Archiv” LXV, 1930

3 leichte Sonaten na fortepian, wyd. J. Zürcher, Moguncja 1964

Sei sonatine nuove, wyd. F. Goebels, Moguncja 1966

6 Cembalo-Sonaten, wyd. Ph. Friedheim, Nowy Jork 1967

Sonaten und Stücke na fortepian, m.in. Les Folies d’Espagne, wyd. K. Hermann, Lipsk 1938

Orgelwerke, wyd. T. Fedtke, 2 t., Frankfurt n. Menem 1968

30 geistliche Lieder, wyd. H. Roth, Lipsk 1922; Lieder und Gesänge (w tym Phillis und Tirsis), wyd. O. Vrieslander, Monachium 1922; 2 kantaty solowe, wyd. K. Walther, Lipsk 1922 i Berlin 1942; Magnificat, wyd. G. Graulich, Stuttgart 1971; Heilig ist Gott na alt, chór podwójny i orkiestrę, wyd. K. Geiringer, St. Louis 1955; oratoria Die Israeliten in der Wüste i Auferstehung und Himmelfahrt Jesu, wyd. H.M. Schletterer, Wolfenbüttel 1864–65 i 1865;

Versuch über die wahre Art das Klavier zu spielen..., 2 części, wydanie faksymilowe L. Hoffmann-Erbrecht, Lipsk 1957, 2. wyd. 1969;

C.Ph.E. Bach Versuch über die wahre Art das Clavier zu spielen, faksymilowe wydanie z 1753 (część 1) i 1762 (część 2), wyd. W. Horn, Kassel 1994