Aichinger [´ajśyƞer] Gregor, *1564 Ratyzbona, †21 I 1628 Augsburg, niemiecki organista i kompozytor.
W 1577 (?) przybył do Monachium, gdzie uczył się u O. di Lasso; Zaraz potem w 1578 studiował na uniwersytecie w Ingolstadt (studiosus artium). W tym czasie nawiązał ścisłe stosunki z domem Fuggerów w Augsburgu, a Jacob Fugger (1567–1626) był jego wieloletnim protektorem. Dzięki niemu otrzymał w 1584 stanowisko organisty w kościele St. Ulrich w Augsburgu, które zajmował aż do śmierci; ponadto organizował i prowadził koncerty kameralne w domu Fuggerów.
Następnie w latach 1585(?)–87 udał się do Wenecji, gdzie studiował u G. Gabrielego i pozostawał w bliskich kontaktach z B. Donatem. Przez pewien czas przebywał w Rzymie. Potem w latach 1588–93 podjął ponownie studia uniwersyteckie (filozofia i teologia) w Ingolstadt. Powrócił do Augsburga w 1593 tam nawiązał bliskie kontakty z kapitułą katedralną. W rezultacie w 1600 odbył pielgrzymkę do Rzymu i otrzymał tam święcenia kapłańskie. Po powrocie do Augsburga pełnił dodatkowo (1600–28) funkcję wikariusza chóru katedralnego, a potem od 1608 kanonika kolegiaty St. Gertraud; piastował także inne godności w hierarchii kościoła Augsburga.
Główną zasługą Aichingera jest wprowadzenie do muzyki niemieckiej koncertu religijnego, zarówno w postaci monumentalnych utworów wielochórowych, jak i monodii z towarzyszeniem basso continuo. Twórczość jego wykazuje wyraźne wpływy muzyki włoskiej: początkowo wielochórowego stylu szkoły weneckiej, rzymskich kompozycji oratoryjnych i canzonett, zwłaszcza w preferowanej przez Aichingera pieśniowej twórczości maryjnej, później – religijnego koncertu z basso continuo w stylu Viadany.
Literaura: Th. Kroyer Gregor Aichingers Leben und Werke, «Denkmäler der Tonkunst in Bayern» X, 1, 1909; Th. Kroyer Zu Aichingers Faktur-Kontrapunkten, „Caecilienvereinsorgan” XLVI, 1911; Th. Kroyer Gregor Aichinger als Politiker, w ks. pam. P. Wagnera, red. K. Weinmann, Lipsk 1926, przedr. Ridgewood (Nowy Jork) 1969; E.F. Schmid Gregor Aichinger, „Lebensbilder aus dem bayerischen Schwaben” I, 1952; A. Beer G. Aichinger und Ch. Erbach als Orgelgutachter in Ellwangen, „Musik in Bayern” nr 39, 1989.
Kompozycje
25 zbiorów religijnych utworów wokalnych:
Sacrae cantiones... na 4–6, 8, 10 głosów, 2 ks., wyd. Wenecja 1590, 1595
Liber sacrum cantionum... na 5–8 głosów, wyd. Norymberga 1597
Tricinia Mariana... na 3–4 głosy, wyd. Innsbruck 1598, 2. wyd. Dillingen 1609
Odaria lectissima... na 3–4 głosy, wyd. Augsburg 1600, 3. wyd. 1611
Divinae laudes... na 3 głosy, wyd. Augsburg 1602, 2. wyd. Dillingen 1609, cz. 2 Dillingen 1608
Liturgica sive sacra officia... na 4 głosy, wyd. Augsburg 1603
Vespertinum Virginis canticum... na 5 głosów, wyd. Augsburg 1603
Ghirlanda. Di canzonette spirituali... na 3 głosy, wyd. Augsburg 1603, 3. wyd. 1604
Lacrimae D. Virginis et Ioannis... na 5–6 głosy, wyd. Augsburg 1604, 3. wyd. Królewiec 1644
Psalmus L „Miserere mei Deus”... na 8–12 głosów, wyd. Monachium 1605
Solennia Augustissimi Corporis Christi... na 5 głosów, wyd. Augsburg 1606
Vulnera Christi... na 3–4 głosy, wyd. Dillingen 1606, 2. wyd. 1607
Fasciculus sacrarum harmoniarum... na 4 głosy, wyd. Dillingen 1606, 3. wyd. 1609
Cantiones ecclesiasticae... na 3–4 głosy, wyd. Dillingen 1607 (zawiera uwagi o b.c.)
Virginalia: laudes aetemae Yirginis Mariae... na 5 głosów, wyd. Dillingen 1607
Sacrae Dei laudes... na 2–8 głosów, wyd. Dillingen 1609
Teutsche Gesenglein... na 3 głosy, wyd. Dillingen 1609
Zwey Klaglieder... na 4 głosy, wyd. Dillingen 1613
Officium pro defunctis... na 4–5 głosów, wyd. Augsburg 1615 (zaginione?)
Triplex liturgiarum fasciculus... na 4–6 głosów, wyd. Augsburg 1616
Encomium verbo incamato... na 4 głosy z b.c., wyd. Ingolstadt 1617
Officium angeli custodis... na 4 głosy z b.c., wyd. Dillingen 1617
Quercus Dodonae... na 2–3 głosy z b.c., wyd. Augsburg 1619, 2. wyd. 1621
Carolla eucharistica... na 2–3 głosy z b.c., wyd. Augsburg 1621
Flores musici... na 5–6 głosów z b.c., wyd. Augsburg 1626
Utwory wokalne były również publikowane w ówczesnych antologiach i opracowywane na instrumenty, m.in. w Tabulaturze pelplińskiej
***
6 ricercarów
6 canzon na zespół instrumentalny
toccata na organy
Edycje:
Musica Divina, Annus I, Tomus II, III, IV, wyd. C. Proske, Ratyzbona 1854–63
Ausgewählte Werke von Gregor Aichinger, wyd. Th. Kroyer, «Denkmäler der Tonkunst in Bayern» X, 1, 1909
