Żmudziński, Tadeusz

Żmudziński Tadeusz, *9 VI 1924 Królewska Huta (obecnie Chorzów), †17 X 1992 Katowice, polski pianista i pedagog. W latach 1933–39 kształcił się w Śląskim Konserwatorium Muzycznym w Katowicach w klasie W. Markiewiczówny, uczęszczając równolegle do Państwowego Gimnazjum im. Odrowążów w Chorzowie. Okres II wojny światowej spędził w Krakowie, gdzie kontynuował naukę u Markiewiczówny oraz występował z recitalami w kawiarni Domu Plastyków i w mieszkaniach prywatnych. W 1945 powrócił do Katowic, gdzie 6 maja po raz pierwszy wystąpił z towarzyszeniem Orkiestry Polskiego Radia w Katowicach pod dyrekcją W. Rowickiego (Koncert f-moll F. Chopina) a także wziął udział w audycji radiowej poświęconej K. Szymanowskiemu. W 1946 rozpoczął studia pianistyczne pod kierunkiem W. Markiewiczówny w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. Ukończył je rok później, uzyskując dyplom z najwyższym odznaczeniem. Studia uzupełniające odbył pod kierunkiem I. Ungára w Budapeszcie (1948), W. Giesekinga i A. Cortota w Paryżu (1949) oraz u Z. Drzewieckiego i J. Ekiera w Warszawie (1949). W 1948 dał pierwsze recitale zagraniczne (Dania, Czechosłowacja, Węgry, Holandia). Uczestniczył w Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Scheveningen (1948) oraz Międzynarodowym Konkursie im. Long-Thibaud w Paryżu (1949). W 1949 został laureatem XII nagrody na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie, a w 1952 – laureatem II nagrody II Festiwalu Muzyki Polskiej w Warszawie.

W latach 1950–91 Żmudziński rozwijał intensywną działalność koncertową w Polsce, grając m.in. z Orkiestrą Filharmonii Narodowej, Orkiestrą Filharmonii Śląskiej, Orkiestrą Filharmonii Łódzkiej, Orkiestrą Filharmonii Wrocławskiej, Orkiestrą Filharmonii Bałtyckiej oraz Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, a także w wielu krajach europejskich (m.in. w Austrii, Belgii, Bułgarii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Jugosławii, Niemczech, Szwajcarii, Szwecji, we Włoszech) oraz na świecie (m.in. w Stanach Zjednoczonych, Argentynie, Chinach, Nigerii, Urugwaju i na Kubie). W 1964 wystąpił wraz z sopranistką E. Farrell, skrzypkiem J. Laredo oraz aktorem J. Gielgudem na uroczystym koncercie w Wielkiej Sali Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku. W 1965 dał recitale w Nowym Jorku, Waszyngtonie, Bostonie i Marylandzie (Brahms, Chopin, Szymanowski). Po raz ostatni wystąpił 13 grudnia 1991 w Warszawie wraz z Orkiestrą Filharmonii Narodowej pod batutą K. Korda (IV Symfonia koncertująca K. Szymanowskiego).

Profil pianistyki Żmudzińskiego zarysował się już podczas pierwszych występów w kawiarni Domu Plastyków w Krakowie (1940–42), gdzie wykonywał m.in. utwory J.S. Bacha, F. Busoniego, F. Liszta, J. Brahmsa, oraz w programach jego recitali i koncertów dyplomowych (1947), na które złożyły się m.in. IV Koncert fortepianowy Es-dur L. v. Beethovena, Koncert f-moll F. Chopina i IV Symfonia koncertująca K. Szymanowskiego, która stała się później – obok koncertów fortepianowych R. Schumanna, J. Brahmsa, S. Rachmaninowa, Nocy w ogrodach Hiszpanii M. de Falli i Capriccia I. Strawińskiego – popisową pozycją jego repertuaru. „Wyczynem pianistycznym” nazwano wykonanie obu koncertów Brahmsa podczas jednego wieczoru na Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku (1968). Żmudziński odnosił sukcesy także jako wykonawca solowych utworów Szymanowskiego: jego interpretacje Masek, a zwłaszcza II Sonaty A-dur na recitalu monograficznym w Warszawie (1967) uznano za najlepsze od czasu pierwszych warszawskich występów S. Richtera („Ruch Muzyczny” 1968 nr 19). Wśród prawykonań dokonanych przez Żmudzińskiego były m.in. Wiersze na fortepian i orkiestrę oraz Koncert fortepianowy B. Szabelskiego (Warszawska Jesień 1961 i 1978), koncerty fortepianowe R. Nesslera (Drezno 1961) i K. Meyera (Wrocław 1984).

Działalność pedagogiczną Żmudziński rozpoczął w 1945 w Konserwatorium w Katowicach. Od 1961 prowadził klasę fortepianu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, a od 1973 także w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach (profesor zwyczajny od 1985). Jego absolwentami byli m.in. A. Pikul, M. Korzistka i M. Cieniawa. Uczestniczył w pracach jury wielu konkursów, m.in. Konkursu im. A. Casagrande w Terni (1975, 1976), Konkursu Chopinowskiego w Warszawie (1975, 1980, 1986, 1990), Konkursu im. K.Szymanowskiego w Łodzi (1983) oraz Konkursu im. F. Busoniego w Bolzano (1984).

Artysta zajmował się także działalnością społeczną; pełnił funkcje, m.in. prezesa Towarzystwa Muzycznego im. K. Szymanowskiego, członka zarządu Towarzystwa im. F. Chopina oraz członka Narodowej Rady Kultury i Rady Muzyki.

Żmudziński odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977). Za propagowanie kultury polskiej za granicą otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki oraz Nagrodę Ministra Spraw Zagranicznych.

Literatura: A. Woźniakowska Tadeusz Żmudziński – pianista i nauczyciel w faktach i dokumentach, Kraków 2002; M. Kosińska, Tadeusz Żmudziński, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, listopad 2007, https:// culture.pl/pl/tworca/tadeusz-zmudzinski; S. Dybowski, Tadeusz Żmudziński, https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/osoba/1605.