Surzyński, Mieczysław

Surzyński Mieczysław, *22 XII 1866 Środa Wielkopolska, †11 IX 1924 Warszawa, organista, kompozytor, dyrygent, pedagog, brat Józefa i Stefana. W latach 1885–87 studiował w konserwatorium w Berlinie grę na organach, fortepianie i kompozycję, m.in. u O. Dienela, L. Busslera i R. Radeckego, w latach 1887–90 w konserwatorium w Lipsku u P. Homeyera i S. Jadassohna; kształcił się też w szkole muzyki kościelnej w Ratyzbonie u M. Hallera i F.X. Haberla. Działał jako organista, dyrygent chóralny i pedagog w Poznaniu (gdzie założył Towarzystwo Muzyczne i był organistą w katedrze), Libawie na Łotwie (1891), Petersburgu (1893–ok. 1903, m.in. dyrygował chórem katedry metropolitalnej), Saratowie i Kijowie (1903/04) oraz w Instytucie Muzyki w Warszawie, gdzie prowadził klasy organów (1905-15) oraz kompozycji i kontrapunktu (od 1909). Występował na koncertach organowych w Niemczech, Austrii oraz w Filharmonii Warszawskiej (1904). W latach 1906–14 współpracował z chórem Filharmonii Warszawskiej, z którym przygotował m.in. Requiem Mozarta (1911) i Stabat Mater Pergolesiego (1914). Od ok. 1908 współredagował i publikował swoje artykuły i utwory w czasopiśmie „Śpiew Kościelny”, będąc zarazem organistą katedry warszawskiej i od 1906 wykładowcą w Wyższej Szkole Muzycznej im. F. Chopina przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Od 1915 przebywał na wygnaniu w Saratowie, skąd w 1921 powrócił do Warszawy i do końca życia pracował w konserwatorium.

W zakresie gry organowej Mieczysław Surzyński „nie miał sobie równych w Polsce” (P. Rytel). Chętnie wykonywał wielką literaturę romantyczną (Mendelssohn, Liszt) i spopularyzował mało znany w Polsce gatunek improwizacji organowej. Wygrał międzynarodowe konkursy na improwizację w Rzymie (1900), Petersburgu (1901) i Londynie (1912). Do jego uczniów w konserwatorium w Warszawie należeli m.in. K. Jurdziński, W. Laski, B. Rutkowski, B. Szabelski. Doskonale władał techniką polifoniczną i był mistrzem miniatury (preludia), potrafił nadać swoim utworom wirtuozowski polor.

Literatura [P. Rytel] Śp. Mieczysław Surzyński „Gazeta Warszawska” 1924 nr 250; E. Wrocki Mieczysław Surzyński. Życie i działalność 1866–1924, Warszawa 1924; Mieczysław Surzyński. Notatki autobiograficzne, „Wiadomości Muzyczne” 1925 nr 9, 1926 nr 10–12; L. Kucharski Twórczość organowa Mieczysława Surzyńskiego, „Muzyka” 1973 nr 3; M. Górska Mieczysław Surzyński (1866–1924). Monografia, «Muzyka Religijna w Polsce. Materiały i Studia» III, red. J. Pikulik, Warszawa 1979.