Samuel, Claude

Samuel [samüˊel] Claude, *23 VI 1931 Paryż, †14 VI 2020 Paryż, francuski krytyk i dziennikarz muzyczny, producent programów radiowych . W latach 1955–57 odbył studia muzyczne w Schola Cantorum w Paryżu. W latach 1960–88 pracował jako redaktor muzyczny w radiu i telewizji Office de Radiodiffusion-Télévision Française, od 1989 do 1996 naczelny dyrektor muzyczny radia France-Musique. Autor licznych audycji muzycznych w programach radiowych rozgłośni France-Culture i France-Musique  (ponad tysiąc audycji w latach 1957–2007) . Zajmował się także krytyką i eseistyką muzyczną w „Harmonie”, „Panorama de la Musique”, „La Lettre du Musicien” i „Diapason” oraz w „Paris-Presse” (1960–70), „Le Point” (1974–89), „Le Matin” (1977–88).

W 1993 ustanowił doroczną nagrodę „Prix des Muses” za najlepszą książkę francuską o muzyce, która w 2016 stałą się „Prix du Livre France Musique-Claude Samuel”. Od 2009 do 2020 prowadził bogaty materiałowo, muzyczny blog Quobuz – „Le regard de Claude Samuel”, relacje i refleksje poświęcone życiu muzycznemu oraz historii muzyki XX wieku, niepozbawione wspomnień osobistych.

W jego piśmiennictwie tłumaczonym na wiele języków europejskich (prowadzone przez Samuela rozmowy, oprócz emisji na antenie, ukazały się w kilku wydaniach książkowych), zwłaszcza na japoński, Messiaen był kompozytorem uprzywilejowanym (także Xenakis i Ligeti). Mała książeczka Entretiens avec Olivier Messiaen (Belfond 1967) zawierała esencję poglądów kompozytora i stała się katechizmem Messiaenowskim, cieszącym się  zainteresowaniem muzykologów i melomanów. Do najważniejszych publikacji Messiaenowskich Samuela należą Permanence d’ O. Messiaen. Dialogues et commentaires (Arles 1999) oraz Le Livre du centenaire wydana w 2008 roku, na stulecie urodzin kompozytora.

Twórca, współpracownik i konsultant wielu festiwali muzycznych, m.in. Rencontres Internationales d’Art Contemporaine w La Rochelle, w Metz i Rennes oraz w Royan, gdzie utworzył konkurs pianistyczny im. O. Messiaena (w 1967 polski uczestnik Andrzej Tatarski). W Radio France stworzył i kierował Festivalem Présences  od 1991 do 1997,  na którym w 2022 uczczono jego pamięć wystawą „Siedem żywotów C. Samuela”. W 1977 powołał do życia Centre Acanthes, ośrodek muzyki współczesnej, który organizował w Villeneuve-lès-Avignon kursy wakacyjne prowadzone przez najwybitniejszych kompozytorów XX w. (m.in. K. Stockhausen, P. Boulez, O. Messiaen, W. Lutosławski, L. Nono, T. Takemitsu, E. Carter) oraz muzyków-wykonawców (C. Helffer, J. i Y. Loriod, Ch. Rosen, S. Gualda, M. Tabachnik, P.-L. Aimard, Kwartet Arditti i in.). W 2000 w Krakowie z pomocą tamtejszej Akademii Muzycznej reprezentowanej przez prof. Marka Chołoniewskiego, Samuel zorganizował letnią akademię nowej muzyki Centre Acanthes. Stale pozostawał we współpracy z paryskim Institute de Recherche et de Coordination Acoustique/Musique (kursy informatyki muzycznej i warsztaty kompozytorskie prowadzili czołowi przedstawiciele tej specjalności: I. Fedele, J. Harvey, M. Jarrell, M. Lindberg, M. Matalon, T. Murail). Samuel był inicjatorem  i dyrektorem konkursów muzycznych miasta Paryża (fortepianowych, wiolonczelowych, instrumentów dętych i innych).

W 1985 Samuel otrzymał order kawalera Legii Honorowej. Po jego śmierci Radio France-Music zorganizowało całonocną emisję jego pamięci.

Literatura: J. Stankiewicz Claude Samuel, postać emblematyczna muzyki współczesnej, „Ruch Muzyczny”, https://ruchmuzyczny.pl, dostęp: 13.07.2020.