Podhajski, Marek

Podhajski Marek Andrzej, *7 IV 1938 Nowogródek, polski teoretyk muzyczny i pedagog. W latach 1955–58 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Gdańsku, 1957–61 w PWSM w Sopocie teorię muzyki oraz kompozycję u P. Rytla, a następnie u K. Pałubickiego (dyplom 1966). Po ukończeniu studium doktoranckiego w PWSM (obecnie Akademia Muzyczna) w Warszawie uzyskał tamże 1971 stopień doktora (promotor K. Pałubicki), habilitował się w 1993 na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie na podstawie pracy o teorii harmonii J. Jarmusiewicza. Od 1961 pracował w PWSM w Sopocie (od 1966 uczelnia działa w Gdańsku, od 1982 Akademia Muzyczna): 1961 asystent, 1972 docent, 1982 profesor; tamże w latach 1972–75 był dziekanem Wydziału Wychowania Muzycznego, 1975–78 dziekanem Wydziału Kompozycji i Teorii Muzyki, 1972–78 kierownikiem Katedry Kompozycji i Teorii Muzyki, 1982–84 prorektorem. W uczelni gdańskiej przejawiał dużą aktywność organizacyjną; z jego inicjatywy w 1972 zostało utworzone wydawnictwo jako odrębna jednostka instytucjonalna, w 1978 powołany został przez Ministerstwo Kultury i Sztuki Międzywydziałowy Instytut Teorii Muzyki, przekształcony 1985 w Instytut Teorii Muzyki, którym Pociej kierował w latach 1978–81 oraz 1988–90. Był bardzo zaangażowany w organizowanie międzynarodowych sesji naukowych, ujętych w cykle tematyczne, prowadził przez wiele lat cykl konferencji na temat Muzyka fortepianowa (od 1976), zainicjował sesje na temat Marynistyka w muzyce (1978–87). Pod jego kierunkiem napisano ok. 50 prac magisterskich i kilka doktorskich. Prowadził również zajęcia dydaktyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie (1976–79) i Słupsku (1979–89), wykładał gościnnie w ośrodkach muzycznych za granicą (Australia, Bułgaria, Czechosłowacja, Holandia, Rosja). Od 1990 przebywa w Akureyri (Islandia), gdzie prowadzi działalność dydaktyczną i naukową; był współorganizatorem I Festiwalu Islandzkiej Muzyki Fortepianowej (23–25 V 1992 w Akureyri). Jest członkiem International Biographical Centre Advisory Council w Cambridge oraz American Biographical Institute Research Association. Odznaczenia i nagrody: 1978 Złoty Krzyż Zasługi, 1983 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 1973, 1977 i 1982 nagroda Ministra Kultury i Sztuki.

W centrum zainteresowań naukowych Podhajskiego znajduje się teoria muzyki, a zwłaszcza analiza formy muzycznej, którą podjął w rozważaniach na temat formy sonatowej (1977, 1981) i zademonstrował na przykładzie normatywnej analizy mazurków Chopina (1983), wyróżniając 4 poziomy badań: 1. elementarny (motyw, fraza, zdanie), 2. podstawowy (okres), 3. mikroforma (budowa części), 4. makroforma (forma jako całość). Opracowanie i wydanie napisanej w 1932 rozprawy doktorskiej Cz.K. Zawiejskiego na temat traktatu J. Jarmusiewicza Nowy system muzyki (1843) skłoniło Podhajskiego do podjęcia badań w aspekcie historycznym nad polskimi pracami z zakresu harmonii funkcyjnej; współczesną techniką kompozytorską zajął się w artykule o kompozytorach XX w. (Hindemith, Szostakowicz i in.). Szczególne znaczenie ze względu na bogaty zasób informacji mają dwie książki poświęcone muzyce islandzkiej; Dictionary of Icelandic Composers zawiera oprócz 81 sylwetek twórców studium o środowisku kompozytorskim oraz kalendarium najważniejszych wydarzeń w życiu muzycznym Islandii, natomiast w Icelandic Piano Music zostały opublikowane wypowiedzi kompozytorów i referaty wygłoszone podczas I Festiwalu Islandzkiej Muzyki Fortepianowej.

Literatura: Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku 1947–1997, ks. jubileuszowa, red. J. Krassowski, Gdańsk 1997; Dzieło muzyczne między inspiracją a refleksją, ks. pam. Marka Podhajskiego, red. J. Krassowski, Gdańsk 1998.