Phalèse [fal’e:z] Pierre I, Petrus Phalesius, właśc. P. van der Phaliesen, *ok. 1505-10 Leuven, †ok. 1573-76 Leuven, belgijski wydawca muzyczny. Otrzymał staranne wykształcenie, znał łacinę, francuski i niemiecki. W 1542 został księgarzem na uniwersytecie w Leuven. W 1545 rozpoczął działalność edytorską od wydawania licznych ksiąg naukowych i pedagogicznych, 5 tabulatur lutniowych z transkrypcją chansons, które drukował u M. de Raymakera (Rotariusa), J. Baethena, S. van Sassena i R. Velpena. W 1547 otrzymał 3-letni przywilej drukarski, a w 1551 pozwolenie na otwarcie własnej drukarni. Od 1554 już wszystkie druki muzyczne były sygnowane jego nazwiskiem. W latach 1554–56 wydał 8 tomów Cantionum sacrarum vulgo moteta vocant 5–8 vocum, w 1561 Cantuale iuxta usum insignis ecclesiae Amstelredamensis – jedyne jego dzieło tłoczone techniką druku pojedynczego przy użyciu gotyckiej czcionki chorałowej. Wydał 10 tomów mszy Clemensa non Papa (1556–60), w 1563 zaczął drukować francuskie tabulatury lutniowe, w 1568 wydał Luculentum theatrum musicum, zawierające 142 utwory m.in. J. Arcadelta, Clemensa non Papa, Th. Crecquillona, N. Gomberta, J. Obrechta, Orlanda di Lasso, A. Willaerta. Dokonywał także przedruków paryskich wydawnictw Le Roya i Ballarda. 19 VII 1570 poddał się egzaminowi w cechu drukarzy antwerpskich; otrzymał tytuł „expert en l’art d’imprimer musique” i utworzył spółkę z wydawcą i drukarzem z Antwerpii Jeanem Bellère (*1526, †15 X 1595), chociaż oba wydawnictwa pozostały w swoich miastach. W połączonej oficynie ukazywały się tylko druki muzyczne, głównie utwory kompozytorów szkoły flamandzkiej (E. Andriaenssena, J. de Castro, Clemensa non Papa, N. Gomberta, Orlanda di Lasso, J. Obrechta, A. Willaerta, J.P. Sweelincka). Ich pierwsze wspólne dzieło to Praestantissimorum divinae musices auctorum missae decem 4, 5 et 6 vocum. Wydawnictwa Phalèse’a wyróżniały się piękną szatą graficzną, bogatym zdobnictwem, doskonałą czcionką i dobrym gatunkiem papieru.
Po śmierci Phalèse’a i krótkiej działalności jego syna Corneille’a, który wydał m.in. reprint monachijskiego wydania Patrocinium musices, pars 1 Orlanda di Lasso, firmę przejął młodszy syn Pierre II (*ok. 1545 Leuven, †13 III 1629 Antwerpia). Jego pierwszą publikacją było Patrocinium musices, pars 2–4 Orlanda di Lasso (1577–78). W 1581 przeniósł firmę do Antwerpii, został przyjęty do Gilde de Saint Luc i odtąd wydawnictwo nosiło nazwę Pierre Phalèse et Jean Bellère. W latach 1583–91 firma wydała 4 zbiory włoskich madrygałów (do 1634 kilkakrotnie wznawiane): Harmonia celeste, Musica divina, Symphonia angelica i Melodia olympica, a także księgi madrygałów poszczególnych kompozytorów włoskich (A. Agazzari, F. Anerio, G. Croce, G. Frescobaldi, L. Marenzio, C. Monteverdi, B. Pallavicino, S. Rossi, O. Vecchi). Popularyzowano w ten sposób muzykę włoską, ale nie zaniedbywano wydań kompozytorów niderlandzkich. Od 1596 Phalèse młodszy już sam prowadził ożywioną działalność wydawniczą, w której początkowo dominowała muzyka świecka, lecz z czasem przewagę zyskała muzyka religijna; wydał m.in. Florilegium sacrarum cantionum quinque vocum (1609), zawierające 66 motetów ówczesnych kompozytorów różnych narodowości. Był prawdziwym znawcą muzyki, co widoczne jest w układzie wydawanych antologii. Zyskał miano najznakomitszego i najproduktywniejszego drukarza niderlandzkiego, zarówno dzięki jakości i różnorodności druków, jak i wielkości nakładów. Po jego śmierci do 1674 firmę p.n. Haeredes Petri Phalesi prowadziły kolejno jego córki: Magdalena (ochrzcz. 25 VII 1586 Antwerpia, †30 V 1652 Antwerpia) i Maria (ochrzcz. 10 XII 1589 Antwerpia, †ok. 1674 Antwerpia). Obie wydały w latach 1629–74 ok. 90 druków, zawierających msze, motety i madrygały, głównie kompozytorów włoskich, w tym wiele przedruków z oficyn weneckich: Gardano, Vincenti i Magni. W ostatnim 20-leciu istnienia z powodu spadku produkcji firma nieco straciła na znaczeniu, jednak przez 125 lat była wiodącą oficyną muzyczną w Niderlandach i jedną z czołowych w Europie. Wydrukowała ok. 190 dzieł indywidualnych i 170 zbiorowych z utworami wszystkich wybitnych kompozytorów niderlandzkich, francuskich i włoskich.
Literatura: A. Goovaerts Notice biographique et bibliographique sur Pierre Phalèse, Bruksela 1869; A. Goovaerts Histoire et bibliographie de la typographie musicale dans les Pays-Bas, Antwerpia 1880, przedr. Hilversum 1963; H. Vanhulst Catalogue des éditions de musique publiées à Louvain par Pierre de Phalèse et ses fils 1545–1578, Bruksela 1990; N. Gabriëls Eugeen Schreurs, I. Bossuyt Petrus Phalesius en het stedelijk muziekleven in de Vlaamse Renaissancestad Leuven, Leuven 2005.
