Kittl Jan Bedřich, Johann Friedrich, *8 V 1806 Orlík (n. Wełtawą, pow. Písek), †20 VII 1868 Leszno (Polska), czeski kompozytor i dyrygent. Studiował prawo na uniwersytecie w Pradze i jednocześnie uczył się kompozycji u V.J. Tomaška, któremu dedykował Idylle op. 1 na fortepian. Początkowo był zatrudniony w czeskiej prokuraturze finansowej w Pradze. W 1836 zrezygnował z kariery urzędniczej i poświęcił się muzyce. Jego Septet op. 25 oraz Nonet, a przede wszystkim pieśń Hvězdou já být zyskały dużą popularność. Europejski rozgłos przyniosła mu symfonia Lovecká, którą w 1839 L. Spohr dyrygował w Kassel, a w 1840 F. Mendelssohn w Lipsku. W 1843 Kittl został po F.D. Weberze dyrektorem praskiego konserwatorium. Koncerty orkiestrowe konserwatorium pod dyrekcją Kittla należały do najlepszych w Pradze. Przy współpracy z orkiestrą konserwatorium odbyła się w 1854 praska premiera Tannhäusera Wagnera. Kittl spotykał się z Lisztem i Berliozem podczas ich pobytu w Pradze. Przyjaźnił się z Wagnerem, do jego libretta skomponował operę Francouzové před Nizzou, marsza z tej opery śpiewali czescy studenci w czasie rewolucji 1848. Kittl współpracował z F. Škroupem przy organizacji uroczystości związanych ze 100-leciem urodzin W.A. Mozarta (1856) i F. Schillera (1859). IV Symfonia, którą napisał z okazji 50. rocznicy założenia praskiego konserwatorium (1858), była ostatnim sukcesem Kittla. Ze względu na zły stan zdrowia i kłopoty finansowe musiał q 1865 opuścić konserwatorium i przeniósł się do Leszna. Portret Kittla namalował J. Mánes.
Kittl należy do pierwszych czeskich romantyków. Nie związał się jednak całkowicie z ruchem odrodzenia narodowego; prezentował postawę charakterystyczną dla utrakwistów. E. Rychnovsky niesłusznie uważał go za Niemca, gdyż w latach 60. Kittl przyczynił się — przy współpracy z J.N. Škroupem — do rozwoju czeskiego śpiewu chóralnego dwoma cyklami pieśni chóralnych. Symfonia Lovecká Kittla utrzymuje się do dziś w repertuarze koncertowym. Utwór ten wykazuje wprawdzie wpływy Mendelssohna, ale zawiera także cechy typowe dla muzyki czeskiej. Kittl należy do najwybitniejszych symfonistów czeskich przed Dvořákiem. Jego kompozycje odznaczają się efektowną instrumentacją. Zanim stały się znane dzieła operowe Smetany, największe sukcesy odnosiła w Czechach opera Kittla Francouzové před Nizzou. Z uczniów Kittla wyróżnili się W. Blodek i V. Lisinski.
Literatura: E. Rychnovsky Johann Friedrich Kittl, Praga 1904; J. Branberger i A. W. Ambros Konservatoř hudby v Praze, Praga 1911, tłum. niemieckie 1911; E. Rychnovsky Johann Friedrich Kittl, „Der Auftakt” VIII, 1928; M. Tarantová Johann Friedrich Kittl, Praga 1948; R. Quoika Die Musik der Deutschen in Böhmen und Mähren, Berlin 1956; J. Burghauser wstęp do Johann Friedrich Kittl — Symfonie Es-dur, Praga 1960 (zawiera spis dzieł Kittla i bibliografię).
orkiestrowe:
I Symfonia d-moll op. 19, 1836
II Symfonia „Lovecká” Es-dur op. 9, 1837, wyk. Praga 1838
III Symfonia D-dur op. 24, 1842
IV Symfonia C-dur, 1857, wyk. Praga 1858
3 uwertury koncert. — I D-dur op. 22, wyk. Praga 1841, II E-dur, III (zaginiona)
4 marsze op. 32, op. 33
kameralne:
Nonet 1835 (zaginiony)
Grand septuor Es-dur op. 25, na fortepian i instrumenty dęte, 1832 (?)
2 tria fletowe — op. 11 i 12
Trio op. 28, na fortepian, skrzypce i wiolonczelę, 1842
fortepianowe:
Grande sonate op. 27, na 4 ręce, 1847
6 Idylles op. 1, 6 Idylles op. 2, 1838
3 Scherzi op. 6
2 Romanze op. 8 i op. 10
24 Impromptus op. 17, 18, 26, 30, 38, 59
Berceuse op. 39
Aquarelles op. 42, 44, 45
Nocturne op. 53
Stammbuch-Blätter op. 58
inne pojedyncze utwory
wokalne i wokalno-instrumentalne:
liczne pieśni, m.in. Prager wilde Rose na głos i fortepian, oraz utwory chóralne, m.in. Tři sbory vlastenecké op. 60, Tři sbory op. 131, sł. G. Pfleger, 1863
Msza C-dur na głos solo, chór i orkiestrę, 1844, wyk. Praga 1844
Requiem (zaginione)
Jubelkantate op. 34, 1854
opery:
Daphnis Grab, Praga 1825 (zaginiona)
Bianca und Giuseppe oder Die Franzosen vor Nizza op. 31, libretto R. Wagner, wyst. Praga 1848, w czeskim przekładzie Praga 1875
Waldblume, libretto J.M. Hickel, wyst. Praga 1852
Die Bilderstürmer, libretto J.E. Hartmann, wyst. Praga 1854.
Praca:
Praktische Orgelschule für Präparanden, Wiedeń 1861, 2. wyd. 1883.