Zubeldia, Emiliana de

Zubeldia [Oub'eldja], Zubeldia Inda, Emiliana de, pseud. Emily Bydwealth, *6 XII 1888 Salinas de Oro (Hiszpania), †26 V 1987 Hermosillo (Meksyk), meksykańska kompozytorka i pianistka hiszpańskiego (baskijskiego) pochodzenia. W dzieciństwie uczyła się gry na fortepianie w Academia Municipal de Música w Pampelunie, a następnie do 1906 w Real Conservatorio w Madrycie. Naukę kontynuowała w Schola Cantorum w Paryżu pod kierunkiem B. Selvy (fortepian) i V. d’Indy’ego (kompozycja). Koncertowała w Europie i Ameryce. Jako kompozytorce popularność przyniosło jej 8 tańców baskijskich na 2 fortepiany, z opracowaniem choreograficznym w wykonaniu tancerzy Centro Vasco Americano w Nowym Jorku. W Stanach Zjednoczonych poznała Augusta Novara, meksykańskiego teoretyka muzyki, akustyka i konstruktora nowych instrumentów, m.in. instrumentu podobnego do fortepianu, umożliwiającego wydobycie oryginalnych efektów kolorystycznych. Zubeldia dała pierwszy recital na tym instrumencie w 1933 w m. Meksyku. Tamże w latach 1937–47 mieszkała i uczyła muzyki; obywatelstwo meksykańskie przyjęła w 1942. W 1947 osiadła w Hermosillo; wiele swoich utworów przekazała tamtejszemu Universidad de Sonora. W swojej twórczości (116 utworów) wykorzystywała elementy folkloru hiszpańskiego i baskijskiego.

Literatura: L. Varela Zubeldia. Maestra Maitea, Hermosillo 1992.