Wiłkomirski Michał, *27 II 1902 Moskwa, †13 XII 1989 Podkowa Leśna, polski skrzypek, altowiolista i pedagog, syn Alfreda. Od 6. roku życia uczył się gry na skrzypcach pod kierunkiem ojca. Od 1919 występował w Polsce – z rodzeństwem w Trio Wiłkomirskich oraz jako solista w Filharmonii Warszawskiej, gdzie wykonał koncert skrzypcowy J. Brahmsa (debiut 1 X 1919), M. Karłowicza (1922) i L. van Beethovena (1924); ponadto każdego roku miał w Warszawie kilka recitali. W XI 1925 dzięki B. Hubermanowi przebywał na rocznym stypendium w Paryżu, gdzie studiował w Institut de Violon L. Capeta u S. Joachim-Chaigneau. W V 1927 wyjechał do Stanów Zjednoczonych i do 1941 przebywał w Chicago. Podjął pracę jako nauczyciel w Sherwood School, potem w Chicago Musical College i na wydziale muzycznym jednego z miejscowych uniwersytetów. Był też koncertmistrzem orkiestry kameralnej radia w Chicago, występował jako solista i kameralista, m.in. przez 10 lat w Russian Trio; otrzymywał dobre recenzje w gazetach chicagowskich, zaliczano go do skrzypków światowej klasy. W 1941 z powodu przepracowania i skrajnego wyczerpania zmienił za namową lekarzy tryb życia i środowisko. Przeniósł się z rodziną do Teksasu, kupił farmę i został hodowcą. W 1945 odrzucił propozycję objęcia stanowiska pierwszego skrzypka w kwartecie Pro Arte, ale czasami występował jako solista z kameralną orkiestrą radiową w Chicago. W Mission w stanie Teksas zorganizował i prowadził 40-osobową orkiestrę amatorską, koncertując z nią w miastach nad rzeką Rio Grande. W Mission założył także i prowadził teatr muzyczny. W 1957 z powodu bankructwa farmy osiadł w Houston i wznowił działalność muzyczną. W 1atach 1958–61 uczył na wydziale muzycznym uniwersytetu w Houston, w 1959–71 grał w Houston Symphony Orchestra, początkowo jako skrzypek, potem altowiolista, i w Houston String Quartet. W VIII 1965 przybył do Polski i nagrał dla Polskiego Radia z Marią i Kazimierzem Wiłkomirskimi Trio élégiaque d-moll op. 9 S. Rachmaninowa. W sezonie 1966/67 przybył ponownie do kraju i jako solista wystąpił w Filharmonii Narodowej i Filharmonii Szczecińskiej oraz na recitalach w Warszawie, Kaliszu i Białymstoku. Trio Wiłkomirskich koncertowało w Filharmonii Narodowej, Filharmonii Lubelskiej, w PWSM w Łodzi i we Wrocławiu. W 1971 Michał Wiłkomirski przeszedł na emeryturę. Postępujący niedowład rąk uniemożliwił mu dalsze występy. W 1972 przeniósł się na stałe do Polski i zamieszkał w Podkowie Leśnej. Stan zdrowia już nie pozwolił mu włączyć się w nurt polskiego życia muzycznego.
Literatura: K. Wiłkomirski Mój brat Michał, „Ruch Muzyczny” 1987 nr 5 i 6.
