Weinert, Antoni

Weinert, Wejnert, Veinert, Wainert, Wajnert, Weynert Jan Antoni, *2 VI 1751 Friedland (obec. Frydlant, płn.-wsch. Czechy) lub Lusdorf (w księstwie Friedland), †18 VI 1850 Warszawa, polski flecista i kompozytor czeskiego pochodzenia. Muzyki uczył się we Friedlandzie, podobnie jego dwaj bracia i dwie siostry; przez jakiś czas przebywał z rodziną w Saksonii. Powróciwszy do Friedlandu poznał Antoniego Lubomirskiego i 1773 wyjechał z nim do Polski, gdzie pracował w jego posiadłości w Opolu Lubelskim jako nauczyciel. W 1774 osiadł w Warszawie i tegoż roku wystąpił po raz pierwszy w kościele Augustianów (św. Marcina) oraz w katedrze; w 1777 został flecistą orkiestry teatru publicznego, związanego z dworem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, a już w 1778 uzyskał status pierwszego flecisty orkiestry królewskiej. Prawdopodobnie od 1779 Antoni Weinert był członkiem tzw. kapeli wiedeńskiej Johanna Steffana (Jana Stefaniego) złożonej z 9 muzyków z Pragi, która od 1779 przez kilkanaście lat działała na dworze królewskim w Warszawie. Często koncertował: w 1780 co najmniej dwukrotnie na dworze, w 1783 i 1786 w Teatrze Narodowym, gdzie wykonał swoje 2 koncerty fletowe, a 17 I 1787, w 55. rocznicę urodzin króla, zaprezentował operę Donnerwetter. Przed 3. rozbiorem Polski Antoni Weinert piastował funkcję dyrektora orkiestry królewskiej jako następca G. Cervelliniego. W VIII 1795 wyjechał do Grodna, by omówić z królem sytuację muzyków po rozwiązaniu orkiestry, następnie przeniósł się do Rogalina k. Poznania, gdzie w rezydencji Filipa Raczyńskiego w latach 1796–1804 kierował dworską orkiestrą i uczył muzyki jego synów Edwarda i Atanazego. Po powrocie do Warszawy ok. 1804 utrzymywał się z prywatnych lekcji śpiewu, gry na fortepianie i flecie oraz kompozycji i dyrygowania. Od ok. 1814 koncertował, często z rodziną, w Towarzystwie Muzyki Religijnej i Narodowej, wykonując w kościele Pijarów, Sakramentek i ewangelicko-augsburskim św. Trójcy własne utwory religijne; grywał też w Resursie Kupieckiej, w latach 1817–24 uczył śpiewu w ośrodku dla sierot przy szpitalu Dzieciątka Jezus i urządzał koncerty w swoim mieszkaniu na ul. Nalewki. W latach 1821–30 prowadził klasę śpiewu w Instytucie Muzyki i Deklamacji. Od 1833 do 1839 (lub dłużej) grał na flecie w orkiestrze Teatru Wielkiego. Pozostawał w serdecznych kontaktach z J. Elsnerem, był dobrym znajomym Mikołaja Chopina i W. Żywnego. Żył prawie 100 lat, w 61. roku życia przeszedł na emeryturę, lecz nadal brał udział w życiu muzycznym Warszawy. Był żonaty z córką M. Kamieńskiego; miał trzech synów i córkę. Zmarł w domu przy ul. Oboźnej, pochowany został 20 VI na Cmentarzu Powązkowskim, egzekwie odbyły się 26 VI w kościele Augustianów, tamże wykonaniem Requiem Mozarta (1 VII) koledzy z dworskiej orkiestry królewskiej oddali hołd zmarłemu.

Muzyka Antoniego Weinerta reprezentuje styl klasyczny; był on świadkiem rozkwitu romantyzmu, ale zbyt wiele jego dzieł zaginęło, by stwierdzić, czy interesował się językiem nowej epoki. Swą wielostronną i długoletnią działalnością współtworzył obraz życia muzycznego czasów Stanisławowskich; według A. Żórawskiej-Witkowskiej był muzykiem „przynajmniej średniej klasy”, jego utwory nie odnosiły jednak sukcesów, choć dość dobrze opanował technikę kompozytorską. M. Karasowski, który z pewnością znał Antoniego Weinerta osobiście, twierdził, że jego opery nosiły ślady wpływu M. Kamieńskiego, a pod względem formy, melodyki, „szerokości planu” nie były oryginalne i nie miały powodzenia; rzeczywiście schodziły ze sceny po jednym lub dwóch przedstawieniach.

Literatura: „Warszawska Gazeta Policyjna” 1845 nr 323 (życiorys) oraz 1850 nr 170 (nekrolog); „Kurier Warszawski” 1850 nr 157 (nekrolog), 162 oraz 167; K.W. Wójcicki Cmentarz Powązkowski, Warszawa 1855 (zawiera fragm. wspomnień Antoniego Weinerta); M. Karasowski Rys historyczny opery polskiej, Warszawa 1859; L. Bernacki Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta, t. 2, Lwów 1925; J. Prosnak Kultura muzyczna Warszawy XVIII wieku, Kraków 1955; J. Elsner Sumariusz moich utworów muzycznych…, Kraków 1957; A. Ciechanowski Orkiestra Stanisława Augusta, „Ruch Muzyczny” 1958 nr 19; S. Szenic Cmentarz Powązkowski, t. 1: 1790–1850, Warszawa 1979; A. Nowak-Romanowicz Utwór na śmierć księcia Józefa Poniatowskiego, „Muzyka” 1982 nr 3-4; A. Żórawska-Witkowska Muzyka na dworze i w teatrze Stanisława Augusta, Warszawa 1995.