logotypes-ue_ENG

Weiner, Leó

Biogram i literatura

Weiner [w'aj~] Leó, *16 IV 1885 Budapeszt, †13 IX 1960 Budapeszt, węgierski kompozytor i pedagog. W latach 1901–06 studiował u H. Koesslera w Akademii Muzycznej im. F. Liszta w Budapeszcie. W 1907/08 był korepetytorem w tamtejszym teatrze Népszínhàz-Vígopera. Od 1908 wykładał teorię muzyki, w latach 1912–22 był profesorem kompozycji, zaś od 1920 do 1957 profesorem muzyki kameralnej w Akademii Muzycznej w Budapeszcie. Laureat m.in. nagrody im. Erkela (1906), Coolidge Prize (1922) za II Kwartet smyczkowy oraz dwukrotnie nagrodę im. Kossutha (1950, 1960).

W twórczości kompozytorskiej Weinera zaznacza się związek z tradycją muzyki romantycznej. W jego wczesnych dziełach orkiestrowych i kameralnych pojawiają się wpływy F. Mendelssohna-Bartholdy’ego i R. Schumanna oraz romantycznej muzyki węgierskiej (np. rapsodii węgierskich Liszta). Po 1931 szerzej nawiązywał w swych kompozycjach do węgierskiej muzyki ludowej. Był wybitnym pedagogiem, do jego uczniów należeli m.in. A. Dorati, G. Solti, E. Ormandy, G. Anda i J. Starker. Był także autorem prac teoretycznych i podręczników muzycznych wydawanych w Budapeszcie.

Literatura: G.S. Gál Weiner Leó életműve (‘życie i dzieło Leó Weinera’), Budapeszt 1959; Emlekeink Weiner Leóról (‘wspomnienia o Leó Weinerze’), red. M. Berlász, Budapeszt 1985; Weiner-tanulmányok, księga pamiątkowa Weinera, red. J. Kárpáti, Budapeszt 1989; Weiner Leó és tanítványai (‘L. W. i jego uczniowie’), 50 wspomnień o Weinerze, red. M. Berlász, Budapeszt 2003.

Kompozycje

Instrumentalne:

orkiestrowe:

Katonásdi (‘zabawa żołnierzykami’) op. 16a, 1924

Magyar népi táncok (‘węgierskie tańce ludowe’) op. 18, suita, 1931

I Divertimento op. 20, na orkiestrę smyczkową 1934

II Divertimento „Magyar népi dallamok” (‘węgierskie melodie ludowe’) op. 24, na orkiestrę smyczkową, 1938, także wersja na kwartet smyczkowy

III Divertimento Impressioni ungheresi op. 25, 1950

Változatok egy magyar népdal felett (‘wariacje na temat węgierskich pieśni ludowych’) op. 30, 1949

IV Divertimento op. 38, 1951

V Divertimento op. 39, 1951

Toldi op. 43, poemat symfoniczny, 1952

na małą orkiestrę:

Serenada op. 3, 1906

I Kwartet smyczkowy Es-dur op. 4, 1906

Farsang (‘karnawał’) op. 5, 1907

I Sonata skrzypcowa D-dur op. 9, 1911, wersja z orkiestrą jako I Koncert skrzypcowy op. 41, 1958

II Sonata skrzypcowa fis-moll op. 11, 1918, wersja z orkiestrą jako II Koncert skrzypcowy op. 45, 1957

II Kwartet smyczkowy fis-moll op. 13,1921

Concertino op. 15, na fortepian i orkiestrę, 1923

III Kwartet smyczkowy G-dur „Pastorale, phantaisie et fugue” op. 26, 1938

fortepianowe:

Präludium, Nocturne und Scherzo op. 7, wyd. 1911, wersja orkiestrowa pt. Preludio, nottumo e scherzo diabolico op. 31, 1950

Passacaglia op. 17, 1936, wersja orkiestrowa op. 44, 1955

Wokalne:

utwory na chór a cappella

Sceniczne:

A gondolds (‘gondolier’), opera, z A. Szirmaim, libretto G. Szini i I. Balla, niewystawiona, zaginiona

Csongor és Tünde M. Vorosmartyego, muzyka do sztuki teatralnej, 1913, wyst. Budapeszt 1916, z tego intermezzo orkiestrowe Prinz Csongor und die
Kobolde
op. 10,1913

Csongor és Tünde, balet, libretto L. Markus wg M. Vörösmarty’ego, 1927, wyst. Budapeszt 1930, z tego suita orkiestrowa op. 10b, 1937

Opracowania:

opracowania na orkiestrę utworów J.S. Bacha, B. Bartóka, H. Berlioza, F. Liszta, F. Schuberta i P. Czajkowskiego