Weiner [w’aj~] Leó, *16 IV 1885 Budapeszt, †13 IX 1960 Budapeszt, węgierski kompozytor i pedagog. W latach 1901–06 studiował u H. Koesslera w Akademii Muzycznej im. F. Liszta w Budapeszcie. W 1907/08 był korepetytorem w tamtejszym teatrze Népszínhàz-Vígopera. Od 1908 wykładał teorię muzyki, w latach 1912–22 był profesorem kompozycji, zaś od 1920 do 1957 profesorem muzyki kameralnej w Akademii Muzycznej w Budapeszcie. Laureat m.in. nagrody im. Erkela (1906), Coolidge Prize (1922) za II Kwartet smyczkowy oraz dwukrotnie nagrodę im. Kossutha (1950, 1960).
W twórczości kompozytorskiej Weinera zaznacza się związek z tradycją muzyki romantycznej. W jego wczesnych dziełach orkiestrowych i kameralnych pojawiają się wpływy F. Mendelssohna-Bartholdy’ego i R. Schumanna oraz romantycznej muzyki węgierskiej (np. rapsodii węgierskich Liszta). Po 1931 szerzej nawiązywał w swych kompozycjach do węgierskiej muzyki ludowej. Był wybitnym pedagogiem, do jego uczniów należeli m.in. A. Dorati, G. Solti, E. Ormandy, G. Anda i J. Starker. Był także autorem prac teoretycznych i podręczników muzycznych wydawanych w Budapeszcie.
Literatura: G.S. Gál Weiner Leó életműve (‘życie i dzieło Leó Weinera’), Budapeszt 1959; Emlekeink Weiner Leóról (‘wspomnienia o Leó Weinerze’), red. M. Berlász, Budapeszt 1985; Weiner-tanulmányok, księga pamiątkowa Weinera, red. J. Kárpáti, Budapeszt 1989; Weiner Leó és tanítványai (‘L. W. i jego uczniowie’), 50 wspomnień o Weinerze, red. M. Berlász, Budapeszt 2003.
Instrumentalne:
orkiestrowe:
Katonásdi (‘zabawa żołnierzykami’) op. 16a, 1924
Magyar népi táncok (‘węgierskie tańce ludowe’) op. 18, suita, 1931
I Divertimento op. 20, na orkiestrę smyczkową 1934
II Divertimento „Magyar népi dallamok” (‘węgierskie melodie ludowe’) op. 24, na orkiestrę smyczkową, 1938, także wersja na kwartet smyczkowy
III Divertimento Impressioni ungheresi op. 25, 1950
Változatok egy magyar népdal felett (‘wariacje na temat węgierskich pieśni ludowych’) op. 30, 1949
IV Divertimento op. 38, 1951
V Divertimento op. 39, 1951
Toldi op. 43, poemat symfoniczny, 1952
na małą orkiestrę:
Serenada op. 3, 1906
I Kwartet smyczkowy Es-dur op. 4, 1906
Farsang (‘karnawał’) op. 5, 1907
I Sonata skrzypcowa D-dur op. 9, 1911, wersja z orkiestrą jako I Koncert skrzypcowy op. 41, 1958
II Sonata skrzypcowa fis-moll op. 11, 1918, wersja z orkiestrą jako II Koncert skrzypcowy op. 45, 1957
II Kwartet smyczkowy fis-moll op. 13,1921
Concertino op. 15, na fortepian i orkiestrę, 1923
III Kwartet smyczkowy G-dur „Pastorale, phantaisie et fugue” op. 26, 1938
fortepianowe:
Präludium, Nocturne und Scherzo op. 7, wyd. 1911, wersja orkiestrowa pt. Preludio, nottumo e scherzo diabolico op. 31, 1950
Passacaglia op. 17, 1936, wersja orkiestrowa op. 44, 1955
Wokalne:
utwory na chór a cappella
Sceniczne:
A gondolds (‘gondolier’), opera, z A. Szirmaim, libretto G. Szini i I. Balla, niewystawiona, zaginiona
Csongor és Tünde M. Vorosmartyego, muzyka do sztuki teatralnej, 1913, wyst. Budapeszt 1916, z tego intermezzo orkiestrowe Prinz Csongor und die
Kobolde op. 10,1913
Csongor és Tünde, balet, libretto L. Markus wg M. Vörösmarty’ego, 1927, wyst. Budapeszt 1930, z tego suita orkiestrowa op. 10b, 1937
Opracowania:
opracowania na orkiestrę utworów J.S. Bacha, B. Bartóka, H. Berlioza, F. Liszta, F. Schuberta i P. Czajkowskiego
