Tuchowski, Andrzej

Tuchowski Andrzej, *3 III 1954 Szczecin, polski muzykolog i kompozytor. W 1978 ukończył studia w zakresie teorii muzyki, a w 1983 w zakresie kompozycji pod kierunkiem R. Bukowskiego w Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu. W latach 1981–82 przebywał w Anglii na stypendium British Council, w ramach którego uczęszczał na kurs muzyki teatralnej i elektronicznej w Dartington Hall (u T. Soustera i M. Finnisy’ego) oraz odbył podyplomowe studia muzykologiczne pod kierunkiem P. Evansa na uniwersytecie w Southampton. W 1988 uzyskał stopień doktora, a w 1997 habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim. W 2018 uzyskał tytuł profesora. Od 1977 jest zatrudniony w Wyższej Szkole Pedagogicznej (od 2001 Uniwersytet Zielonogórski) w Zielonej Górze, od 1988 na stanowisku adiunkta, od 1998 na stanowisku profesora; w latach 1999–2001 pełnił tamże funkcję prodziekana do spraw nauki i współpracy z zagranicą, a od 2001 do 2008 – dziekana Wydziału Artystycznego. Od 1989 pracuje także na stanowisku adiunkta na Wydziale Kompozycji, Teorii Muzyki, Dyrygentury i Muzykoterapii w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. W latach 1983–94 tworzył muzykę do sztuk teatralnych, głównie Tadeusza Różewicza w inscenizacji Jana Różewicza; od 1984 do 1986 pełnił obowiązki kierownika muzycznego w Teatrze im. L. Kruczkowskiego w Zielonej Górze. Tuchowski jest laureatem I nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Castelfidardo we Włoszech w 2000 za Te lucis ante terminum; otrzymał również wyróżnienia na XXVII Konkursie Młodych Kompozytorów ZKP w 1984 za Sygnały na zespół kameralny oraz na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim im. Andrzeja Krzanowskiego w Czechowicach-Dziedzicach w 1991 za Sonatę na akordeon.

W pracach teoretycznych Tuchowski koncentruje się na problematyce z zakresu analizy dzieła muzycznego, semiotyki, estetyki i psychologii muzyki, podejmowanej w odniesieniu do twórczości kompozytorów XIX i XX w. Analizowane zjawiska muzycznego rozpatruje w szerokim kontekście kulturowym, w powiązaniu z uwarunkowaniami ideologiczno-politycznymi i faktami z biografii kompozytorów. Tuchowski wypracował własne koncepcje analityczne, służące do badań integracji strukturalnej dzieła muzycznego, czyli różnych fenomenów „jedności w wielości” (w utworach Chopina), oraz przemian stylistycznych w twórczości kompozytorskiej, które opisuje za pomocą modeli skonstruowanych w oparciu o zasadę tzw. „ruchu totalnego” (w utworach Lutosławskiego). Koncepcje te wywodzą się z neoschenkerowskich metod analitycznych i „mikroanalizy” R. Retiego. Jako podstawę do badań semiotyczno-muzycznych Tuchowski przyjmuje teorie C.S. Peirce’a oraz S. Langer. W jego refleksji estetycznej ważne miejsce zajmuje zagadnienie syntezy współczesności z tradycją w twórczości polskich kompozytorów urodzonych w latach 50. XX w., do których sam należy. W psychoanalitycznej interpretacji dzieł muzycznych (głównie Brittena) nawiązuje do koncepcji H. Kellera.

W swoich kompozycjach Tuchowski zwraca się w stronę Szymanowskiego i polskiej szkoły kompozytorskiej, reprezentowanej przez Lutosławskiego, Pendereckiego, Góreckiego i Krzanowskiego. Dokonuje syntezy nowoczesnego warsztatu z elementami tradycyjnymi, m.in. poprzez zestawianie sekcji aleatorycznych z fragmentami notowanymi w taktach, struktur modalnych i durowo-mollowych z nasyconymi chromatyką klasterami, różnych rodzajów faktur. Jego utwory charakteryzuje myślenie tematyczne, bogactwo środków sonorystycznych i zróżnicowana ekspresja. W zakresie rozwiązań rytmicznych i harmonicznych czerpie niekiedy wzorce z muzyki jazzowej. Upodobanie Tuchowskiego do inspiracji pozamuzycznych wyraża się w nawiązywaniu do gatunku poematu symfonicznego (we wczesnym okresie twórczości) oraz posługiwaniu się symbolami muzycznymi, oddającymi treści zawarte w tekście słownym. Skojarzenie z postawą estetyczną Brittena, nazwaną przez Tuchowskiego „pragmatycznym humanizmem”, budzą uniwersalne w swojej wymowie kompozycje Stabat Mater i Te lucis ante terminum, których religijnemu przesłaniu nadaje kompozytor głęboko ludzki wymiar. Od lat 90. minionego stulecia Tuchowski komponuje głównie utwory na akordeon.

Literatura: A. Granat-Janki Twórczość kompozytorów wrocławskich w latach 1945–2000, Wrocław 2003.