Tuček, Vincenc

Tuček [t'uczek], Tuczek, Tutschek Vincenc, Vinzenz, Tomáš Václav, *2 II 1773 Praga, †1821 lub później Peszt, czeski kompozytor, dyrygent i śpiewak (tenor), syn Jana. Od 1793 był solistą pierwszej czeskiej sceny teatralnej w Pradze (założonej 1786 jako Královské-Císařské Vlastenecké Divadlo, od 1792 działającej w teatrze U Hybernů), gdzie w 1794 śpiewał partię Tarnina w pierwszym wystawieniu Czarodziejskiego fletu Mozarta w języku czeskim. W latach 1794–96 był tam klawesynistą, tam również zetknął się z impresariem teatralnym i literatem K.F. Guolfingerem von Steinsberg, do którego librett (w 2 wersjach językowych – czeskiej i niemieckiej) stworzył singspiel pt. Honza Kolohnát z Prĕlouče oraz jego kontynuację Die zwei Klacheln von Przelautsch, zdobyły one wielką popularność i były później wielokrotnie wystawiane pod różnymi tytułami w Pradze, Teplicach i Peszcie. W 1797 Tuček został kapelmistrzem na dworze ks. Piotra Birona; w jego zamku w Náchodzie wystawiono Don Giovanniego Mozarta. W 1800 działał we Wrocławiu, w latach 1801–09 w Wiedniu, gdzie związał się z Leopoldstädter Theater jako współpracownik W. Mullera, po którym w 1807 objął funkcję kapelmistrza. Wystawił tam co najmniej 10 swych dzieł scenicznych, z których największy sukces odniósł singspiel Dämona, das kleine Höckerweibchen. Od ok. 1805 utrzymywał kontakty ze Stadttheater w Peszcie, dokąd przeniósł się w 1809; dla sceny tej skomponował ok. 10 oper.

Sceniczne dzieła Tučka przeznaczone były dla szerokiej publiczności; podobnie jak F. Kauer i W. Müller pisywał on prócz singspieli także parodie operowe (m.in. Idas und Marpissa) i opery baśniowe, osnute na ludowych wątkach. Jego opera Fürstin Wlasta oder Der Amazonenkrieg (1817), do której sam napisał libretto, jest jednym z pierwszych dzieł, opartych na czeskiej mitologii. Tuček stworzył wraz z K.F. Guolfingerem von Steinsbergiem odmianę czeskiego singspielu w typie farsy, osnutej wokół przygód Honzy Kolohnáta (czeskiego odpowiednika Hansa Wursta) i nacechowanej satyrą społeczno-polityczną oraz akcentami narodowymi. Z epoką napoleońską związane są jego symfoniczne „obrazy bitewne”, mające paralele w twórczości m.in. K. Kurpińskiego i L. v. Beethovena.

Literatura: J. Volf Kapelník Tuček ve službách vévody Petra Kuronského, „U nás” II, 1936; F. Batha K otázce skladatele Tučků, „Zprávy Bertramky” 1960 nr 20.