logotypes-ue_ENG

Tournemire, Charles

Biogram

Tournemire [turnem’ir] Charles Arnould, *22 I 1870 Bordeaux, †4 XI 1939 Arcachon, francuski kompozytor i organista. W latach 1886–91 studiował w konserwatorium w Paryżu, m.in. u Ch. Widora (organy, dyplom z I nagrodą) i C. Francka (kompozycja). W 1898 przejął po G. Pierném stanowisko tytularnego organisty kościoła Ste-Clotilde w Paryżu. Zyskał sławę wybitnego improwizatora; jego kunszt doceniali m.in. M. Duruflé i O. Messiaen. W 1903 otrzymał główną nagrodę w konkursie muzycznym miasta Paryża za kantatę Le sang de la sirène. W 1919, po dwukrotnym, bezskutecznym ubieganiu się o stanowisko profesora w klasie organów w konserwatorium w Paryżu, otrzymał w tejże uczelni posadę profesora kameralistyki. Tournemire spędzał dużo czasu na wyspie Ouessant w Bretanii, gdzie znalazł inspirację dla wielu swoich utworów.

W bogatym, obejmującym 73 opusy i zróżnicowanym pod względem gatunkowym dorobku kompozytorskim Tournemire’a widoczna jest ewolucja języka muzycznego. Wczesne dzieła cechuje eklektyzm, polegający na łączeniu wpływów dziedzictwa późnego romantyzmu z muzyką Debussy’ego i Francka. Indywidualny styl Tournemire’a, wypracowany w połowie lat 20., charakteryzuje się szerokim wykorzystaniem skal modalnych (w ostatnich utworach także orientalnych), logiką konstrukcji, zróżnicowaniem brzmienia oraz mistycznym, medytacyjnym klimatem, wynikającym z poszukiwania inspiracji w Biblii i całej tradycji chrześcijańskiej. Najbardziej znanym dziełem Tournemire’a jest L’orgue mystique, cykl 51 suit organowych, przeznaczonych — wzorem J.S. Bacha — na poszczególne niedziele roku kościelnego i opartych na melodiach chorału gregoriańskiego.

Literatura: J.-M. Fauquet Catalogue de l’oeuvre de Charles Tournemire, Genewa 1979; M. Duruflé Mes souvenirs sur Tournemire et Vierne, „L’Orgue” 1977 nr 162; D. Connolly, Charles Tournemire and L’Orgue Mystique: A Study, Maynooth 2006.

Kompozycje i prace

Kompozycje

Instrumentalne:

orkiestrowe:

I Symfonia „Romantyczna” op. 18, 1900

II Symfonia „Ouessant” op. 36, 1909

III Symfonia „Moskwa (1913)” op. 43, 1913

IV Symfonia „Pages symphoniques” op. 44, 1913

V Symfonia „De la montagne” op. 47, 1914

VII Symfonia „Les danses de la vie” op. 49, 1922

VIII Symfonia „La symphonie du triomphe de la mort” op. 51, 1924

kameralne:

Kwartet fortepianowy op. 15, 1898

Trio fortepianowe op. 22, 1901

Musique orante op. 61 na kwartet smyczkowy, 1933

Sonate-poème op. 65 na skrzypce i fortepian, 1935

na instrument solo:

Pièce symphonique op. 16 na organy, 1899

Poème mystique op. 33 na fortepian, 1908

Triple choral op. 41 na organy, 1910

L’orgue mystique op. 55–57 na organy, 1927–32

12 Préludes-poèmes op. 58 na fortepian, 1932

Symphonie-choral op. 69 na organy, 1935

Symphonie sacrée op. 71 na organy, 1936

Wokalno-instrumentalne:

kilkanaście pieśni na głos i fortepian, m.in. do sł. V. Hugo, P. Verlaine’a i A. Samaina

Le sang de la sirène op. 27 na 4 głosy solowe, chór i orkiestrę, sł. M. Brennure wg A. Le Braza, 1903

Faust – Don Quichotte – St François d’Assise op. 52, kantata, trylogia na głosy solowe, chór i orkiestrę, sł. kompozytor wg Ch. Marlowe’a i M. de Cervantesa, 1916–29

VI Symfonia op. 48 na tenor, chór, organy i orkiestrę, sł. z Biblii, 1918

Apocalypse de St Jean op. 63, kantata na tenor, chór, organy i orkiestrę, sł. kompozytor wg Apokalipsy św. Jana, 1936

La douloureuse Passion du Xrist op. 72, kantata na 3 głosy solowe, chór, organy i orkiestrę, sł. kompozytor wg A.C. Emmerich, 1937

Seniczne:

Les Dieux sont morts op. 42, opera, libr. E. Berteaux, 1912, wyst. Paryż 1924

La légende de Tristan op. 53, opera, libr. A. Pauphilet, 1926

Il poverello di Assisi op. 73, opera, libr. J. Péladan, 1938

 

Prace:

C. Franck, Paryż 1931

Précis d’exécution, de registration et d’improvisation à l’orgue, Paryż 1936

Petite méthode d’orgue, Paryż 1949