Tárrega y Eixea, Francisco

Tárrega y Eixea [t’ar~ i eihea] Francisco, *21 XI 1852 Villarreal (prow. Castellón de la Plana), †15 XII 1909 Barcelona, hiszpański gitarzysta i kompozytor. Muzyki uczył się m.in. u niewidomego gitarzysty M. Gonzaleza w Castellón de la Plana, a w 1862 krótko u J. Arcasa w Barcelonie. W 1869 wszedł w posiadanie wspaniałej gitary, wykonanej przez A. Torresa. Od 1874 studiował w konserwatorium w Madrycie – kompozycję (u E. Arriety) oraz grę na fortepianie; jako gitarzysta kształcił się samodzielnie. Karierę wirtuozowską rozpoczął w 1877; po koncertach w Paryżu i Londynie porównywano go z P. Sarasatem. W 1881 wystąpił przed królową Izabelą II, w tym samym roku poślubił Maríę Rizo i zamieszkał w Madrycie, w 1885 osiadł w Barcelonie, w domu przekazanym mu przez wielbicielkę jego talentu C. Martínez. Występował w Hiszpanii i południowej Francji (Lyon, Nicea, Perpignan), odwiedził też Algierię, gdzie poznał C. Saint-Saënsa, w 1903 odbył tournée koncertowe po Włoszech (Genua, Mediolan, Florencja, Neapol, Rzym). W 1906 doznał częściowego paraliżu; mimo to w X 1908 ponownie wyruszył w podróż koncert, po Hiszpanii; po raz ostatni wystąpił 2 XII 1909 w Picanya pod Walencją. Został pochowany na cmentarzu w Castellón de la Piana.

Tárrega uważany jest za wirtuoza, który przywrócił artystyczną rangę muzyce gitarowej po okresie upadku, w jakim znalazła się ona po śmierci F. Sora (1839). Umiejętnie wykorzystał możliwości instrumentu Torresa, wyróżniającego się na tle używanych powszechnie modeli głębią brzmienia i mocnym rezonansem. Grę jego cechował blask i precyzja artykulacji, które osiągnął dzięki zabiegom powodującym zrogowacenie opuszków palców. Kompozycje Tárregi nadal pozostają w repertuarze pedagogicznym; miniatury, czerpiące niekiedy z tradycji hiszpańskiej i mozarabskiej, odznaczają się elegancją i melodycznym wdziękiem, niektóre, jak np. Recuerdos de la Alhambra zachowały do naszych czasów szeroką popularność. Tárrega był wysoko ceniony w hiszpańskim środowisku muzycznym; do jego przyjaciół należeli m.in. I. Albéniz, T. Bretón i E. Granados. Odegrał też dużą rolę jako pedagog; jego uczniami byli najwybitniejsi gitarzyści hiszpańscy XX w.: E. Pujol, M. Llobet, M.R. Brondi i J. Robledo.

Literatura: E. Pujol Tárrega. Ensayo biográfico, Lizbona 1960, Walencja 2. wyd. 1978; Th. Heck Historical Notes to a Tárrega Recital of 1888, „Guitar News” CVII, 1970; M. Ophee The Promotion of F. Tárrega. A Case History, „Soundboard” VIII, 1981.