logotypes-ue_ENG

Tárrega y Eixea, Francisco

Biogram i literatura

Tárrega y Eixea [t’ar~ i eihea] Francisco, *21 XI 1852 Villarreal (prow. Castellón de la Plana), †15 XII 1909 Barcelona, hiszpański gitarzysta i kompozytor. Muzyki uczył się m.in. u niewidomego gitarzysty M. Gonzaleza w Castellón de la Plana, a w 1862 krótko u J. Arcasa w Barcelonie. W 1869 wszedł w posiadanie wspaniałej gitary, wykonanej przez A. Torresa. Od 1874 studiował w konserwatorium w Madrycie – kompozycję (u E. Arriety) oraz grę na fortepianie; jako gitarzysta kształcił się samodzielnie. Karierę wirtuozowską rozpoczął w 1877; po koncertach w Paryżu i Londynie porównywano go z P. Sarasatem. W 1881 wystąpił przed królową Izabelą II, w tym samym roku poślubił Maríę Rizo i zamieszkał w Madrycie, w 1885 osiadł w Barcelonie, w domu przekazanym mu przez wielbicielkę jego talentu C. Martínez. Występował w Hiszpanii i południowej Francji (Lyon, Nicea, Perpignan), odwiedził też Algierię, gdzie poznał C. Saint-Saënsa, w 1903 odbył tournée koncertowe po Włoszech (Genua, Mediolan, Florencja, Neapol, Rzym). W 1906 doznał częściowego paraliżu; mimo to w X 1908 ponownie wyruszył w podróż koncert, po Hiszpanii; po raz ostatni wystąpił 2 XII 1909 w Picanya pod Walencją. Został pochowany na cmentarzu w Castellón de la Piana.

Tárrega uważany jest za wirtuoza, który przywrócił artystyczną rangę muzyce gitarowej po okresie upadku, w jakim znalazła się ona po śmierci F. Sora (1839). Umiejętnie wykorzystał możliwości instrumentu Torresa, wyróżniającego się na tle używanych powszechnie modeli głębią brzmienia i mocnym rezonansem. Grę jego cechował blask i precyzja artykulacji, które osiągnął dzięki zabiegom powodującym zrogowacenie opuszków palców. Kompozycje Tárregi nadal pozostają w repertuarze pedagogicznym; miniatury, czerpiące niekiedy z tradycji hiszpańskiej i mozarabskiej, odznaczają się elegancją i melodycznym wdziękiem, niektóre, jak np. Recuerdos de la Alhambra zachowały do naszych czasów szeroką popularność. Tárrega był wysoko ceniony w hiszpańskim środowisku muzycznym; do jego przyjaciół należeli m.in. I. Albéniz, T. Bretón i E. Granados. Odegrał też dużą rolę jako pedagog; jego uczniami byli najwybitniejsi gitarzyści hiszpańscy XX w.: E. Pujol, M. Llobet, M.R. Brondi i J. Robledo.

Literatura: E. Pujol Tárrega. Ensayo biográfico, Lizbona 1960, Walencja 2. wyd. 1978; Th. Heck Historical Notes to a Tárrega Recital of 1888, „Guitar News” CVII, 1970; M. Ophee The Promotion of F. Tárrega. A Case History, „Soundboard” VIII, 1981.

Kompozycje, prace i edycje

Kompozycje:

na gitarę:

55 etiud w 2 zbiorach – Treinta estudios para grado elemental oraz Veinticinco estudios originales para guitarra

ok. 30 miniatur, m.in.:

Recuerdos de la Alhambra

Capricho árabe

Danza mora

35 preludiów

wariacje

fantazje

utwory na 2 gitary

opracowania:

ok. 120 transkrypcji na gitarę solo i 21 transkrypcji na 2 gitary utworów m.in. J.S. Bacha, G.F. Händla, J. Haydna, W.A. Mozarta, L. v. Beethovena, F. Schuberta, H. Berlioza, F. Mendelssohna, F. Chopina, R. Schumanna, Ch. Gounoda, G. Verdiego, R. Wagnera, E. Griega, P. Czajkowskiego, G. Pucciniego oraz kompozytorów hiszpańskich

 

Praca:

Método de guitarra, niewydana

 

Edycje:

Obras completas para guitarra, 7 t., wyd. M. Rodriguez, Madryt 2007–2020