Tailleferre, Germaine

Tailleferre [tajf´er] Germaine, właściwie Germaine Marcelle Taillefesse, *19 IV 1892 Parc-St-Maur (koło Paryża), †7 XI 1983 Paryż, francuska kompozytorka. W 1904 wstąpiła do konserwatorium w Paryżu (klasa fortepianu E. Sautereau-Meyer). Podczas studiów wielokrotnie zdobywała pierwsze nagrody: z fortepianu i solfeżu (1906), następnie z harmonii (1913), kontrapunktu (1914) oraz fugi (1915). W 1913 w klasie kontrapunktu G. Caussade’a poznała D. Milhauda, A. Honeggera i G. Aurica, których pokonała w rywalizacji o złoty medal. W 1917, za namową E. Satiego, zachwyconego jej kompozycją Jeux de plein air, przyłączyła się do stowarzyszenia Nouveaux Jeunes, które stało się zalążkiem późniejszej Grupy Sześciu; obok Tailleferre, tworzyli ją G. Auric, L. Durey, A. Honegger, D. Milhaud i F. Poulenc. Celem tej formacji było promowanie nowej sztuki – odcinającej się od tradycji romantycznej, prostej, klarownej i nawiązującej do muzyki popularnej i rozrywkowej. Na skutek różnic osobowości kompozytorów wchodzących w skład Grupy, przestała ona istnieć w poł. lat 20. Karierze młodej kompozytorki sprzyjała księżna de Polignac, która zamówiła u niej I Koncert fortepianowy. W latach 20. Tailleferre przyjaźniła się z M. Ravelem, który wywarł znaczący wpływ na jej twórczość. Okres okupacji niemieckiej spędziła w Stanach Zjednoczonych. Po powrocie do Francji w 1946 poświęciła się głównie twórczości scenicznej; w 1955 powstała seria 4 oper komicznych Du style galant au style méchant, skomponowanych dla Radio France. W latach 60., borykając się z problemami finansowymi, pisała głównie muzykę filmową. W 1970 została profesorem Schola Cantorum w Paryżu, wkrótce jednak zrezygnowała z tej posady z powodu braku uczniów. Jako kompozytorka pozostała aktywna do końca życia; ostatnie ważniejsze dzieło (Concerto de la fidélité) napisała, mając 89 lat.

Twórczość Tailleferre mieści się w nurcie neoklasycznej muzyki francuskiej XX w. Jej styl kompozytorski ukształtował się na początku lat 20. pod silnym wpływem Strawińskiego, a także Ravela i Faurégo. Charakteryzuje go klarowność formy, przejrzystość faktury, skłonność do parodii i pastiszu. Częstym źródłem inspiracji była dla kompozytorki dawna kultura francuska, m.in.: twórczość klawesynistów (I Koncert fortepianowy), poezja (6 chansons françaises) oraz folklor różnych regionów kraju (Chansons du folklore de France). Największe uznanie zdobyły utwory z okresu działalności Tailleferre w Grupie Sześciu, a także niektóre dzieła z lat 30., przede wszystkim Uwertura do opery Zoulaina (najczęściej wykonywana kompozycja Tailleferre) oraz La cantate du Narcisse. Po wojnie Tailleferre komponowała głównie na zamówienie, co zadecydowało o bardzo nierównym poziomie i niespójności stylistycznej jej ówczesnej twórczości; w połowie lat 50. eksperymentowała z techniką serialną (Sonata na klarnet). Muzyka Tailleferre pełna jest zapożyczeń od innych kompozytorów oraz autocytatów.

Literatura: J. Roy Le Groupe des Six, Paryż 1994 ; R. Shapiro, Germaine Tailleferre. A Bio-bibliography, Westport [Greenwood Press] 2004.