Logotypy UE

Tailleferre, Germaine

Biogram

Tailleferre [tajf´er] Germaine, właściwie Germaine Marcelle Taillefesse, *19 IV 1892 Parc-St-Maur (koło Paryża), †7 XI 1983 Paryż, francuska kompozytorka. W 1904 wstąpiła do konserwatorium w Paryżu (klasa fortepianu E. Sautereau-Meyer). Podczas studiów wielokrotnie zdobywała pierwsze nagrody: z fortepianu i solfeżu (1906), następnie z harmonii (1913), kontrapunktu (1914) oraz fugi (1915). W 1913 w klasie kontrapunktu G. Caussade’a poznała D. Milhauda, A. Honeggera i G. Aurica, których pokonała w rywalizacji o złoty medal. W 1917, za namową E. Satiego, zachwyconego jej kompozycją Jeux de plein air, przyłączyła się do stowarzyszenia Nouveaux Jeunes, które stało się zalążkiem późniejszej Grupy Sześciu; obok Tailleferre, tworzyli ją G. Auric, L. Durey, A. Honegger, D. Milhaud i F. Poulenc. Celem tej formacji było promowanie nowej sztuki – odcinającej się od tradycji romantycznej, prostej, klarownej i nawiązującej do muzyki popularnej i rozrywkowej. Na skutek różnic osobowości kompozytorów wchodzących w skład Grupy, przestała ona istnieć w poł. lat 20. Karierze młodej kompozytorki sprzyjała księżna de Polignac, która zamówiła u niej I Koncert fortepianowy. W latach 20. Tailleferre przyjaźniła się z M. Ravelem, który wywarł znaczący wpływ na jej twórczość. Okres okupacji niemieckiej spędziła w Stanach Zjednoczonych. Po powrocie do Francji w 1946 poświęciła się głównie twórczości scenicznej; w 1955 powstała seria 4 oper komicznych Du style galant au style méchant, skomponowanych dla Radio France. W latach 60., borykając się z problemami finansowymi, pisała głównie muzykę filmową. W 1970 została profesorem Schola Cantorum w Paryżu, wkrótce jednak zrezygnowała z tej posady z powodu braku uczniów. Jako kompozytorka pozostała aktywna do końca życia; ostatnie ważniejsze dzieło (Concerto de la fidélité) napisała, mając 89 lat.

Twórczość Tailleferre mieści się w nurcie neoklasycznej muzyki francuskiej XX w. Jej styl kompozytorski ukształtował się na początku lat 20. pod silnym wpływem Strawińskiego, a także Ravela i Faurégo. Charakteryzuje go klarowność formy, przejrzystość faktury, skłonność do parodii i pastiszu. Częstym źródłem inspiracji była dla kompozytorki dawna kultura francuska, m.in.: twórczość klawesynistów (I Koncert fortepianowy), poezja (6 chansons françaises) oraz folklor różnych regionów kraju (Chansons du folklore de France). Największe uznanie zdobyły utwory z okresu działalności Tailleferre w Grupie Sześciu, a także niektóre dzieła z lat 30., przede wszystkim Uwertura do opery Zoulaina (najczęściej wykonywana kompozycja Tailleferre) oraz La cantate du Narcisse. Po wojnie Tailleferre komponowała głównie na zamówienie, co zadecydowało o bardzo nierównym poziomie i niespójności stylistycznej jej ówczesnej twórczości; w połowie lat 50. eksperymentowała z techniką serialną (Sonata na klarnet). Muzyka Tailleferre pełna jest zapożyczeń od innych kompozytorów oraz autocytatów.

Literatura: J. Roy Le Groupe des Six, Paryż 1994 ; R. Shapiro, Germaine Tailleferre. A Bio-bibliography, Westport [Greenwood Press] 2004.

Kompozycje

Instrumentalne:

orkiestrowe:

Uwertura (pierwotnie do opery Zoulaina), 1930, zrewid. 1932

Suita na orkiestrę, 1949

Divertissement dans le style de Louis XV na orkiestrę, 1950

Sinfonietta, 1975

na instrument solo i orkiestrę:

Ballada na fortepian i orkiestrę, 1922

I Koncert fortepianowy, 1924

Concertino na harfę i orkiestrę, 1927

Koncert skrzypcowy, 1936

3 etiudy na fortepian i orkiestrę, 1940

II Koncert fortepianowy, 1951

Concertino na flet, fortepian i orkiestrę, 1952

Concertino na flet i orkiestrę, 1962

kameralne:

Trio fortepianowe, 1917, zrewid. 1978

I Sonata na skrzypce i fortepian, 1921

Pastorale na flet/skrzypce i fortepian, 1942

II Sonata na skrzypce i fortepian, 1948

Forlane na flet i fortepian, 1972

III Sonata na skrzypce i fortepian, 1974

na instrumenty solo:

Impromptu na fortepian, 1912

Romance na fortepian, 1913

Jeux deplain air na 2 fortepiany, 1917; 2. wersja na 2 fortepian i orkiestrę, 1924

Hommage à Debussy na fortepian, 1920

Fleurs de France na fortepian na 4 ręce, 1930; 2. wersja, 1962

Berceuse na fortepian, 1936

Partita na fortepian, 1957

Sonata na klarnet solo, 1957

Toccata na 2 fortepiany, 1957

Sonata na 2 fortepiany, 1974

Serenada na fortepian, 1979

Wokalne:

Ave Maria na chór, 1942

Wokalno-instrumentalne:

6 chansons françaises, pieśni na głos i fortepian, sł. poeci fr. z XV, XVI i XVII w., 1929; 2. wersja z orkiestrą, 1930

La cantate du Narcisse na sopran, baryton, chór żeński i orkiestrę, sł. P. Valéry, 1938Chansons du folklore de France, 9 pieśni na głos i fortepian, sł. poeci fr. z XV, XVI i XVII w., 1955

L’adieu du cavalier, pieśń na głos i fortepian, sł. G. Apollinaire, 1963

Concerto de la fidélité na sopran koloraturowy i orkiestrę bez słów, 1981

Sceniczne:

Quadrille i Valses des dépèches z Les mariés de la Tour Eiffel, balet, libr. J. Cocteau, kompozycja zbiorowa Grupy Sześciu, wyst. Paryż 1921

Le marchand d’oiseaux, balet, libr. H. Pérdriat, wyst. Paryż 1923

Zoulaina, opera komiczna, libr. C.H. Hirsch, 1931

Le marin du Bolivar, opera, libr. H. Jeanson, wyst. Paryż 1937

Paris-Magie, balet, libr. L. Deharme, wyst. Paryż 1949

Il était un petit navire, satyra liryczna, libr. H. Jeanson, wyst. Paryż 1951

Parfums, komedia muzyczna, libr. G. Hirsch i J. Bouchor, wyst. Monte Carlo 1951

Du style galant au style méchant, seria 4 oper komicznych, 1955, m.in.: La fille d’opéra, libr. D. Centore, premiera w radiu i TV fr., 1955

La petite sirène, opera, libr. P. Soupault wg H.Ch. Andersena, 1958, premiera w radiu i TV fr., 1960

muzyka filmowa: ponad 30 partytur dla francuskiej wytwórni filmowej i TV