logotypes-ue_ENG

Szalit, Paulina

Biogram

Szalit, Szalitówna, Paulina, Paula, *25 XI 1886 Drohobycz, †po 4 V 1920 Wiedeń (?), polska pianistka. Niezwykła kariera „cudownego dziecka” pianistyki polskiej, a zwłaszcza nagłe wycofanie się Szalit z życia koncertowego i okoliczności jej śmierci pozostają w dużej mierze w sferze niezweryfikowanych danych i domysłów. Po występach na terenie Galicji debiutowała jako uczennica E. d’Alberta na koncercie w Wiedniu w 1896, recenzowanym przez H. Schenkera (Das Wunderkind Paula Szalit, „Die Zeit” 1896 nr 6/73). W 1898 kształciła się pod kierunkiem J. Hofmana, który do końca utrzymywał kontakt ze swoją podopieczną. Po wyjeździe Hofmana do Stanów Zjednoczonych, za jego namową Szalit odbyła studia pianistyczne u T. Leszetyckiego w Wiedniu (1899–1901). Koncertowała m.in. w Lipsku (1897), Wrocławiu (1897–98), Petersburgu (1898), Berlinie (1902, 1904, 1907), Warszawie (1903, 1905); odbyła tournées po Anglii (1904) i Skandynawii, wielokrotnie występowała w Krakowie i Lwowie, nazywana przez prasę polską „krakowianką” lub „lwowianką”. Po raz ostatni wystąpiła 17 X 1913 na koncercie kameralnym w Krakowie z udziałem P. Kochańskiego. Dalsze losy Szalit nie są znane. Źródła podają, że zmarła ok. 1920 lub po 1920 w zakładzie dla nerwowo chorych za granicą, prawdopodobnie śmiercią samobójczą. W archiwum J. Hofmana zachowały się dokumenty, które datę tę uściślają: kopia listu Szalit do Hofmana z 23 IV 1920 oraz bankowe potwierdzenie odbioru kwoty 10.000 koron austriackich (z 4 V 1920), którą Hofman przesłał Szalit pod adresem pensjonatu Anna w Wiedniu.

Koncerty Szalit, początkowo entuzjastycznie przyjmowane ze względu na wiek pianistki, zyskały z czasem wysoką ocenę merytoryczną. Po wykonaniu Koncertu e-moll Chopina w Warszawie pod batutą E. Młynarskiego podkreślano, że „nadzwyczajne zrównoważenie środków technicznych oraz spokój interpretacyjny nadają [jej] grze charakter zupełnej dojrzałości” („Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1903 nr 6). W opinii A. Schnabla Szalit była „najzdolniejszym cudownym dzieckiem światowej pianistyki”, a A. Shattuck widział w niej „najbardziej subtelny talent odtwórczy swojego czasu” (H.C. Schonberg The Great Pianists, Nowy Jork 1966). W programach koncertów Szalit – obok dzieł J.S. Bacha, D. Scarlattiego, Händla, Mozarta, Haydna, Beethovena, Mendelssohna, Chopina, Schumanna, Liszta (m.in. transkrypcje z oper Wagnera) i Brahmsa – pojawiały się także jej własne utwory: Capriccio f-moll, Intermezzo, Impromptu, Walc, Gawot, preludia i mazurki, publikowane przez wydawnictwo Ries & Erler w Berlinie.