Shudi [sz'udi], Schudi, Tschudi, Tshudi, Burkat, Burkhardt, *13 III 1702 Schwanden (kanton Glarus), †19 VIII 1773 Londyn, angielski budowniczy klawesynów szwajcarskiego pochodzenia. W 1718 przybył do Londynu, gdzie terminował wraz z J. Kirckmanem u H. Tabela; usamodzielnił się ok. 1729. W jego pracowni kształcił się od 1761 J. Broadwood, który w 1769 poślubił jego córkę, stając się w 1770 współwłaścicielem firmy. Do najważniejszych wynalazków Shudiego należy system obracanych za pomocą pedału żaluzji zasłaniających wnętrze korpusu, pozwalający na efekt crescendo-decrescendo w trakcie gry (tzw. „żaluzja wenecka”, Venetian swell, patent w 1769) oraz pedał do przełączania rejestrów (machine stop); współpracował też z J. Snetzlerem przy konstrukcji claviorganum (żaden egzemplarz się nie zachował). Shudi uchodzi za najwybitniejszego obok Kirckmana angielskiego budowniczego klawesynów tego czasu. Zbudował ok. 1200 instrumentów, które były wysoko cenione i poszukiwane w całej Europie, eksportowane do Francji, Portugalii, Włoch, Irlandii i Rosji.
Zamawiali je m.in. M. Clementi, J. Haydn i G. Händel, z którym Shudi był zaprzyjaźniony, a także książę Walii (późniejszy król Jerzy III), Maria Teresa Habsburg i Fryderyk II Wielki, który posiadał 4 egzemplarze z lat 1765–1766. W maju 1765, na jednym z klawesynów (nr 496) muzykował w londyńskim salonie Shudiego dziewięcioletni W.A. Mozart podczas angielskiego tournée. Później instrument należał do Fryderyka II Wielkiego, który umieścił go w swej wrocławskiej rezydencji. Do II wojny światowej znajdował się w Muzeum Zamkowym we Wrocławiu, później zaginął; odnaleziony w 2012, został zakupiony przez Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu. Zachowały się 24 instrumenty Shudiego i 27 sygnowanych Shudi & Broadwood (m.in. w Brukseli, Hadze, Londynie, Oksfordzie, Poczdamie, Poznaniu i Wiedniu); większość z nich posiada 2 manuały o zakresie 5 lub 5½ oktawy, dyspozycję 8’+8’+4’, Venetian swell, Machine stop oraz rejestr lutniowy (Lute stop). Ponadto zachowały się 3 instrumenty sygnowane „Joshua S.” (1739–1774), który był bratankiem Burkata Shudiego [I], oraz jeden sygnowany „Bernard Sh.”; pokrewieństwo tego ostatniego z rodziną Shudiego nie jest jednak jasne. Po śmierci Shudiego warsztat prowadził jego syn Burkat (1738–1803), po śmierci którego pracownia przeszła w ręce Broadwoodów.
Literatura: W. Dale Tschudi the Harpsichord Maker, Londyn 1913; E. Halfpenny Shudi and the „Venetian Swell”, „Music and Letters” XXVII, 1946; E.M. Ripin Expressive Devices Applied to the Eighteenth-Century Harpsichord, „Organ Yearbook” I, 1970; D. Wainwright, K. Mobbs Shudi’s Harpsichords for Frederick the Great, „The Galpin Society Journal” XLIX, 1996; S. K. Klaus, S. Scheibner Ein »ausserordentlicher Flügel von Herrn Tschudy« und Die Sonate KV 19d., “Mozart Studien” 15, ed. M. H. Schmid, Hollitzer Verlag 2006; A. Beurmann et al. An Acoustical Study of a Kirkman Harpsichord from 1766, “The Galpin Society Journal” 2010, vol. 63; B. Vogel Klawesyn Fryderyka Wielkiego niegodzien miejsca w warszawskim Zamku Królewskim?, „Ruch Muzyczny” 2012 nr 10 (to samo w: „Spotkania z zabytkami” 2012); P. Frankowski, A. Mądry A 1765 Harpsichord by Burkat Shudi (no. 469) Rediscovered in Poland, “Galpin Society Newsletter” 34 (October 2012); M. Oleskiewicz (ed.) Keyboards, Music Rooms, and the Bach Family at the Court of Frederick the Great, w: M. Oleskiewicz (ed.), “Bach Perspectives”, t. 11: J. S. Bach and His Sons, Urbana: University of Illinois Press 2017.
