logotypes-ue_ENG

Sárosi, Bálint

Biogram

Sárosi [sza':roszi] Bálint, *1 I 1925 Csikrákos (obec. Racul, Rumunia), † 15 VII 2022, węgierski etnomuzykolog.

Absolwent wyższych studiów filologicznych na Uniwersytecie w Pázmány Péter (doktorat w 1948). W 1956 ukończył studia muzykologiczne u D. Barthy i B. Szabolcsiego (doktorat w 1990), w 1958 – kompozycję u Z. Kodálya w Akademii Muzycznej w Budapeszcie. Od 1991 roku był profesorem uniwersyteckim.

W latach 1958–88 pracował w Instytucie Muzykologii Węgierskiej Akademii Nauk, w latach 1974–1988 był kierownikiem zakładu etnomuzykologii. Badania terenowe nad muzyką ludową prowadził na całym obszarze węgierskojęzycznym oraz w Etiopii (1966) i Armenii (1970); wykładał na uniwersytecie w Innsbrucku (1985–86) i Getyndze (1989–90 i 1994). Członek zwyczajny Széchenyi Irodalmi és Művészeti Akadémia (SZIMA). W latach 1978–1991 był członkiem zarządu Międzynarodowej Rady Muzyki Tradycyjnej (ICTM).

Współpracując w latach 1969–87 z węgierskim radiem, popularyzował muzykę ludową, tradycyjną; cykl audycji rozwinął następnie do postaci podręcznika węgierskiego folkloru muzycznego – Folk Music. Hungarian Musical Idiom. Publikował antologie płytowe folkloru muzycznego, m.in. 3 antologie z węgierską muzyką instrumentalną. Uzupełniając swych wielkich poprzedników (Z. Kodály, B. Bartók), Sárosi skupił się na muzyce instrumentalnej i jej wykonawcach, stworzył m.in. pierwszą, wzorcową monografię w ramach podręcznika europejskich ludowych instrumentów muzycznych. Wiele publikacji poświęcił cygańskim tradycjom muzycznym (Gypsy Music), zwłaszcza kunsztownej muzyce rodzinnego Siedmiogrodu. Prace te obejmują analizy repertuaru muzycznego, transkrypcje zespołowej muzyki instrumentalnej, studia nad praktyką wykonawczą, komentarze dotyczące kształtowania się profilu międzynarodowego w muzycznej tradycji Cyganów, wreszcie omówienia źródeł historycznych i ikonograficznych.

Laureat wielu nagród: im. Ferenca Erkela, Széchenyi, Hazám oraz prestiżowej węgierskiej nagrody Príma Primissima. Wyróżniony Orderem Zasługi Republiki Węgierskiej oraz Złotym Prezydenckim Medalem Republiki.

Prace

Die Volksmusikinstrumente Ungarns, «Handbuch der Europäischen Volksmusikinstrumente», t. 1, red. E. Emsheimer, E. Stockmann, Lipsk 1967

Zigeunermusik, Budapeszt 1971, wyd. w języku angielskim Gypsy Music, Budapeszt 1978

Folk Music. Hungarian Musical Idiom, Budapeszt 1986, także w języku niemieckim

Volksmusik: das ungarische Erbe, Budapeszt 1990

Sackpfeifer, Zigeunermusikanten. Die instrumentale ungarische Volksmusik, Budapeszt 1999

Hangszerek a magyar néphagyományban, Budapeszt 1999

János Bihari, Budapeszt 2003

Zenei anyanyelvünk, Budapeszt 2003

A cigányzenekar múltja 1779–1903 (‘przeszłość kapel cygańskich 1779–1903’), Budapeszt 2004

A hangszeres magyar népzenei hagyomány, Budapeszt 2008

A cigányzenekar múltja II. 1904 – 1944 – Az egyokrú sajtó tükrében, Budapeszt 2012

Bejárt utak – Önéletrajzi jegyzetek, Budapeszt 2017

Bagpipers, Gupsy Musicians – Instrumental Folk Music Tradition Hungary, Budapeszt 2017

Dudások, cigányzenészek – A hangszeres magyar népzenei hagyomány, Budapeszt 2019

artykuły w księdze z konferencji International Folk Music Council, wyd. w „Studia Instrumentorum Musicae Popularis”, red. E. Stockmann, Sztokholm:

Instrumentalensembles in Ungarn (konferencja w Sztokholmie 1969), II, 1972

Instrumentale Volksmusik in Ungarn (w Balatonalmádi 1973), IV, 1976

Geigenspezifische Melodiegestaltung (w Kazimierzu Dolnym 1977), VI, 1979

Professionelle und nichtprofessionelle Volksmusikanten in Ungarn (w Seggau 1980), VII, 1981

Eine „mehrsprachige” Zigeunerkapelle in Transilvanien (w Piranie w Chorwacji 1983), VIII, 1985