Reszke, Edward

Reszke Edward August, Edward de Reszke, *22 XII 1853 Warszawa, †25 V 1917 Garnek (k. Częstochowy), bas, brat Jana. Muzyki uczył się najpierw u matki, następnie u F. Ciaffeiego w Warszawie; studiował rolnictwo w Warszawie i Niemczech, ale za namową brata wyjechał do Włoch na studia wokalne, kształcił się u Stellera i F. Colettiego, korzystał także ze wskazówek innych pedagogów (np. F. i G. Lampertich). Debiut sceniczny zawdzięczał siostrze Józefinie, która poleciła go G. Verdiemu; po wystąpieniu w roli Faraona na paryskiej premierze Aidy (22 IV 1876) Edward Reszke został zaangażowany na 2 sezony, najpierw do Théâtre Italien w Paryżu, później do Opéra de Paris, zaś J. Massenet powierzył mu partię Indry w Le roi de Lahore, którą Edward Reszke zaprezentował w 1879 w Mediolanie i w 1880 w Covent Garden Theatre; w tymże teatrze śpiewał nadto główne partie w Lunatyczce i Purytanach V. Belliniego, Romeo i Julii Ch. Gounoda, Wilhelmie Tellu G. Rossiniego i Hugonotach G. Meyerbeera. W 1881 wystąpił w La Scali w Mediolanie w Simonie Boccanegra (prapremiera 2. wersji) i Emanim Verdiego, w latach 1880–81 w Wenecji, Florencji, Turynie, Genui, Trieście, 1882–83 w Hiszpanii i Portugalii, w 1884 w Londynie (Holender tułacz R. Wagnera, Aida Verdiego, Afrykanka Meyerbeera, Marta F. von Flotowa, Semiramida Rossiniego). Od końca 1885 miał stały angaż w Opéra de Paris, budząc zachwyt rolami w Fauście Gounoda, Cyruliku sewilskim Rossiniego i Don Giovannim Mozarta. 28 XI 1888 wykonał tam partię ojca Laurentego w słynnym przedstawieniu Romea i Julii (z bratem i A. Patti). W latach 1887–90 śpiewał głównie w Covent Garden Theatre, gdzie ceniono go szczególnie za role w Tristanie i Izoldzie, Parsifalu, Śpiewakach norymberskich (Hans Sachs) oraz Pierścieniu Nibelunga (Hunding, Hagen) Wagnera. Jego tournées amerykańskie z Janem były pasmem nieustających sukcesów; debiutował w Chicago 9 XI 1891 w Lohengrinie, zaś w Metropolitan Opera House 14 XII tego roku w Romeo i Julii. W Ameryce śpiewał do sezonu 1901/02, lecz wielokrotnie powracał do Borowna k. Częstochowy, majątku siostry Emilii. W Ameryce wykonywał repertuar znany z europejskich realizacji, a ponadto role w Proroku Meyerbeera, Fideliu Beethovena, Hamlecie A. Thomasa, Lakmé L. Delibes’a; 27 XI 1895 olśnił słuchaczy w Nowym Jorku partią króla Marke w Tristanie i Izoldzie, a w sezonie 1896/97 rolą Wotana w Zygfrydzie Wagnera. Ośmiokrotnie spotkał go zaszczyt otwierania sezonu w Metropolitan Opera House, 21 III 1903 po raz ostatni wystąpił na scenie amerykańskiej (z L. Nordicą i A. Scottim). Ok. 1906–08 uczył śpiewu w Londynie, następnie w paryskim studio brata i w Warszawie. Zmarł znękany chorobą nerwową i reumatyzmem.

W przeciwieństwie do Jana Edward Reszke lubił występy estradowe, pozostawił 21 nagrań (fragmenty z różnych oper), w tym 17 na tzw. wałkach Maplesona i 3 na płytach Columbii. Był wybitnym basem (basso cantante, później profondo) owych czasów, w najlepszych swoich latach nie miał rywala. Według N. Melby kunsztem wokalnym nieco ustępował bratu, lecz bardziej fascynował timbrem głosu o dużym wolumenie brzmienia, a także dystyngowanym aktorstwem.

Literatura: A. Rajchman Józefina Reszke oraz Bracia Reszke, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1888 nr 272 oraz 1893 nr 503; Ś.p. Józefa z Reszke Kronenbergowa, „Tygodnik Ilustrowany” 1891 nr 61; J. Kleczyński Występy braci Reszke, „Przegląd Muzyczny” 1893 nr 504; H.O. Stecki Wspomnienia mojej młodości, Lwów 1895; Bemol [L. Trzebuchowski] Szkoła śpiewu Edwarda Reszkego, „Świat” 1908 nr 42; A. Wieniawski Ś.p. Jan Reszke „Rzeczpospolita” 1925 nr 95; N. Melba Wspomnienia o braciach Reszke, „Muzyka” 1926 nr 11/12; C. Leiser Jean de Reszke and the Great Days of Opera, Londyn 1933, przedr. Westport (Connecticut) 1970; L. Kronenberg Wspomnienia, Warszawa 1933; B. Romaniszyn Wspomnienia o Janie Reszkem, „Ruch Muzyczny” 1948 nr 5/6; H. Modrzejewska Wspomnienia i wrażenia, przekł. z języka ang. M. Promiński, Kraków 1957; M. Teyte Star on the Door, Londyn 1958; J. Kański Fenomenalne rodzeństwo. Jan Edward, Józefina Reszke, w: Mistrzowie sceny operowej, Kraków 1974, 2. wyd. zmienione i poszerzone 1998; J. Kański Wokół rodzeństwa Reszke…, „Ruch Muzyczny” 1987 nr 7 i 12; W. Matuszewski Jak Jan podbił Metropolitan oraz M. Gordon-Smith Słowo ważne jak dźwięk. Maestra B. Sayão opowiada o swoim nauczycielu Janie Reszkem, „Scena Operowa” 1993 nr 3 i 4.