Rauzzini, Venanzio

Rauzzini [ra^ucc'ini] Venanzio, *18 XII 1746 Camerino (k. Rzymu), †8 IV 1810 Bath, włoski śpiewak (kastrat) i kompozytor. Uczył się początkowo w Rzymie (być może u G. Santarellego), a następnie prawdopodobnie u N. Porpory w Neapolu. Zadebiutował w 1765 w roli Clarice w Il finto astrologo N. Piccinniego w Teatro della Valle w Rzymie. W latach 1766–72 był śpiewakiem na dworze elektora Maksymiliana III w Monachium, następnie koncertował we Włoszech (m.in. Wenecja, Turyn, Padwa, Mediolan). W 1774 przeniósł się do Anglii; do 1777 przebywał w Londynie (debiutował tam w 1774 w pasticciu Armida), związany głównie ze sceną King’s Theatre, a następnie w swej rezydencji w Bath, gdzie działał jako nauczyciel śpiewu oraz współorganizator koncertów w New Assembly Rooms, występując na nich wraz z uczniami (m.in. M. Kellym, J. Brahamem, N. Storace) i innymi znakomitymi muzykami. Od 1781 przez kilka sezonów koncertował jeszcze w Londynie, w 1787 na stałe osiadł w Bath.

Venanzio Rauzzini dobrze władał techniką wokalną, posiadał też wyczucie smaku w swych interpretacjach; mówiono, iż jego głos jest pełen słodyczy, artysta dysponował rozległą skalą, lecz niewielką donośnością. Do entuzjastów śpiewu Venanzia Rauzziniego należeli L. i W.A. Mozartowie, którzy w 1767 mieli okazję słyszeć jego „anielski” głos w Partenope J.A. Hassego w Wiedniu. Być może to zadecydowało, że Mozart powierzył Rauzziniemu rolę Cecilia w Lucio Silla (wyst. Mediolan 1772), a rok później napisał dla niego słynny motet Exsultate, jubilate KV 165/158a. Spośród oper, w których partie wykonywane przez Rauzziniego przyjmowano szczególnie dobrze, wymienić należy ponadto m.in. Sesostri P.A. Guglielmiego (wyst. Wenecja 1766), Siroe T. Traetty (wyst. Monachium 1767), Demetrio A. Bernasconiego (wyst. Monachium 1772), Sismano nel Mogol G. Paisiella (wyst. Mediolan 1773), Montezuma K. Sacchiniego (wyst. Londyn 1775). Rauzzini znany jest także z twórczości kompozytorskiej, głównie operowej (choć Ch. Burney podziwiał w nim także sprawnego klawesynistę), reprezentującej cechy szkoły neapolitańskiej. Kompozycje instrumentalne obejmują przede wszystkim muzykę kameralną, w której dominuje (zwłaszcza w częściach wolnych i finałowych) śpiewna, kantylenowa melodyka; sonaty mają formę 2- (nawiązującą do D. Scarlattiego) lub 3-częściową (klasyczną).

Literatura: M. Sands Venanzio Rauzzini. Singer, Composer, Traveller, „The Musical Times” XCIV, 1953; S. Hodges Venanzio Rauzzini. The First Master of Teaching in the Universe, „The Music Review” LII, 1991; P. Michot Le créateur de Cecilio. Venanzio Rauzzini, „L’Avant-Scène Opéra” nr 139, 1991.