Perahia [pereh’aje] Murray, *19 IV 1947 Nowy Jork, amerykański pianista hiszpańskiego pochodzenia. W 1953 za radą A. Chasinsa rozpoczął naukę gry na fortepianie u jego asystentki, J. Haien, u której pobierał lekcje do 1964. W 1966 wstąpił do Mannes College w Nowym Jorku, gdzie do 1969 odbywał studia dyrygenckie u C. Bambergera, kształcąc się ponadto w klasie fortepianu A. Balsama. Jednocześnie w Curtis Institute of Music konsultacji udzielał mu R. Serkin. W 1967 grał, wespół z R. Serkinem, A. Schneiderem i P. Casalsem, na Marlboro Music Festival w Stanach Zjednoczonych. Jako solista po raz pierwszy wystąpił w 1964 w Nowym Jorku na jednym z koncertów w cyklu Young Artists. W 1968 pobierał prywatne lekcje u M. Horszowskiego. W tym samym roku otrzymał Young Concert Artists Award i Kościuszko Chopin Prize, co zaowocowało debiutem w Carnegie Hall w Nowym Jorku pod dyrekcją A. Schneidera. W 1972 jako pierwszy Amerykanin został laureatem I nagrody na Leeds International Pianoforte Competition; wtedy również wystąpił z New York Philharmonic Orchestra. Londyński debiut Perahii odbył się w 1973 w Queen Elisabeth Hall. Od tego momentu jego kariera artystyczna rozwinęła się w pełni. W 1975 został, wraz z wiolonczelistą L. Harrellem, laureatem pierwszej edycji Avery Fisher Prize i dwukrotnie – w 1978 i 1981 – Edison Prize. W latach 1981–89 był współdyrektorem artystycznym festiwalu w Aldeburgh w Wielkiej Brytanii, na którym sam wielokrotnie występował. Repertuar Perahii koncentruje się wokół dzieł kompozytorów klasycznych i romantycznych, choć pianista wiele uwagi poświęca także muzyce współczesnej, z upodobaniem wykonując dzieła Bartóka, Berga czy Tippetta. Gra Perahii odznacza się znakomitym frazowaniem, wrażliwością na jakość brzmienia fortepianu i wirtuozowskim rozmachem. W latach 1975–84 przy współudziale English Chamber Orchestra zarejestrował dla CBS Masterworks (obec. Sony Classical, z którą podpisał kontrakt na wyłączność) wszystkie dzieła na fortepianowe i orkiestrowe W.A. Mozarta, prowadząc zespół od fortepianu. Inne ważniejsze nagrania Perahii obejmują m.in. wszystkie koncerty fortepianowe Beethovena (pod dyrekcją B. Haitinka), utwory Liszta, Schumanna, Rachmaninowa i Chopina – koncerty, ballady, walce oraz etiudy, za które w 2001 Perahia otrzymał nagrodę Grammy. W 2008 ukazały się jego nowe nagrania partit J.S. Bacha i sonat fortepianowa Beethovena. Na płytach CD Perahia opublikował we własnym opracowaniu ostatnio odnalezioną dźwiękową dokumentację kursów mistrzowskich, prowadzonych w latach 1954–60 w Ecole Normale de Musique w Paryżu przez A. Cortota. Artysta wielokrotnie koncertował w Polsce; w 2001 wystąpił w Warszawie, Poznaniu i Krakowie, dyrygując od fortepianu towarzyszącą mu orkiestrą Academy of St Martin in the Fields, w 2003 z zespołem tym wykonał w Warszawie utwory Bacha, Beethovena i Mozarta.
W 2005 powróciły problemy z jego prawą ręką, które skłoniły go do wycofania się ze sceny. W 2006 Perahia ponownie pojawił się na estradach, dając recitale w Niemczech; w 2007 wystąpił w Wielkiej Brytanii, z orkiestrą Academy of St Martin in the Fields odbył tournée po Stanach Zjednoczonych, występując w podwójnej roli – jako pianista i dyrygent. Od VIII 2008 Perahia jest nieprzerwanie aktywny na estradach koncertowych, odbywając tournée z orkiestrami Concertgebouw i Chicago Symphony Orchestra pod dyrekcją B. Haitinka, a także dając recitale w Azji (Pekin, Szanghaj, Taipei, Singapur i Seul), Nowym Jorku, Paryżu, Madrycie, Kopenhadze i Londynie. W 2010 z okazji Roku Chopinowskiego wykonał w Warszawie dzieła J.S. Bacha (VI Partita e-moll BWV 830), Beethovena (Sonata E-dur op. 109) i szereg utworów Chopina.
Od 2001 Perahia pracuje nad nową, urtekstową edycją sonat fortepianowych Beethovena. W 2004 otrzymał Order Imperium Brytyjskiego, w 2009 został prezydentem ustanowionego przez I. Sterna Jerusalem Music Center. Jest honorowym członkiem Royal College of Music i Royal Academy of Music w Londynie, a także doktorem h.c. Duke University w Durham (Stany Zjednoczon) i uniwersytetu w Leeds.
