Padovano, Annibale

Padovano, Padoano, Annibale, Patavinus Hannibal, *1527 Padwa, †15 III 1575 Graz, włoski kompozytor i organista.  Od XI 1552 do VIII 1565 był organistą bazyliki S. Marco w Wenecji. W 1564 dedykował zbiór madrygałów arcyks. austriackiemu Karolowi II, na którego dworze w Grazu następnie działał – od VIII 1565 jako organista, a od 1570 do końca życia jako pierwszy kapelmistrz. W 1568 jego kompozycje wraz z utworami Orlanda di Lasso uświetniały zaślubiny ks. Wilhelma V Bawarskiego z Renatą Lotaryńską, a w 1571 pisał muzykę (m.in. zaginione Dialogo a 7) na odbywające się w Wiedniu wesele arcyks. Karola i Marii Bawarskiej, która później bardzo ceniła Padovana jako swego nauczyciela.

Ricercary kameralne Padovana wraz z utworami kompozytorów skupionych wokół A. Willaerta (który w Wenecji mógł być także jego mistrzem), należą do wczesnego korpusu muzyki na zespoły instrumentalne. Są to rozbudowane struktury wieloodcinkowe bliskie przeimitowaniu, oparte często (zwłaszcza przeprowadzenia początkowe) na melodiach chorałowych (w 1. ricercarze – Pange lingua, w 4. – Kyrie Cunctipotens, w 9. – ton psalmowy, w 10. – antyfona Qui pacem ponit), a niekiedy na czerpanych z utworów świeckich (ricercar 5.). W ramach przeprowadzenia fraza imitowana jest zwykle ok. 10 razy, ale w skrajnych przypadkach liczba wystąpień przekracza 30; stosowane są przy tym takie zabiegi jak augmentacja, stretto, inwersja. Frazy w kolejnych przeprowadzeniach bywają ze sobą w niektórych ricercarach spokrewnione. Melodie chorałowe wprowadzane są również jako długonutowy cantus firmus, niekiedy migrans. Padovano był przez współczesnych szczególnie chwalony jako organista-wirtuoz. Jego 2 zachowane ricercary organowe zbliżone są do kameralnych, z tym że w liniach melodycznych większą rolę odgrywa ornamentyka. W toccatach natomiast imitacyjne przeprowadzenia (ich liczba ograniczona jest do dwóch lub jednego) poprzedzone są lub obramowane długimi odcinkami o charakterze wirtuozowskim. Twórczość wokalna Padovana nie wzbudzała dotychczas większego zainteresowania badaczy; madrygały pisane są głównie do tekstów F. Petrarki.

Literatura: A. Einstein Annibale Padoanos Madrigalbuch, w: Studien zur Musikgeschichte, w: Studien zur Musikgeschichte. Festschrift für Guido Adler, Wiedeń 1930, przedr. 1971; G. del Valle de Paz Annibale Padovano nella storia della musica, Turyn 1933 (zawiera 4 madrygały); S. dalla Libera Cronologia musicale della basilica di San Marco in Venezia, „Musica sacra” VI, 1961; H. Federhofer Musikpflege und Musiker am Grazer Habsburgerhof der Erzherzöge Karl und Ferdinand von Innerösterreich (1564–1619), Moguncja 1967; D. Kämper Studien zur instrumentalen Ensemblemusik des 16. Jahrhunderts in Italien, „Analecta Musicologica” X, 1970; M.C. Bradshaw Tonal Design in the Venetian Intonation and Toccata, „The Music Review” XXXV, 1974; E. Selfridge-Field Venetian Instrumental Music from Gabrieli to Vivaldi, Nowy Jork 1975, 2. wyd. 1994; M.C. Bradshaw The Influence of Vocal Music on the Venetian Toccata, „Musica Disciplina” XLII, 1988; G.M. Ongaro Sixteenth-Century Patronage at St Mark’s, Venice, „Early Music History” VIII, 1988; A. Newcomb When the Stile Antico Was Young, w: Trasmissione e recezione delle forme di cultura musicale, red. A. Pompilio, Turyn 1990; R. Lindell The Wedding of Archduke Charles and Maria of Bavaria in 1571, „Early Music” XVIII, 1990; R. Charteris Music by Giovanni Gabrieli and his Contemporaries. Rediscovered Sources in the Staats- und Universitätsbibliothek, Hamburg, „Musica Disciplina” LII, 1998–2002; L. Collarile Un gran valent’huomo, & famoso sonatore di Organo. Annibale Padovano tra Venezia e Graz, „L’Organo” LI, 2019.