Ninot le Petit

Ninot le Petit [ninˊo l^e ptˊi], Johannes le Petit, Johannes Baltasar, franko-flamandzki kompozytor działający na przełomie XV i XVI w. Pochodził zapewne z Noyon i jest identyfikowany z Johannesem Baltasarem (jedna z jego kompozycji religijnych, 4-głosowa lauda O Jesu dolce, oznaczona jest imieniem „Baltasar”), który w latach 1488–1501 (1502?) był śpiewakiem w kaplicy sykstyńskiej. Według niektórych źródeł z początkiem 1493 Ninot le Petit podejmował starania, by zostać śpiewakiem w kapeli dworskiej Piera de Medici we Florencji. Na skutek rychłego rozwiązania kapeli florenckiej starania te nie przyniosły rezultatu, sądzi się jednak, że przez jakiś czas musiał przebywać we Florencji, ponieważ duża część jego kompozycji zachowała się właśnie w tamtejszych źródłach.

Z jego kompozycji zachowało się kilka 4-głosowych utworów religijnych (w tym 1 msza, 4 motety i 1 lauda) oraz 1 3-głosowa i 15 4-głosowych chansons. Prawdopodobnie skomponował też kilka dalszych religijnych i świeckich utworów wielogłosowych, z których część przypisywana jest w źródłach rękopiśmiennych również innych kompozytorom (Willaert, Mouton, Compère, Josquin des Prés i Févin).

Twórczość Ninota le Petit była wysoko ceniona przez współczesnych (P. Moulu) i traktowana na równi z dziełami A. Brumela i H. Isaaca. W kompozycjach religijnych, zwłaszcza w szeroko rozbudowanych motetach, łączył Ninot le Petit dojrzały styl polifonii niderlandzkiej epoki Ockeghema z harmonicznymi zdobyczami muzyki włoskiej swego czasu. Jednak domeną jego twórczości były stosunkowo proste, pisane do tekstów francuskich, świeckie formy pieśniowe, w których szeroko wykorzystywał popularne melodie. Są one utrzymane w charakterze stylu francuskiej chansons z 2. połowy XV w. Wpływy muzyki włoskiej są tu widoczne w rozbudowie melodycznej głosu najwyższego. W celach kolorystycznych Ninot le Petit wykorzystywał różne środki kompozytorskie, m.in. różnicowanie układów głosowych, technikę hoketową i styl parlando, umożliwiający melodyczną interpretację tekstu. Niektóre chansons, na skutek zestawiania fragmentów homofonicznych z polifonicznymi, są silnie skontrastowane fakturalnie.

Literatura: F.X. Haberl Die römische „schola cantorum” und die päpstlichen Kapellsänger bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, „Vierteljahrsschrift für Musikwissenschaft” III, 1887; B. Becherini Relazioni di musici fiamminghi con la corte dei Medici. Nuovi documenti, „La Rinascità” IV, 1941; H.M. Brown The Music of the Strozzi Chansonnier (Florence, Biblioteca del Conservatorio di Musica, MS Basevi 2442), „Acta Musicologica” XL, 1968; J.P. Couchman The Lorraine Chansonnier. Antoine de Lorraine and the Court of Louis XII, „Musica Disciplina” XXXIV 1980; H.M. Brown A „New” Chansonnier of the Early Sixteenth Century in the University of Uppsala. A Preliminary Report, „Musica Disciplina” XXXVII, 1983; N. Davison Continental Cousins of the In domine Family, „The Music Review” LII, 1991.