Nieżdanowa, Antonina

Nieżdanowa [nieżdˊa~] Antonina Wasiljewna, *16 (4) VI 1873 Kriwaja Bałka (k. Odessy), †26 VI 1950 Moskwa, rosyjska śpiewaczka (sopran) i pedagog. W latach 1899–1902 odbyła studia wokalne w konserwatorium w Moskwie w klasie U. Masettiego. W 1902 debiutowała jako Antonida (Życie za cara Glinki) na scenie Teatru Wielkiego w Moskwie, którego primadonną była do 1936. Jej partnerami w kraju byli m.in. L. Sobinow, G. Bakłanow i F. Szalapin oraz E. Caruso i T. Ruffo na scenie Opery w Paryżu podczas jednego z nielicznych wyjazdów zagranicznych (1912). Predysponowana zarówno do partii lirycznych, jak i koloraturowych miała w repertuarze ok. 40 ról, m.in. w operach Mozarta (Królowa Nocy w Czarodziejskim flecie, Konstancja w Uprowadzeniu z seraju), Rossiniego (Rozyna w Cyruliku sewilskim), F. Aubera (Zerlina we Fra Diavolo), A. Thomasa (Ofelia w Hamlecie, Filina w Mignon), L. Delibes’a (tytułowa Lakmé), Meyerbeera (Małgorzata de Valois w Hugonotach), Wagnera (Elza w Lohengrinie), Verdiego (Gilda w Rigoletcie), Pucciniego (Mimi w Cyganerii) oraz liczne partie w operach rosyjskich, m.in. Czajkowskiego (Tatiana w Eugeniuszu Onieginie, tytułowa Jolanta), Musorgskiego (Parasia w Jarmarku soroczyńskim), Prokofiewa (Ninetta w Miłości do trzech pomarańczy); szczególne uznanie zyskały jej role w operach Rimskiego-Korsakowa: Szemachańska Królowa (Złoty Kogucik), Marfa (Carska narzeczona), tytułowa Śnieżka, Wołchowa (Sadko). Równolegle rozwijała działalność koncertową, występując także w studio radiowym (1924–43); w repertuarze estradowym Nieżdanowej eksponowane miejsce zajmowały utwory kompozytorów rosyjskich, m.in. M. Bałakiriewa, Rimskiego-Korsakowa, Czajkowskiego, M. Ippolitowa-Iwanowa (dedykowane jej zostały 4 pieśni prowansalskie), N. Medtnera, Strawińskiego oraz A. Areńskiego, Skriabina, Rachmaninowa (dedykowana jej była popularna Wokaliza) i Głazunowa, którzy towarzyszyli jej na fortepianie; od 1919 stałym akompaniatorem Nieżdanowej był jej mąż, N. Gołowanow. Od 1936 Nieżdanowa poświęciła się działalności pedagogicznej; uczyła w Teatrze Wielkim w Moskwie i Studio Operowym K. Stanisławskiego, następnie w konserwatorium w Moskwie, gdzie w 1943 otrzymała tytuł profesora.

Literatura: G. Polanowski Antonina Wasiljewna Nieżdanowa, Moskwa 1970; M. Lwów Antonina Wasiljewna Nieżdanowa, Moskwa 1952; Antonina Wasiljewna Nieżdanowa. Matieriały i issledowanija, Moskwa 1967.