Mozart, Leopold

Mozart [m'o:cart] Johann Georg Leopold, *14 X1 1719 Augsburg, †28 V 1787 Salzburg, niemiecko-austriacki skrzypek i kompozytor. Syn rzemieślnika, w 1736 ukończył liceum w Augsburgu, gdzie uczył się m.in. teorii muzyki oraz gry na skrzypcach i organach, w 1737 wyjechał do Salzburga i przez 2 lata studiował filozofię. W 1739 muzyk na dworze hr. J.B. Thurn-Valsassina und Taxis, w 1743 skrzypek orkiestry dworskiej, a następnie nauczyciel gry na skrzypcach w Kapellknaben-Institut. W 1747 ożenił się z Anną Marią Pertl (1720–1778), córką mieszczanina z St. Gilgen. Spośród ich 7 dzieci dwoje osiągnęło wiek dojrzały i okazało talent muzyczny: Anna Maria „Nannerl” i Wolfgang Amadeusz. Leopold Mozart prawdopodobnie uczył się w tym okresie kompozycji u J.E. Eberlina (kapelmistrza dworskiego), kontynuował służbę u kolejnych arcybiskupów Salzburga: S.Ch. von Schrattenbacha i H. Colloredo. W 1757 został mianowany dworskim kompozytorem, w 1763 zastępcą kapelmistrza. Od 1762 odbywał z dziećmi podróże koncertowe (zob. diariusz w haśle W.A. Mozart); był dla nich nauczycielem, impresariem i towarzyszem podróży, a także korektorem, kopistą i wydawcą wczesnych utworów syna. Leopold Mozart miał szerokie zainteresowania (literatura, malarstwo, polityka), dużo podróżował, a swe wrażenia opisywał w listach do rodziny. Jako wierny poddany próbował skłonić syna do uległości wobec arcybiskupa H. Colloredo, jednak żywiołowe dążenie W.A. Mozarta do niezależności (również od ojca) doprowadziło do pogorszenia się ich wzajemnych stosunków.

Twórczość kompozytorska Leopolda Mozarta, konwencjonalna stylistycznie, wiązała się głównie z jego funkcją muzyka dworskiego, zdradza cechy stylu barokowego (zwłaszcza w utworach religijnych) i wczesnoklasycznego (zwłaszcza w dziełach instrumentalnych). W kompozycjach programowych wykazał Leopold Mozart dużą pomysłowość w zakresie instrumentacji, wprowadzając rzadko używane instrumenty (kobza, katarynka, cymbały, rogi myśliwskie), a nawet realistyczne odgłosy (Sinfonia da caccia – strzały z broni palnej, skomlenie psów, krzyki ludzi; Die Bauernhochzeit – gwizdy, okrzyki). Versuch einer gründlichen Violinschule to systematyczna szkoła skrzypiec, jedna z najlepszych, jakie powstały w XVIII w. W metodyce Leopold Mozart oparł się na wzorach włoskich (G. Tartini, P. Locatelli). Część historyczna obejmuje omówienie teorii muzyki (poczynając od H. Glareanusa i F. Gaffuriusa) oraz rozważania o muzyce współczesnej, które stanowią wartościowe źródło do badań praktyki wykonawczej, poglądów i gustów muzycznych jego czasów.

Literatura: M. Friedlaender L. Mozarts Klaviersonaten oraz W. Renz L. Mozart als Komponist, „Die Musik” IV, 1904/05; R. Genée Mozarts musikalische Erziehung und ein bisher unbekannt gebliebenes Notenbuch von L. Mozart, „Mitteilungen für die Mozart-Gemeinde in Berlin” III, 1908; H. Abert L. Mozarts Notenbuch von 1762, Gluckjahrbuch III, 1917; A. Schurig L. Mozarts Reiseaufzeichnungen 1763–1771, Drezno 1920; K. Gerhartz Die Violinschule von L. Mozart (1756) oraz F. Wagner Ein neues Bild L. Mozarts, Mozartjahrbuch III, 1929; L. Mozarts Briefe an seine Tochter, wyd. O.E. Deutsch i B. Paumgartner, Salzburg 1936; O.E. Deutsch Vater Mozarts Ende, „National-Zeitung Basel”, nr specjalny z 30 V 1937; F. Posch L. Mozart als Mensch, Vater und Erzieher der Aufklärung, Neues MozartJahrbuvch I, 1941; K. von Fischer Eine Neubearbeitung von L. Mozarts Violinschule aus dem Jahre 1804, „Die Musikforschung” II, 1949; E.F. Schmid L. Mozart und die Kindersinfonie, MozartJahrbuch 1951 oraz Neues zu L. Mozarts Bildungsgang, „Acta Mozartiana” III, 1956; E.L. Theiss Die Instrumentalwerke L. Mozarts nebst einer Biographie, dysertacja, uniwersytet w Giessen, 1962, wersja skrócona w Neues Augsburger Mozartbuch, Augsburg 1962 (zawiera wykaz dzieł L. Mozarta); R. Münster Neues zu L. Mozarts Augsburger Gymnasialjahren, „Acta Mozartiana” XII, 1965; A. Layer Eine Jugend in Augsburg – L. Mozart 1719–1787, Augsburg 1976; M.H. Schmid Mozart und die Salzburger Tradition, Tutzing 1976; C. Eisen The Symphonies of L. Mozart, MozartJahrbuch 1987/88.