Markevitch, Igor

Markevitch [~wicz], Markevich, Igor, właśc. I. Borisowicz Markiewicz, *27 (14) VII 1912 Kijów, †7 III 1983 Antibes, rosyjski dyrygent, kompozytor, pianista i pedagog, w 1947 naturalizowany we Włoszech, w 1982 we Francji. Dzieciństwo spędził w Vevey w Szwajcarii, tamże pobierał lekcje gry na fortepianie. Wzbudziwszy zainteresowanie A. Cortota, wstąpił w 1925 do jego klasy fortepianu w Ecole Normale de Musique w Paryżu, gdzie studiował także pod kierunkiem N. Boulanger i P. Dukasa (harmonia i kompozycja). Tam też poznał S. Diagilewa, który zamówił u niego Koncert fortepianowy (w 1929 wykonany przez kompozytora w Covent Garden) oraz balet Rébus (1931). Wykonania koncertowe tego utworu i następnego baletu L’envol d’Icare (1932) oraz innych kompozycji powstałych w tym czasie przyniosły Markevitchowi sukces kompozytorski. Podkreślano współczesną stylistykę jego muzyki i nowatorstwo w zakresie techniki instrumentacyjnej. Markevitch sam mówił chętnie o wpływie P. Hindemitha, ale na jego twórczości zaważyła przede wszystkim estetyka szkoły N. Boulanger, Grupy Sześciu i muzyka I. Strawińskiego. W 1930 Markevitch debiutował jako dyrygent z orkiestrą Concertgebouw; w latach 1934–36 pogłębiał studia dyrygenckie u H. Scherchena, rozwijając zarazem działalność kompozytorską i pianistyczną. W 1938 gościł w filharmonii w Warszawie, gdzie poprowadził wykonanie swojej symfonii koncertującej Le nouvel âge. Lata II wojny światowej spędził we Włoszech, uczestnicząc w ruchu oporu. W 1944 zajął się organizacją festiwalu Maggio musicale florentino we Florencji, a następnie objął stanowisko jego dyrektora artystycznego, które piastował do 1948. Po wojnie poświęcił się głównie dyrygowaniu; współpracował z wieloma orkiestrami i odbył liczne tournées koncertowe. Dyrygował w ok. 50 krajach, m.in. orkiestrami symfonicznymi w Sztokholmie (1952–55), Montrealu (1956–60), Hawanie (1957–58), Orchestre des Concerts Lamoureux w Paryżu (1957–62), Orquesta Sinfónica de la Radiotelevisión Española w Madrycie (1965–72), Orchestre Philharmonique de Monte-Carlo (1968–73), pełniąc zarazem funkcję dyrektora artystycznego opery w Monte Carlo. W 1955 miał miejsce jego debiut amerykański z Boston Symphony Orchestra. Markevitch udzielał się także jako pedagog. Wykładał dyrygenturę w Mozarteum w Salzburgu (w latach 1948–56, zaproszony przez W. Furtwänglera), Mexico City (1957–58), konserwatorium w Moskwie (1963), Madrycie (1965–69), Monte Carlo (od 1969) i Weimarze (1975). Dokonał pierwszych nagrań dzieł L. Boulanger, L. Dallapiccoli, D. Milhauda i F. Mompou; w latach 60. nagrał komplet symfonii Czajkowskiego z London Symphony Orchestra. Jako dyrygent Markevitch łączył bogatą osobowość twórczą z drobiazgową dokładnością w realizacji intencji kompozytorskich. Jego wykonania pozostawały zawsze pod ścisłą kontrolą intelektu. Posługiwał się oszczędnym, precyzyjnym gestem, wolnym od wszelkiej teatralności.

Literatura: B. Gavoty Igor Markevitch, Genewa 1954, wyd. niem. Frankfurt n. Menem 1956; V. Scherliess Igor Markevitch. Schizzi per un ritratto, „Nuova Rivista Musicale Italiana” XI, 1977.